Η Σάντρα Μουρ Φέιμπερ (Sandra Moore Faber, γεννημένη το 1944) είναι καθηγήτρια αστρονομίας και αστροφυσικής στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια στη Σάντα Κρουζ, και εργάζεται στο Αστεροσκοπείο Λικ. Έχει πραγματοποιήσει σημαντικές ανακαλύψεις, που συνδέουν τη φωτεινότητα των γαλαξιών με την ταχύτητα των αστέρων μέσα τους και συν-ανακάλυψε τη σχέση Φέιμπερ–Τζάκσον. Η Φέιμπερ έπαιξε επίσης καθοριστικό ρόλο στον σχεδιασμό των τηλεσκοπίων Κεκ στη Χαβάη.
.png)
Σπουδές
Η Φέιμπερ σπούδασε στο Swarthmore College, με ειδίκευση στη φυσική και παρακολούθησε μαθήματα στους κλάδους των μαθηματικών και της αστρονομίας. Απέκτησε μεταπτυχιακό τίτλο σπουδών στις Καλές Τέχνες (B.A.) το 1966 και διδακτορικό από το Πανεπιστήμιο Χάρβαρντ το 1972, όπου σπούδασε Αστρονομία Οπτικής Παρατήρησης. Κατά τη διάρκεια των διδακτορικών της σπουδών, το μόνο προσβάσιμο σε αυτήν αστεροσκοπείο ήταν το Κιτ Πηκ, το οποίο είχε ανεπαρκή τεχνολογικό εξοπλισμό σε σχέση με την πολυπλοκότητα της διατριβής της.
Σταδιοδρομία
Σύντομα μετά την ολοκλήρωση της διατριβής της, η Σάντρα Φέιμπερ προσλήφθηκε ως Βοηθός Καθηγήτρια στο Παρατηρητήριο Lick στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια, Σάντα Κρουζ. Ήταν η πρώτη γυναίκα που κατάφερε να γίνει μέλος του προσωπικού στο Lick Observatory. Μετά από μια τριετή διακοπή στις ερευνητικές της εργασίες, η Φέιμπερ παρατήρησε τη σχέση μεταξύ της φωτεινότητας και του φάσματος των γαλαξιών και των τροχιακών ταχυτήτων, και των κινήσεων των άστρων στο εσωτερικό τους. Ο νόμος που προέκυψε έγινε γνωστός με το όνομα Σχέση Φέιμπερ-Τζάκσον, μετά την αποφοίτηση της ίδιας αλλά και του συν-συγγραφέα της, Ρόμπερτ Τζάκσον. Ο νόμος αυτός ήταν μια σημαντική ένδειξη για το πώς σχηματίστηκαν οι γαλαξίες, αλλά η εξήγηση του φαινομένου δεν ανακαλύφθηκε παρά το 1985.
Γύρω στο 1984 η ερευνητική εργασία «Ο σχηματισμός των γαλαξίων και της δομής μεγάλης κλίμακας με ψυχρή σκοτεινή ύλη» γράφτηκε από τη Φέιμπερ και δύο άλλους συναδέλφους, τον Τζόελ Πράιμακ και τον Τζορτζ Μπλάμενθαλ και με τον Μάρτιν Ρις.[8] Αυτή ήταν η πρώτη πρόταση για το πώς έχουν διαμορφωθεί οι γαλαξίες και έχουν εξελιχθεί από το Big Bang μέχρι σήμερα. Αν και ορισμένες λεπτομέρειες έχουν αποδειχθεί λάθος, η έρευνα εξακολουθεί να θεωρείται ως το τρέχον πρότυπο εργασίας για πληροφορίες σχετικά με τη δομή του Σύμπαντος.
Το 1985, η Φέιμπερ ενεπλάκη με την κατασκευή του Τηλεσκοπίου Κεκ και την κατασκευή της πρώτης πλανητικής με ευρύ πεδίο για το Διαστημικό Τηλεσκόπιο Hubble. Ο φυσικός του UC Berkeley, Τζέρι Νέλσον σχεδίασε το τηλεσκόπιο Κεκ, αλλά η Φέιμπερ βοήθησε στην προώθηση της ιδέας των μεγάλων οπτικών τηλεσκοπίων σε όλο τον κόσμο. Το τηλεσκόπιο Κεκ είναι το μεγαλύτερο οπτικό τηλεσκόπιο στον κόσμο, με ένα 10-μετρο κύριο φακό ενός νέου τύπου που αποτελείται από 36 εξαγωνικά τμήματα.
Η Σάντρα Φέιμπερ συν-προήδρευσε στην Επιτροπή Επιστημονικού Συντονισμού, η οποία επέβλεψε το όργανο πρώτου-φωτός (first-light) για το Κεκ Ι. Επιπλέον, συνέχισε να επιμένει στην υψηλή οπτική ποιότητα για τον κύριο φακό του Κεκ I, και προχώρησε στην ενασχόληση με τη δημιουργία του στο Κεκ ΙΙ.
Κατά την τελευταία δεκαετία του 1980, η Φέιμπερ έχει ενεπλάκη σε ένα οκταετές πρότζεκτ με το όνομα η συνεργασία των «Επτά Σαμουράι». Το πρότζεκτ, χρειαζόταν έναν κατάλογο με ακριβή μεγέθη πλανητών και τροχιακών ταχυτήτων 400 γαλαξιών. Αν και το σχέδιο απέτυχε, ήταν επιτυχές με ορισμένους απροσδόκητους τρόπους. Είχαν ανακαλύψει έναν τρόπο για να υπολογίσουν την απόσταση σε κάθε γαλαξία. Το εμπλεκόμενο φαινόμενο έχει γίνει ένας από τους πιο αξιόπιστους τρόπους για να μετρηθεί η συνολική πυκνότητα της μάζας του σύμπαντος, και αν θα συνεχίσει να διαστέλλεται για πάντα ή εάν μια μέρα θα καταρρεύσει και πάλι.
Το 1990 βοήθησε για την τοποθέτηση σε τροχιά της πλανητικής κάμερας ευρέος πεδίου για το Διαστημικό Τηλεσκόπιο Hubble. Αυτή θεωρείται ως μία από τις πιο συναρπαστικές και γνωστές φάσεις της καριέρας της. Τα οπτικά του Hubble είχαν πταίσματα, και η Φέιμπερ με την ομάδα της βοήθησαν στη διάγνωση της αιτίας της σφαιρικής εκτροπής. Αμέσως μετά, τα σχέδια για να ανακαινιστεί το Hubble ξεκίνησαν εκ νέου, ένα έργο που κατέλαβε αμέτρητες εργατοώρες.[9]
Η Φέιμπερ ήταν επίσης η κύρια ερευνήτρια της Ομάδας Nuker, η οποία χρησιμοποίησε το Διαστημικό Τηλεσκόπιο Hubble για να αναζητήσει για υπερμεγέθεις μαύρες τρύπες στα κέντρα των γαλαξιών. Ένα από τα πιο πρόσφατα έργα της περιλαμβάνουν την προσθήκη ενός νέου οπτικού φασματογράφου για το τηλεσκόπιο Keck II, το οποίο είδε το φως της δημοσιότητας το 1996. Η νέα προσθήκη αύξησε τη δύναμη του Keck II για την παρατήρηση μακρινών γαλαξιών επί 13 φορές. Επίσης έχει συνεργαστεί με άλλους επιστήμονες για να δημιουργήσει το πρότζεκτ CANDELS, το οποίο είναι η μεγαλύτερη έρευνα για το σύμπαν που έχει ληφθεί από το Τηλεσκόπιο Hubble.[10]
Στο UCSC, εστιάζει την έρευνά της στην εξέλιξη της δομής στο σύμπαν και την εξέλιξη και το σχηματισμό των γαλαξιών. Επιπλέον, οδήγησε στην ανάπτυξη του οργάνου DEIMOS στα τηλεσκόπια Κεκ για να αποκτηθούν φάσματα από κοσμολογικά μακρινούς γαλαξίες. Στις 1 Αυγούστου του 2012 έγινε η Προσωρινή Διευθύντρια των Παρατηρητηρίων του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνια.
Η Σάντρα Φέιμπερ είναι ομο-συντάκτης της Ετήσιας Επισκόπησης της Αστρονομίας και της Αστροφυσικής (Annual Review of Astronomy and Astrophysics).
Διακρίσεις, Βραβεία και Υποτροφίες
Εξελέγη στην Εθνική Ακαδημία Επιστημών το 1985
Εξελέγη στην Αμερικανική Φιλοσοφική Κοινότητα στις 29 Απριλίου 2001
Μέλος της Αμερικανικής Ακαδημίας των Τεχνών και των Επιστημών
Μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου του Χάρβαρντ
Μέλος του Διοικητικού συμβουλίου του Ινστιτούτου Επιστημών του Carnegie
Αντιπρόεδρος και μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου, Ετήσεις Ανασκοπήσεις
Έλαβε το Βραβείο Heineman το 1985
Απονομή του Μεταλλίου Χάρβαρντ Centennial το 2006
Έλαβε το 2009 το Βραβείο Bower και το Βραβείο για το Επίτευγμα στην Επιστήμη από το Franklin Institute για τρεις δεκαετίες έρευνας σχετικά με το σχηματισμό και την εξέλιξη των γαλαξίων
Έλαβε το Μετάλλιο Μπρους από την Αστρονομική εταιρεία του Ειρηνικού το Μάιο του 2012
Έλαβε το Μετάλλιο Karl Schwarzschild από τη γερμανική Αστρονομική εταιρεία το Σεπτέμβριο του 2012
Έλαβε το Εθνικό Μετάλλιο Επιστημών από τον Πρόεδρο Μπαράκ Ομπάμα τον Φεβρουάριο του 2013[11]
Έλαβε το Μετάλλιο Annettede Vaucouleurs από το Πανεπιστήμιο του Τέξας
Medailled de l'Institute d'astrophysique στο Παρίσι
Φίλη του Ιδρύματος Alfred P. Sloan
Τιμιτικοί Τίτλοι από το Πανεπιστήμιο του Σικάγο, το Πανεπιστήμιο του Michigan, το Πανεπιστήμιο της Πενσυλβάνια, το Κολλέγιο Swarthmore, και το Κολλέγιο Williams [12][13]
Δείτε επίσης
Σχέση Φέιμπερ-Τζάκσον
Ομάδα Nuker
Διαστημικό Τηλεσκόπιο Hubble
Παραπομπές
www.phys-astro.sonoma.edu/brucemedalists/Faber/index.html.
www.aip.org/history-programs/niels-bohr-library/oral-histories/33932. Ανακτήθηκε στις 28 Απριλίου 2018.
www.ucolick.org/~faber/faber_cv_09-06.pdf. Ανακτήθηκε στις 12 Νοεμβρίου 2017.
www.phys-astro.sonoma.edu/BruceMedalists/Faber/index.html.
news.ucsc.edu/2012/12/national-science-medal.html.
gruber.yale.edu/cosmology/2017/sandra-faber. Ανακτήθηκε στις 28 Απριλίου 2018.
www.fi.edu/laureates/sandra-m-faber.
Blumenthal (11 Oct 1984). «Formation of galaxies and large-scale structure with cold dark matter». Nature 311: 517–525. doi:10.1038/311517a0. Bibcode: 1984Natur.311..517B. Ανακτήθηκε στις 10 Ιανουαρίου 2016.
Faber, S. (1995, July 12).
Sandra Faber Honored By American Astronomical Society. (2011, January 18).
Burns, J. (2012, December 12).
Peter H Bodenheimer. (n.d.
Where Are You From?
Εξωτερικοί σύνδεσμοι
Ο δρ Faber σελίδα @ UCSC
Δείτε το βίντεο του Δρ. Faber @ Meta-Library.net
UC Santa Cruz βιογραφία της Sandra Faber
Video of Faber explaining How Galaxies Were Cooked from the Primordial Soup στο YouTube, από το Silicon Valley Αστρονομία Διαλέξεις
Προφορική Ιστορία αντίγραφο της κατάθεσής του με την Sandra M. Faber 31 ιουλίου 2002, American Institute of Physics, Niels Bohr Βιβλιοθήκη και τα Αρχεία του
Βίντεο από Faber μιλάει για τη δουλειά της, από την Εθνική Επιστήμης και Τεχνολογίας Μετάλλια του Ιδρύματος
Φωτογραφίες από την Σάντρα Faber από το UC Santa Cruz Ψηφιακή Βιβλιοθήκη Συλλογές
Εγκυκλοπαίδεια Ηνωμένων Πολιτειών Αμερικής
Hellenica World - Scientific Library
Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License
