Θερινοί Ολυμπιακοί Αγώνες 1968

Οι Θερινοί Ολυμπιακοί Αγώνες 1968, οι Αγώνες της 19ης Ολυμπιάδας, διοργανώθηκαν στην Πόλη του Μεξικού στο Μεξικό, από τις 12 έως τις 27 Οκτωβρίου 1968.

Ήταν οι πρώτοι Αγώνες που έγιναν σε μια χώρα του αναπτυσσόμενου κόσμου. Σημαδεύτηκαν από τους φοιτητές που έπεσαν νεκροί από πυρά της μεξικανικής αστυνομίας κατά τη διάρκεια διαδηλώσεων (Σφαγή του Τλατελόλκο) καθώς και από τις διαμαρτυρίες για τη ρατσιστική πολιτική των Η.Π.Α. απέναντι στους μαύρους Αμερικάνους.

Συμμετείχαν 112 χώρες με 5.516 αθλητές και αθλήτριες σε 172 αγωνίσματα και 18 αθλήματα.

Το υψηλό υψόμετρο της πόλης δημιούργησε προβλήματα αναπνοής σε πολλούς αθλητές αλλά παράλληλα βοήθησε και άλλους στο να επιτύχουν υψηλές επιδόσεις.

Ψηφοφορία

Η Διεθνής Ολυμπιακή Επιτροπή εμπιστεύτηκε την Πόλη του Μεξικού για τη διοργάνωση των 19ων Ολυμπιακών Αγώνων στην 60η σύνοδό της στο Μπάντεν-Μπάντεν. Άλλες υποψήφιες πόλεις ήταν το Ντητρόιτ, το Μπουένος Άιρες και η Λυών.

Πόλεις	Χώρες	1ος Γύρος
Πόλη του Μεξικού	Μεξικό	30
Ντητρόιτ	ΗΠΑ	14
Λυών	Γαλλία	12
Μπουένος Άιρες	Αργεντινή	2

Συμμετέχουσες Χώρες

112 αποστολές βρέθηκαν στο Μεξικό. Για πρώτη φορά τα Μπαρμπάντος, Μπελίζ, Γουινέα, Ονδούρα, Αμερικανικές Παρθένοι Νήσοι, Κουβέιτ, Νικαράγουα, Παραγουάη, Κεντροαφρικανική Δημοκρατία, Ελ Σαλβαδόρ, Σιέρα Λεόνε και Σουρινάμ.

Για πρώτη φορά η Γερμανία θα κατέβει χωρισμένη σε δύο ομάδες, τη Δυτική και Ανατολική. Η Νότια Αφρική ήταν αποκλεισμένη λόγω της πολιτικής απαρτχάιντ.

Οι 112 αποστολές

Αφρική	Αμερική	Ασία	Ευρώπη	Ωκεανία
Αλγερία  Κεντροαφρικανική Δημοκρατία  Καμερούν  Δημοκρατία του Κονγκό  Ακτή Ελεφαντοστού  Αίγυπτος  Αιθιοπία  Γουινέα  Γουιάνα  Γουατεμάλα  Κένυα  Λιβύη  Μαδαγασκάρη  Μάλι  Μαρόκο  Νίγηρας  Νιγηρία  Ουγκάντα  Σενεγάλη  Σιέρα Λεόνε  Σουδάν  Τανζανία  Τσαντ  Τυνησία  Ζάμπια	Ολλανδικές Αντίλλες Αργεντινή  Μπαχάμες  Μπαρμπάντος  Μπελίζ  Βερμούδες  Βολιβία  Βραζιλία  Καναδάς Χιλή  Κολομβία  Κόστα Ρίκα  Κούβα  Δομινικανή Δημοκρατία  Ισημερινός  ΗΠΑ  Γκάνα  Ονδούρα  Τζαμάικα  Αμερικανικές Παρθένοι Νήσοι  Μεξικό  Νικαράγουα  Παναμάς  Παραγουάη  Περού  Πουέρτο Ρίκο  Ελ Σαλβαδόρ  Σουρινάμ  Τρινιντάντ και Τομπάγκο  Ουρουγουάη  Βενεζουέλα	Αφγανιστάν Βιρμανία Κεϋλάνη  Νότια Κορέα  Ινδονησία  Ινδία  Ιράν  Ιράκ Ισραήλ Χονγκ Κονγκ  Ιαπωνία  Κουβέιτ  Λίβανος  Μαλαισία  Μογγολία  Πακιστάν  Φιλιππίνες  Σιγκαπούρη  Συρία  Ταϊλάνδη  Ταϊβάν  Τουρκία  Βιετνάμ	Αυστρία Βέλγιο  Βουλγαρία  Δανία Ισπανία  Φινλανδία Γαλλία  Ελλάδα  Ουγγαρία  Ισλανδία  Ιρλανδία Ιταλία  Λίχτενσταϊν  Λουξεμβούργο Μάλτα  Μονακό  Νορβηγία Ολλανδία Πολωνία Πορτογαλία  Ανατολική Γερμανία Δυτική Γερμανία  Ρουμανία Ηνωμένο Βασίλειο  Άγιος Μαρίνος Σουηδία  Ελβετία  Τσεχοσλοβακία  ΕΣΣΔ  Γιουγκοσλαβία	Αυστραλία  Φίτζι  Νέα Ζηλανδία
25 χώρες	31 χώρες	23 χώρες	30 χώρες	3 χώρες

Σημαντικότερες στιγμές

Ντέιβιντ Έμερι

Ο χρυσός ολυμπιονίκης Τόμι Σμιθ (κέντρο) και ο χάλκινος ολυμπιονίκης Τζον Κάρλος (δεξιά) με υψωμένη τη γροθιά τους στο βάθρο μετά τον αγώνα των 200 μ.

Στις 16 Οκτωβρίου, ο κόσμος έμεινε άναυδος. Οι μαύροι αθλητές των Η.Π.Α. στα 200 μέτρα Τόμι Σμιθ και Τζον Κάρλος, πρώτος και τρίτος νικητής αντίστοιχα, ανέβηκαν στο βάθρο[1]. Την ώρα που ακουγόταν ο εθνικός ύμνος των Ηνωμένων Πολιτειών, έσκυψαν το κεφάλι και ύψωσαν τη γροθιά τους, μέσα σε μαύρο γάντι -ήταν ο χαιρετισμός της ριζοσπαστικής οργάνωσης των μαύρων, "Μαύρη Δύναμη". Το φυλετικό πρόβλημα της σπαρασσόμενης Αμερικής, στην οποία μόλις προ μηνών είχαν δολοφονηθεί τόσο ο φιλειρηνιστής ηγέτης των μαύρων Μάρτιν Λούθερ Κινγκ, όσο και ο φιλελεύθερος εκπρόσωπος του αμερικανικού κατεστημένου και υποψήφιος πρόεδρος Ρόμπερτ Κένεντι, εμφανίστηκε στα μάτια εκατοντάδων εκατομμυρίων ανθρώπων σε ολόκληρο τον πλανήτη, με έναν ιδιαίτερα εντυπωσιακό τρόπο. Οι Αμερικανοί υπεύθυνοι έγιναν έξαλλοι:

"Η παράνομος αυτή εκδήλωσις αντιβαίνει προς τας βασικάς αρχάς του αθλητισμού και τους καλούς τρόπους του αθλητού, πράγμα εις το οποίον αποδίδουν μεγάλην σημασίαν αι ΗΠΑ", δήλωσε ο πρόεδρος της Αμερικανικής Ολυμπιακής Επιτροπής Ντάγκλας Ρόμπι και ανακοίνωσε τον αποκλεισμό των δύο αθλητών από τους υπόλοιπους αγώνες, ενώ τους διέταξαν να εγκαταλείψουν αμέσως το ολυμπιακό χωριό και να επιστρέψουν στις Η.Π.Α.[2]

Σε βοήθεια των Αμερικανών έσπευσε και η Διεθνής Ολυμπιακή Επιτροπή, η οποία κατηγόρησε υποκριτικά τους δύο αθλητές ότι "παρεβίασαν την αρχήν της μη αναμίξεως της πολιτικής εις τον αθλητισμόν".

"Η αποπομπή των δύο νέγρων απειλεί τους Ολυμπιακούς Αγώνας. Οι μαύροι συναθληταί τους θα αποχωρήσουν;", έγραψε στους τίτλους της η Ακρόπολις, αντανακλώντας το κλίμα όλων των εφημερίδων ανά την υφήλιο.

Τελικά οι μαύροι Αμερικανοί αθλητές δεν αποχώρησαν, αλλά η γροθιά της "Μαύρης Δύναμης" και των "Μαύρων Πανθήρων" υψώθηκε και πάλι στο ολυμπιακό βάθρο, κατά την απονομή του χρυσού μεταλλίου της σκυταλοδρομίας 4x400 στην ομάδα των Η.Π.Α., στις 21 Οκτωβρίου.

Κατά τα λοιπά, οι Ολυμπιακοί Αγώνες του Μεξικού ήταν οι Ολυμπιακοί Αγώνες των ιστορικών ρεκόρ του στίβου. Ρεκόρ που έμειναν ακατάρριπτα για πολλά χρόνια, έως και 24. Το μεγάλο υψόμετρο της Πόλης του Μεξικού (2.240 μ.) βοήθησε στην επίτευξη εκπληκτικών επιδόσεων στους δρόμους έως και τα 800 μ. και στα άλματα, αλλά δυσκόλεψε αφάνταστα τους δρομείς μεγάλων αποστάσεων. Τα ιστορικά γεγονότα ξεκίνησαν από την τελετή έναρξης καθώς η εμποδίστρια Ενρικέτα Μπασίλιο έγινε η πρώτη γυναίκα που άναψε την Ολυμπιακή Φλόγα.

Στις 18 Οκτωβρίου, όλα ήταν ιδανικά για τον Αμερικανό Μπομπ Μπίμον, ο οποίος έως πριν από τους Ολυμπιακούς Αγώνες είχε ρεκόρ 8,33 μ. Υψόμετρο, άνεμος ευνοϊκός ακριβώς στο ανώτατο επιτρεπόμενο όριο. Πάτησε τέλεια, υψώθηκε και προσγειώθηκε στα 8,90 μ. Χαρακτηρίστηκε "άλμα του αιώνα". Ειδικοί επί καιρό ανέλυαν πώς το πραγματοποίησε, συνέκριναν το μήκος του με αυτοκίνητα στη σειρά κ.λπ. Υπολόγισαν ότι σε επίπεδο θαλάσσης μπορούσε να ήταν 8,56 μ. Άλλοι είπαν 8,45-8,50 μ. Το ειδικό σύστημα μέτρησης δεν επαρκούσε για τέτοιο άλμα και χρησιμοποιήθηκε η κλασική "μεζούρα".
Συγκλονιστικά είναι τα όσο συνέβησαν στο τριπλούν. Το ρεκόρ κόσμου καταρρίφθηκε πέντε φορές. Στον προκριματικό από τον Ιταλό Τζουζέπε Τζεντίλε (μετέπειτα συμπρωταγωνιστή με την Μαρία Κάλλας, στην κινηματογραφική Μήδεια του Πιερ Πάολο Παζολίνι) με 17,10 μ. και στον τελικό, κατά σειρά, από τον Τζεντίλε με 17,22 μ., τον Σοβιετικό Βίκτορ Σανέγιεφ με 17,23 μ., τον Βραζιλιάνο Νέλσον Προυντέντσιο με 17,27 μ. και, τέλος, από τον Σανέγιεφ με 17,39 μ.
Τέσσερις μήνες πριν από τους Ολυμπιακούς, τρεις Αμερικανοί, οι Τζιμ Χάινς, Τσάρλι Γκριν και Ρόνι Ρέι Σμιθ έγιναν οι πρώτοι άνθρωποι που έτρεξαν τα 100 μ., σε χρόνο κάτω από 10", με χρονόμετρο χειρός (9.9). Στο Μεξικό κατόρθωσε το ίδιο ο Χάινς και με ηλεκτρονικό χρονόμετρο (9.95). *Εκπληκτικά ρεκόρ σημείωσαν οι Αμερικανοί Τόμι Σμιθ στα 200 μ. (19.83) και Λι Έβανς στα 400 μ. (43.86), ο Βρετανός Ντέιβιντ Έμερι στα 400 μ. εμπόδια (48.12) και η ομάδα ανδρών των Η.Π.Α. στα 4x400 μ. (2.56.16). Το ρεκόρ της καταρρίφθηκε το 1992.
Στο άλμα εις ύψος νίκησε ένας "ακροβάτης": ο Αμερικανός Ντικ Φόσμπερι, που καθιέρωσε το πέρασμα του πήχεως με την πλάτη και έκανε την επανάσταση, η οποία άλλαξε τη ροή του αγωνίσματος.
Ο "επαγγελματίας Ολυμπιονίκης", όπως αποκλήθηκε ο Αμερικανός δισκοβόλος Αλ Έρτερ, κυριάρχησε για τέταρτη συνεχή φορά -και τελευταία. Οι αντίπαλοί του, με μεγαλύτερα ρεκόρ από το δικό του, αλλά με λιγότερες ψυχικές δυνάμεις, έχαναν πριν από τον αγώνα.
Νίκησαν με παγκόσμια ρεκόρ η Ιρένα Σεβίνσκα (Πολωνία) στα 200 μ., η Γουαϊόμια Τάις (Η.Π.Α.) στα 100 μ., η οποία έγινε και η πρώτη αθλήτρια στην ιστορία που διατήρησε τον τίτλο της στο αγώνισμα αυτό, η Βιορίκα Βισκοπολεάνου (Ρουμανία) στο μήκος, η Μαργκίτα Γκούμελ (Λ.Δ. Γερμανίας) στην σφαιροβολία και οι ομάδες ανδρών και γυναικών των Η.Π.Α. στα 4x100 μ.
Στα 800 μ. ισοφάρισε το ρεκόρ κόσμου ο Αυστραλός Ραλφ Ντούμπελ.
Στις μεγάλες αποστάσεις (1.500 μ., 5.000 μ., 10.000 μ., Μαραθώνιος και 3.000 μ. στιπλ) κυριάρχησαν οι Αφρικανοί. Η νέα "Μαύρη Δύναμη".
Όλοι περίμεναν πρωταγωνιστή της κολύμβησης τον διάσημο Αμερικανό Μαρκ Σπιτς. Κυριάρχησαν, όμως, δύο συμπατριώτες του. Η Ντέμπι Μέγιερ, που κατέκτησε τρία χρυσά μετάλλια σε ατομικά αγωνίσματα και ο Τσαρλς Χίκοξ, ο οποίος πήρε τρία χρυσά κι ένα ασημένιο.
Ο Ρόλαντ Μάτες (Λ.Δ. Γερμανίας), ο Μάικ Μπάρτον (Η.Π.Α.) και η Κλόντια Κολμπ (Η.Π.Α,) κέρδισαν από δύο χρυσά ατομικά μετάλλια στην κολύμβηση. *Η Γιουγκοσλάβα Ντζουρντζίτσα Μπγιέντοφ κατέπληξε νικώντας τα φαβορί στα 100 μ. προσθίως, ενώ φρενίτιδα ενθουσιασμού προξένησε στους συμπατριώτες του ο Φελίπε Μουνιόθ, που κυριάρχησε στα 200 μ. προσθίως. Ήταν το πρώτο μετάλλιο του Μεξικού στην κολύμβηση στην ιστορία των Ολυμπιακών αγώνων.
Η Τσεχοσλοβάκα Βέρα Τσασλάφσκα αναδείχθηκε σε μορφή της γυμναστικής, με τα τέσσερα χρυσά και δύο ασημένια μετάλλια που πήρε. Κοντά της ο Σοβιετικός Μιχαΐλ Βορονίν (2-4-1 μετάλλια) και ο Ιάπωνας Σαουάο Κάτο (3-1-0).
Τρεις από τους μεγαλύτερους αθλητές στην ιστορία της άρσης βαρών πρωταγωνίστησαν στο Μεξικό. Ο Ιάπωνας Γιοσινόμπου Μιγιάκε, που νίκησε, όπως και το 1964, στα 60 κιλά, ενώ το 1960 είχε αναδειχθεί 2ος στα 56 κ., ο Πολωνός Βαλντέμαρ Μπασανόφσκι (67,5 κ.), ο οποίος διατήρησε τον τίτλο του, όπως, άλλωστε, και ο Σοβιετικός Λεονίντ Ζαμποτίνσκι στα βαρέα βάρη.
Τέσσερις παλαιστές, που είχαν νικήσει το 1964, ανακηρύχθηκαν ξανά πρώτοι Ολυμπιονίκες. Στην ελευθέρα, ο περίφημος Σοβιετικός Αλεξάντρ Μεντβέντ (το 1964 θριάμβευσε στα 97 κ., το 1968 στα +97 κ. και το 1972 θα νικήσει στα +100 κ.) και ο Ιάπωνας Γιόσιρο Ουετάκε (57 κ.) και στην ελληνορωμαϊκή ο Βούλγαρος Μπόγιαν Ράντεφ (97 κ.) και ο Ούγγρος Ίστβαν Κόζμα (+97 κ.).
Τρία αδέλφια από την Σουηδία, οι Ουλφ, Πέτερ και Γιέργκεν Σούντελιν θριάμβευσαν στην ιστιοπλοΐα, στην κλάση "5,5".
Αν και απέτυχε η Αμερικανίδα ξιφομάχος Τζανίς Ρόμαρι, δημιούργησε ένα ρεκόρ. Μετείχε για έκτη συνεχή φορά σε Ολυμπιακούς αγώνες, κάτι μοναδικό για γυναίκες σε οποιοδήποτε άθλημα.

Ελληνική αποστολή

Η Ελλάδα πραγματοποίησε την καλύτερη μέχρι τότε μεταπολεμική εμφάνιση, με ένα χάλκινο μετάλλιο, τρεις τέταρτες θέσεις και μία 5η. Το χάλκινο μετάλλιο κέρδισε ο Πέτρος Γαλακτόπουλος στην κατηγορία 70 κιλών της ελληνορωμαϊκής πάλης. Εντυπωσιακή ήταν η εμφάνιση του Χρήστου Παπανικολάου. Σημείωσε μεγάλο ρεκόρ (5,35 μ.), αλλά δεν ανέβηκε στο βάθρο των νικητών του άλματος επί κοντώ. Τον άφησε 4ο ο "απίθανος" Δυτικογερμανός Κλάους Σιπρόφσκι. Τέταρτοι αναδείχθηκαν και δύο παλαιστές. Ο Όθων Μοσχίδης στα 57 κ. της ελληνορωμαϊκής και ο Νίκος Καρυπίδης στα 63 κ. της ελευθέρας. Τη σπουδαία ελληνική εμφάνιση ολοκλήρωσε ο ιστιοπλόος Παναγιώτης Κουλιγκάς, που κατατάχθηκε 5ος στην κλάση "Φιν"[3].

Αθλητές που βρέθηκαν στην πρώτη 8αδα :

Χρήστος Παπανικολάου, 4η θέση στο άλμα επί κοντώ
Παναγιώτης Κουλιγκάς, 5η θέση στην ιστιοπλοϊα (κατηγορία Finn)
Νίκος Καρυπίδης, 4η θέση στην ελευθέρα πάλη (κατηγορία 63κ.)
Όθων Μοσχίδης, 4η θέση στην ελληνορωμαϊκή πάλη (κατηγορία 57κ.)

Πίνακας Μεταλλίων

Θέση	Χώρα	Χρυσά	Ασημένια	Χάλκινα	Σύνολο
1	ΗΠΑ	45	28	34	107
2	ΕΣΣΔ	29	32	30	91
3	Ιαπωνία	11	7	7	25
4	Ουγγαρία	10	10	12	32
5	Ανατολική Γερμανία	9	9	7	25
6	Γαλλία	7	3	5	15
7	Τσεχοσλοβακία	7	2	4	13
8	Δυτική Γερμανία	5	11	10	26
9	Αυστραλία	5	7	5	17
10	Ηνωμένο Βασίλειο	5	5	3	13
11	Πολωνία	5	2	11	18
12	Ρουμανία	4	6	5	15
13	Ιταλία	3	4	9	16
14	Κένυα	3	4	2	9
15	Μεξικό	3	3	3	9
16	Γιουγκοσλαβία	3	3	2	8
17	Ολλανδία	3	3	1	7
18	Βουλγαρία	2	4	3	9
19	Ιράν	2	1	2	5
20	Σουηδία	2	1	1	4
21	Τουρκία	2	0	0	2
22	Δανία	1	4	3	8
23	Καναδάς	1	3	1	5
24	Φινλανδία	1	2	1	4
25	Αιθιοπία	1	1	0	2
	Νορβηγία	1	1	0	2
27	Νέα Ζηλανδία	1	0	2	3
28	Τυνησία	1	0	1	2
29	Βενεζουέλα	1	0	0	1
	Πακιστάν	1	0	0	1
31	Κούβα	0	4	0	4
32	Αυστρία	0	2	2	4
33	Ελβετία	0	1	4	5
34	Μογγολία	0	1	3	4
35	Βραζιλία	0	1	2	3
36	Βέλγιο	0	1	1	2
	Νότια Κορέα	0	1	1	2
	Ουγκάντα	0	1	1	2
39	Τζαμάικα	0	1	0	1
	Καμερούν	0	1	0	1
41	Αργεντινή	0	0	2	2
42	Ελλάδα	0	0	1	1
	Ινδία	0	0	1	1
	Ταϊβάν	0	0	1	1

Παραπομπές

1968: Black athletes make silent protest San Jose State University
On This Day: Tommie Smith and John Carlos Give Black Power Salute on Olympic Podium Finding Dulcinea

Μεξικό: Ολυμπιακοί των ιστορικών ρεκόρ, Ιστορικό Λεύκωμα 1968, σελ. 156-159, Καθημερινή (1998)

Ολυμπιακοί Αγώνες

Αθλήματα

ΔΟΕ Κωδικοί χωρών Σύμβολα Ολύμπια Αρχαίοι Ολυμπιακοί Αγώνες

Θερινοί Ολυμπιακοί Αγώνες
1896 1900 1904 1906 1 1908 1912 1916 2 1920 1924 1928 1932 1936 1940 3 1944 3 1948 1952 1956 1960 1964 1968 1972 1976 1980 1984 1988 1992 1996 2000 2004 2008 2012 2016 2020 2024 2028
Ολυμπιακοί κύκλοι
Χειμερινοί Ολυμπιακοί Αγώνες
1924 1928 1932 1936 1940 3 1944 3 1948 1952 1956 1960 1964 1968 1972 1976 1980 1984 1988 1992 1994 1998 2002 2006 2010 2014 2018 2022 2026
1 Ακυρώθηκαν εκ των υστέρων από τη ΔΟΕ. 2 Ματαιώθηκαν λόγω Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου. 3 Ματαιώθηκαν λόγω Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου.