Άγιος Ανδρέας Ιωαννίνων

.

Ο Άγιος Ανδρέας είναι οικισμός και έδρα ομώνυμης τοπικής κοινότητας, της δημοτικής ενότητας (πρώην δήμου) Σελλών, του δήμου Δωδώνης, της περιφερειακής ενότητας (τέως νομού) Ιωαννίνων, στην περιφέρεια Ηπείρου, σύμφωνα με το πρόγραμμα Καλλικράτης.[1][2]

View Larger Map

Πριν το σχέδιο Καποδίστριας και το πρόγραμμα Καλλικράτης, ανήκε στην επαρχία Δωδώνης του νομού Ιωαννίνων, στο γεωγραφικό διαμέρισμα Ηπείρου.[3][4]

Μέχρι το 1977 ο οικισμός ονομαζόταν Λιβιάχοβο.[3][4][2]

Γεωγραφικά στοιχεία

Ο Άγιος Ανδρέας είναι οικισμός στο νοτιοδυτικό τμήμα του νομού, ανάμεσα στις βορειοανατολικές απολήξεις των ορέων Σουλίου και τις νοτιοδυτικές απολήξεις του όρους Μιτσικέλι, σε μέσο σταθμικό υψόμετρο 720 μέτρα. Απέχει 45 χιλιόμετρα ΝΔ. από την Αγία Κυριακή Θεριακησίου (έδρα του δήμου Δωδώνης) και 51 χλμ. περίπου ΝΔ. της πόλης των Ιωαννίνων. Η τοπική κοινότητα είναι χαρακτηρισμένη ως αγροτικός ορεινός οικισμός, με έκταση 12,266 χμ² (2011).[1][3][4][5][6]

Πληθυσμός
Μόνιμος [1]
Έτος Πληθυσμός
1991 84
2001 62
2011 73
Πραγματικός (de facto) [1][3][4]
Έτος Πληθυσμός
1961 263
1971 163
1981 121
1991 90
2001 119
2011 89

Διοικητικές μεταβολές μέχρι τον «Καλλικράτη»

Ως Λιβιάχοβο

Ο οικισμός αναγνωρίστηκε το 1919 και ορίστηκε έδρα της κοινότητας Λιβιαχόβου. Το 1977 μετονομάστηκε σε Άγιος Ανδρέας

Ως Άγιος Ανδρέας

Με το ΦΕΚ 244Α - 4/12/1997 ο οικισμός αποσπάστηκε από την κοινότητα Αγίου Ανδρέα (Λιβιαχόβου) και προσαρτήθηκε στον δήμο Σελλών
Με το ΦΕΚ 87Α - 07/06/2010 αποσπάστηκε από τον δήμο Σελλών και προσαρτήθηκε στον δήμο Δωδώνης

(Πηγή: https://www.eetaa.gr/metaboles/oikmet_details.php?id=17596)

Ιστορικά στοιχεία

Το τοπωνύμιο του οικισμού έχει, πιθανόν, σλαβική προέλευση. Ετυμολογικά δεν είναι ξεκάθαρη η έννοια - ερμηνεία της λέξεως.Παλαιότεροι μελετητές-περιηγητές ιστορικοί έχουν καταγράψει διάφορες επεξηγήσεις όπως <..οφείλεται στον αέρα Λίβα..>,<..το πιο ψηλό σημείο-παρατηρητήριο..>,<..προερχόμενο από το σλαβικό ljub(αγαπητός) και την επιθετική κτητική κατάληξη -ονο-..> . Κατά την Τουρκοκρατία η περιοχή ήταν υπό την προστασία επιφανών Τούρκων και ανήκε στην υποδιοίκηση Παραμυθιάς. Στις αρχές του 16ου αιώνα δημιουργήθηκε η Σουλιώτικη Ομοσπονδία η οποία απέκτησε τον έλεγχο πολλών χωριών της περιοχής. Σε χάρτη που σώζεται για την εξέλιξη της Ομοσπονδίας (1746 έως 1790) ο οικισμός εμφανίζεται ως «Παρασουλιώτικο» χωριό της περιοχής Τσαρακοβίστα. Σημαντικό ρόλο στα χρόνια της Τουρκοκρατίας έπαιξαν τα μοναστήρια και οι ναοί. Σε ένα από αυτά ξεκίνησε και η επανάσταση της Ηπείρου το 1611. Το 1920 το Λβιάχοβο εντάχθηκε στην υποδιοίκηση Ιωαννίνων και αργότερα στην επαρχία Δωδώνης.

(Πηγή:[7])

Αξιοθέατα

Ο ναός του Αγίου Ανδρέα απ' όπου πήρε την ονομασία του ο οικισμός
Ο ναός της Μεταμορφώσεως Σωτήρος, χτισμένος το 1751 με πλούσιο αγιογραφικό διάκοσμο
Ο ναός του Αγίου Δημητρίου από τον οποίο σώζεται μέρος του Αγίου Βήματος και λιθόχτιστο τέμπλο.

Σύλλογοι και Εκδηλώσεις

Οι σύλλογοι του χωριού είναι δύο: η Αδελφότητα Λιβιαχοβιτών με έδρα στην Αθήνα και το Πνευματικό Κέντρο Αγίου Ανδρέα με έδρα το χωριό (στον ανακαινισμένο χώρο του σχολείου). Πανηγύρι γίνεται στο χωριό στις 19-20 Ιουλίου, ενώ το αντάμωμα Λιβιαχοβιτών γίνεται επίσης στο χωριό αλλά δεν έχει σταθερή ημερομηνία (συνήθως κάθε Αύγουστο πριν τις 15 του μηνός)

Παραπομπές

https://www.statistics.gr/2011-census-pop-hous
https://www.eetaa.gr/metaboles/oikmet_details.php?id=17596
ΠΛ 9:404
ΠΛΜ 38:303
Εκδόσεις «Ελλάδα»
Δομή 1:209

http://liviachovon.blogspot.com/2013/10/blog-post.html

Πηγές

Εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος Λαρούς Μπριτάνικα, 1978, 2006 (ΠΛΜ)
Εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος Λαρούς, εκδ. 1963 (ΠΛ)
Εγκυκλοπαίδεια Δομή, 2002-4
Οργανισμός εκδόσεων «Ελλάδα», χάρτες (Βαρελάς)

Γεωγραφία της Ελλάδας

Γεωγραφία της Ελλάδας : Αλφαβητικός κατάλογος

Α - Β - Γ - Δ - Ε - Ζ - Η - Θ - Ι - Κ - Λ - Μ -
Ν - Ξ - Ο - Π - Ρ - Σ - Τ - Υ - Φ - Χ - Ψ - Ω

Κόσμος

Αλφαβητικός κατάλογος

Hellenica World - Scientific Library

Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License