Το Παλαμάρι είναι οικισμός στο νομό Αρκαδίας σε ύψος 640μ. στις αρχές του Μαινάλου. Βρίσκεται στο κέντρο της Πελοποννήσου.

Μαζί με τους οικισμούς Παύλια, Ψάρι, Σύρνα, Ελληνικό και Άνω Καλυβάκια συγκροτούσαν τον Δήμο Τρικολώνων με έδρα την Στεμνίτσα. Με την εφαρμογή του νόμου Καλλικράτης, ανήκει πλέον στο νέο καλλικρατικό Δήμο Γορτυνίας με έδρα την ιστορική κοινότητα της Δημητσάνας, που προήλθε από την συνένωση των τέως Καποδιστριακών Δήμων Βυτίνας, Δημητσάνας, Τρικολώνων, Κλείτορος, Λαγκαδίων, Κοντοβάζαινας, Τροπαίων και Ηραίας. Βρίσκεται σε απόσταση 210 χλμ από την Αθήνα, στο ενδιάμεσο της διαδρομής Μεγαλόπολης-Στεμνίτσας, και απέχει 14 χλμ. από τη Μεγαλόπολη και 14 χλμ. από τη Στεμνίτσα.

Ιστορία

Τα μόνα επίσημα στοιχεία για την ύπαρξη του χωριού αναφέρονται από τον Πουκεβίλ το 1815 [1], η περιοχή όμως εκαλλιεργείτο απο την περίοδο της πρώτης Τουρκοκρατίας.

Σύμφωνα με τα έγγραφα της απογραφής των εκκλησιαστικών κτημάτων του Μοριά, μια γκρεμισμένη εκκλησία βρισκόταν στη θέση Παλαμάρι, στην περιφέρεια Αυδούλου, ενός μικρού χωριού που δεν αναφέρεται στις στατιστικές πηγές. Πιθανότατα ήταν κατεστραμμένο εκείνη την εποχή. Με βάση τις ενδείξεις μπορούμε να υποθέσουμε ότι στη θέση του σημερινού χωριού, υπήρχαν τον 17ο αιώνα χωράφια και οικισμός με το όνομα Αυδούλου. Το χωριό ερημώθηκε πριν το 1700 και αναβίωσε αργότερα, στον 18ο αιώνα, με το όνομα Παλαμάρι. Το όνομα Αυδούλου υπάρχει και σήμερα.

Επί Τουρκοκρατίας στο Παλαμάρι είχε εγκατασταθεί Τούρκος Αγάς. Το οίκημα που διέμενε υπήρχε μέχρι το σεισμό του 1965, οπότε κατέρρευσε και κατεδαφίστηκε. Το νέο δημιουργήθηκε στα μέσα του 17ου αιώνα και η επιλογή της θέσεως ήταν πλεονεκτική ως προς την παλιά, γιατί εξασφάλιζε θέα προς τον κάμπο, υγιεινό κλίμα και τρεχούμενο νερό από πηγές. Εκεί δε, υπήρχε ιερά κοινότητα με μοναχούς. Από αυτές σώζεται μόνο ο ιερός ναός του Αγ. Γεωργίου, κτίσμα του 16ου αιώνα, ερείπια πια του Αγ. Ιωάννου που πυρπολήθηκε κατά την Επανάσταση του 1821, και άλλα που σήμερα σώζονται σαν τοπωνύμια: Αγ. Κυριακή, Αγ. Νικόλαος, Αγ. Μαρίνα, όπου και έχει ανεγερθεί νέος ναός στη θέση του παλαιού.

Στο σημείο που κτίστηκε το χωριό, περνούσε ο τότε οδικός άξονας Ανδρίτσαινας, Καρύταινας, Τριπόλεως. Έτσι έγινε ενδιάμεσος σταθμός, γεγονός που επηρέασε σημαντικά την εξέλιξη του χωριού, διότι εκτός από τις αγροτικές και κτηνοτροφικές ασχολίες τους, πολλοί κάτοικοι ασχολήθηκαν και με το εμπόριο. Αυτό το επιβεβαιώνουν τα αρκετά καταστήματα που υπήρχαν τότε στο χωριό.

Στην απογραφή του 1829, το Παλαμάρι έχει 16 οικογένειες, το 1834 στην απογραφή της περιόδου βασιλείας του Όθωνα έχει 22 οικογένειες και πληθυσμό 126 κατοίκους, το 1849 έχει 35 οικογένειες και 177 κατοίκους, το έτος 1879 έχει 210 κατοίκους. Το 1843 κτίζουν τη βρύση συγκεντρώνοντας νερό από τις γύρω πηγές. Το 1867 με τη συνδρομή όλων των κατοίκων κτίζουν το πρώτο δημοτικό σχολείο της ευρύτερης περιοχής. Το 1885 ξεκινάει η κατασκευή του μεγάλου ιερού ναού στη θέση του μικρού.

Το 1976 οι ευρισκόμενοι στην Αθήνα Παλαμαραίοι δημιουργούν το Σύλλογο Απανταχού Παλαμαραίων, με σκοπό τη σύσφιξη των μεταξύ τους κοινωνικών σχέσεων και την ενίσχυση των κατοίκων του χωριού. Αρχίζει τη δραστηριότητα του με κοινωνικές εκδηλώσεις και κοινωφελή έργα στο χωριό. Ξεκινά με τη διαπλάτυνση του δρόμου από το όριο της Ζώνης μέχρι το Παλαμάρι για την πρόσβαση με αυτοκίνητο. Τσιμεντοστρώνονται όλοι οι δρόμοι του χωριού και γίνεται συντήρηση της παλιάς βρύσης. Κατασκευάζει γήπεδο μπάσκετ και καθιερώνει στις 15 Αυγούστου αγώνες δρόμου και μπάσκετ με τη συμμετοχή νέων από τα γύρω χωριά. Με ενέργειες προς την Αρχαιολογική Υπηρεσία, αναγνωρίζονται ως ιστορικά μνημεία η Παλιά βρύση, το πηγάδι και το σχολείο, το οποίο μετατρέπεται σε Πολιτιστικό κέντρο. Κατασκευάζει παιδική χαρά, ανασκευάζει διάφορους χώρους κι αγοράζει μπετονιέρα και μηχάνημα κοπής χόρτων για τις ανάγκες των κατοίκων. Το 1985 δημιουργεί, έπειτα από χρηματοδότηση του Κωνσταντίνου Χριστόπουλου, ίδρυμα με το όνομα του, με σκοπό την ενίσχυση του χωριού και κατασκευάζει μνημείο προς τιμήν του.

Παραπομπές

Β.Παναγιωτόπουλος: Πληθυσμός & οικισμοί της Πελοποννήσου

ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ ΤΡΙΚΟΛΩΝΩΝ
Τοπική Κοινότητα Ελληνικού
Ελληνικό, το
Τοπική Κοινότητα Παλαμαρίου
Παλαμάρι, το
Ψάρι, το
Τοπική Κοινότητα Παύλιας
Παύλια, η
Τοπική Κοινότητα Στεμνίτσης
Μονή Αγίου Ιωάννου Προδρόμου, η
Στεμνίτσα, η
Τοπική Κοινότητα Σύρνας
Άνω Καλύβια, τα
Σύρνα, η

Νομός Αρκαδίας : Δήμος, Κοινότητα Τριπόλεως | Απόλλωνος | Βαλτετσίου | Βόρειας Κυνουρίας | Βυτίνας | Γόρτυνος | Δημητσάνας | Ηραίας | Κλείτορος | Κοντοβάζαινας | Κορυθίου | Λαγκαδίων | Λεβιδίου | Λεωνιδίου | Μαντινείας | Μεγαλόπολης | Σκυρίτιδας | Τεγέας | Τρικολώνων | Τροπαίων | Φαλαισίας | Φαλάνθου Κοσμά Για πλήρη κατάλογο των πόλεων και οικισμών του νομού, δείτε επίσης : Διοικητική διαίρεση νομού Αρκαδίας