Μανόλης Γλέζος

 

 

.

Μετά τον πόλεμο εργάστηκε ως δημοσιογράφος, αναλαμβάνοντας αρχισυντάκτης της εφημερίδας Ριζοσπάστης, ενώ αργότερα υπήρξε διευθυντής και της εφημερίδας Αυγής. Ωστόσο, γρήγορα συνελήφθη για τις πολιτικές τους πεποιθήσεις, φτάνοντας μάλιστα να καταδικαστεί σε θάνατο τρεις φορές. Οι συνεχείς δικαστικές του περιπέτειες μέχρι την οριστική του απαλλαγή με τη γενική αμνηστία του 1971 προκάλεσαν συχνά την αντίδραση της Ελληνικής και της διεθνούς κοινής γνώμης.

Ο Γλέζος υπήρξε επί δεκαετίες ενεργός στα πολιτικά πράγματα και μέλος του ελληνικού κοινοβουλίου. Μεταξύ άλλων, ασχολήθηκε επισταμένα με το ζήτημα των γερμανικών οφειλών προς την Ελλάδα από την περίοδο του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου. Υπήρξε βουλευτής και πρόεδρος της Ενιαίας Δημοκρατικής Αριστεράς (ΕΔΑ) και αργότερα βουλευτής και ευρωβουλευτής του Πανελλήνιου Σοσιαλιστικού Κινήματος (ΠΑΣΟΚ), βουλευτής του Συνασπισμού της Αριστεράς, των Κινημάτων και της Οικολογίας (ΣΥΝ) και του Συνασπισμού Ριζοσπαστικής Αριστεράς (ΣΥΡΙΖΑ).

Από το 2014 έως το 2015 διετέλεσε ευρωβουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ, ερχόμενος, μάλιστα, πρώτος σε ψήφους σε όλη τη χώρα στις Ευρωεκλογές του Μαΐου του 2014. Ήταν επίσης επικεφαλής του ψηφοδελτίου επικρατείας της ΛΑ.Ε στις βουλευτικές εκλογές του Σεπτέμβρη του 2015, αλλά δεν κατάφερε να εκλεγεί.

Την τελευταία πενταετία της ζωής του πήρε σαφή θέση υπέρ του όχι στο δημοψήφισμα του 2015 και κατά της Συμφωνίας των Πρεσπών του 2018.[3]

Ο Μανώλης Γλέζος βραβεύτηκε το 1962 από την ΕΣΣΔ με το Διεθνές Βραβείο Ειρήνης Λένιν. Την περίοδο της πρώτης μεταπολεμικά δίωξης του Γλέζου, ο τότε πρόεδρος της Γαλλίας Σαρλ ντε Γκωλ τον χαρακτήρισε ως τον «πρώτο παρτιζάνο της Ευρώπης».[4][5]

Πρώτα χρόνια (1922-1945)
Γέννηση και σπουδές

Γεννήθηκε στις 9 Σεπτεμβρίου 1922 στο χωριό Απείρανθος Νάξου, γιος της Μάχης Ναυπλιώτου (1894-1967) και του Νίκου Γλέζου (1892-1924).[6] Σύμφωνα με τους λαογράφους Γεώργιο Ζευγώλη και Κανάκη Γερωνυμάκη, η οικογένεια Γλέζου έχει απώτερη καταγωγή από τους Κομητάδες Σφακίων Χανίων Κρήτης.[7] Το 1935 μετοίκησε στην Αθήνα μαζί με την οικογένειά του, όπου και τελείωσε το Γυμνάσιο όπως και ο αδερφός του Νίκος Γλέζος (εκτελέστηκε από τους Ναζί 10-5-1944). Κατά τη διάρκεια της φοίτησής του στο Γυμνάσιο, στην Αθήνα, εργάστηκε και ως υπάλληλος φαρμακείου. Το 1939 δημιούργησε μια αντιφασιστική ομάδα νεολαίας ενάντια στην Ιταλική κατοχή της Δωδεκανήσου και τη δικτατορία του Ιωάννη Μεταξά. Το 1940 πέτυχε στην Ανωτάτη Σχολή Οικονομικών και Εμπορικών Επιστημών.
Συμμετοχή στην Εθνική Αντίσταση
Αναμνηστική επιγραφή για την αντικατοχική ενέργεια των Γλέζου και Σάντα στην Ακρόπολη των Αθηνών.

Στην αρχή του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου ζήτησε να ενταχθεί στον Ελληνικό στρατό στο αλβανικό μέτωπο, αλλά απορρίφθηκε επειδή ήταν μικρότερος από την ηλικία στράτευσης. Aντ’ αυτού, εργάστηκε ως εθελοντής για το Ελληνικό Υπουργείο Οικονομικών και από το 1941 άρχισε να σπουδάζει στην ΑΣΟΕΕ. Κατά τη διάρκεια της κατοχής εργάζεται στον δήμο της Αθήνας και στον Ελληνικό Ερυθρό Σταυρό, ενώ παράλληλα συμμετέχει ενεργά στην αντίσταση, μέσα από τις απελευθερωτικές οργανώσεις των νέων (ΟΚΝΕ, ΕΑΜ ΝΕΩΝ και ΕΠΟΝ) με αποτέλεσμα να υποστεί πολλές διώξεις και φυλακίσεις. Τη νύκτα της 30ης Μαΐου, ξημερώνοντας η 31η Μαΐου του 1941, αυτός και ο Απόστολος Σάντας αφαίρεσαν τη Γερμανική πολεμική σημαία του Γ΄ Ράιχ, που κυμάτιζε σε ιστό στην Ακρόπολη Αθηνών, κυριολεκτικά κάτω από τα μάτια της εκεί φρουράς.

Την 1η Ιουνίου οι γερμανικές αρχές κατοχής εξέδωσαν ανακοίνωση η οποία πληροφορούσε ότι «υπεξηρέθη η επί της Ακροπόλεως κυματίζουσα γερμανική πολεμική σημαία παρ' αγνώστων δραστών» και επέβαλε στους καταζητούμενους δράστες την ποινή του θανάτου, ενώ στον ελληνικό τύπο συνεργάτες των Γερμανών κατήγγειλαν την αντικατοχική ενέργεια.[8] Το τολμηρό εκείνο εγχείρημα προκάλεσε κύμα ενθουσιασμού τόσο στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό που μεταδόθηκε η είδηση. Η πράξη τους ενέπνευσε τους Έλληνες που αντιστέκονταν ενάντια στον κατακτητή και καθιέρωσε και τους δύο ως σύμβολα αντίστασης κατά της χιτλερικής κατοχής. Μάλιστα ο Γάλλος στρατηγός Ντε Γκωλ χαρακτήρισε τον Μανώλη Γλέζο ως «Πρώτο παρτιζάνο της Ευρώπης».[9] Βέβαια το ναζιστικό καθεστώς αποκρίθηκε με την αναζήτηση και καταδίκη των υπευθύνων (του Γλέζου και του Σάντα) ερήμην σε θάνατο από το γερμανικό στρατοδικείο. Έτσι ξεκίνησε μια εκτεταμένη αναζήτηση και τελικά, σχεδόν ένα χρόνο μετά, στις 24 Μαρτίου του 1942 ο Μ. Γλέζος και ο συνεργός του συλλαμβάνονται από Γερμανικό κλιμάκιο και φυλακίζονται στις φυλακές Αβέρωφ. Εκεί ο Γλέζος εξαιτίας βασανιστηρίων προσβλήθηκε από φυματίωση βαριάς μορφής οπότε και αφέθηκε ελεύθερος.[9]

Στις 21 Απριλίου του 1943 συλλαμβάνεται και πάλι αυτή τη φορά από τους Ιταλούς κατακτητές για την ενάντιά τους δράση του, οπότε και παρέμεινε στη φυλακή για τρεις μήνες. Έξι μόλις μήνες μετά την απελευθέρωσή του από τους Ιταλούς, στις 7 Φεβρουαρίου του 1944 συλλαμβάνεται πάλι, αυτή τη φορά από συνεργάτες των κατακτητών, για «επικίνδυνη αντεθνική δράση» και φυλακίζεται για 7,5 μήνες. Κατάφερε τελικά να δραπετεύσει στις 21 Σεπτεμβρίου του ίδιου έτους.[9]
Μετά τον πόλεμο (1945-1974)
Εμφύλιος και πρώτες μετεμφυλιακές διώξεις (1945-1956)

Μετά την απελευθέρωση ο Μανώλης Γλέζος εργάσθηκε συντάκτης στην εφημερίδα «Ριζοσπάστης» μέχρι τις 10 Αυγούστου του 1947, οπότε και ανέλαβε αρχισυντάκτης και υπεύθυνος της έκδοσης της εφημερίδας[10] μέχρι το κλείσιμό της από τις ελληνικές Αρχές στα τέλη Δεκέμβρη του 1947.

Στις 3 Μαρτίου 1948 συνελήφθη για τις πολιτικές του πεποιθήσεις και καταδικάστηκε αρκετές φορές με διάφορες ποινές και μια φορά σε θάνατο (Οκτώβριος 1948) για «αδικήματα τύπου» και μια φορά ακόμη σε θάνατο για παράβαση του Γ' Ψηφίσματος στις 21 Μαρτίου 1949. Εντούτοις, οι ποινές θανάτου του, δεν εκτελέσθηκαν, λόγω της δημόσιας κατακραυγής του Ελληνικού λαού και της Διεθνούς κοινής γνώμης. Προσωπικότητες όπως ο Πικάσσο, ο Σαρλ ντε Γκωλ και άλλοι κινητοποιήθηκαν υπέρ του. Οι ποινές του θανάτου του μετατράπηκαν σε μια καταδίκη σε "ισόβια δεσμά" το 1950, που ούτε και αυτή τελικά εκτελέστηκε. Aποφυλακίστηκε στις 26 Ιουλίου 1954, επί κυβερνήσεως Αλέξανδρου Παπάγου.

Κατά την αρχική σύλληψη του Νίκου Μπελογιάννη (20 Δεκεμβρίου 1950) και 90 περίπου άλλων στελεχών του Κ.Κ.Ε., από τις αστυνομικές Αρχές, με την κατηγορία της κατασκοπείας, ο Ν. Πλουμπίδης διέφυγε τη σύλληψη και έκτοτε παρέμενε «εν κρυπτώ» σε διάφορα κρησφύγετα. Όταν ιδρύθηκε η ΕΔΑ (3 Αυγούστου του 1951) πρότεινε τότε ο Ζαχαριάδης στην εκτελεστική επιτροπή, για τις επικείμενες εκλογές, να χρίσει υποψηφίους βουλευτές της τους Νίκο Πλουμπίδη και Νίκο Μπελογιάννη. Η ΕΔΑ όμως φοβούμενη μην εκτεθεί για συνεργασία με το παράνομο ΚΚΕ, αντ΄ αυτών προτίμησε να συμπεριλάβει τους Μανώλη Γλέζο και Αντώνη Αμπατιέλο, επίσης θανατοποινίτες, που έχαιραν όμως ευρύτερης αποδοχής.

Αν και φυλακισμένος, ο Μανώλης Γλέζος εκλέχτηκε βουλευτής Αθηνών, υπό τη σημαία της Ενωμένης Δημοκρατικής Αριστεράς (ΕΔΑ) που είχε συσταθεί μόλις πριν ένα μήνα, στις 3 Αυγούστου του 1951. Με την εκλογή του, πραγματοποίησε 12 ήμερη απεργία πείνας με κύριο αίτημα την απελευθέρωση των 10 βουλευτών της ΕΔΑ που βρίσκονταν εξόριστοι. Τελικά το αίτημά του έγινε μερικώς δεκτό απελευθερώθηκαν οι 7 από τους 10 και εκείνος διέκοψε την απεργία.[9] Μετά την αποφυλάκιση του το 1954 εκλέχθηκε μέλος της Δ.Ε της ΕΔΑ και ανέλαβε οργανωτικός Γραμματέας της.Το Δεκέμβρη του 1956 ορίστηκε Διευθυντής της εφημερίδας «ΑΥΓΗ».
Η δίκη του Γλέζου και των συνεργατών του (1958)

Σε μια προσπάθεια αύξησης του ελέγχου της ΕΔΑ από την εξόριστη ηγεσία του ΚΚΕ ηγετικά στελέχη της ΕΔΑ, μεταξύ των οποίων και ο Γλέζος, εξελέγησαν τακτικά μέλη της ΚΕ του ΚΚΕ, δίχως να αναφερθούν τα πραγματικά τους ονόματα.[11] Τον Αύγουστο του 1958 ο Γλέζος συναντήθηκε στην Αθήνα με το γενικό γραμματέα του ΚΚΕ, Κώστα Κολιγιάννη, που επισκεπτόταν παράνομα τη χώρα. Οι επαφές του Κολιγιάννη παρακολουθούνταν από τις υπηρεσίες ασφαλείας και στις 5 Δεκεμβρίου ο Γλέζος συνελήφθη μαζί με μερικούς άλλους συνεργάτες του στο σπίτι της αδερφής του Βασιλικής (Μπούμπας) Δημητροκάλλη για παράβαση του αναγκαστικού νόμου 375/1936 περί κατασκοπείας.[12] με την κατηγορία της κατασκοπείας υπέρ της ΕΣΣΔ. Η κυβέρνηση αντιμετώπιζε τα στελέχη του παράνομου ΚΚΕ που βρίσκονταν την Ελλάδα ως μέλη «κατασκοπευτικού κλιμακίου». Καθώς μέχρι να εκδικαστεί η υπόθεση στο στρατοδικείο δεν προέκυψαν συγκεκριμένα στοιχεία για πράξεις που έθεταν σε κίνδυνο της ασφάλεια και την άμυνα της χώρας, στο Γλέζο και σε οκτώ συγκατηγορούμενούς του απευθύνθηκαν κατηγορίες για «προσφορά εις κατασκοπείαν», με την οποία κατηγορούνταν επίσης δεκάδες μέλη του ΚΚΕ από το 1954 και η οποία επέφερε ποινή ισόβιας κάθειρξης.[13] Η σύλληψη και παραπομπή σε δίκη του Γλέζου προκάλεσαν διεθνείς αντιδράσεις και ανησυχία για την κατάσταση των πολιτικών ελευθεριών στην Ελλάδα. Τη δίκη του Γλέζου, που διεξήχθη το καλοκαίρι του 1959, παρακολούθησαν τρεις διακεκριμένοι διεθνώς νομικοί, που επέρριψαν ευθύνες στο ΚΚΕ για τη χρήση μεθόδων κατασκοπείας (π.χ. κώδικα, πλαστών εγγράφων), αλλά κατέληξαν ότι η κατηγορία ήταν αβάσιμη και η δίκη είχε πολιτικό χαρακτήρα.[14] Ο Γλέζος καταδικάστηκε το 1959 σε φυλάκιση 5 ετών,[15] εκτόπιση 4 ετών και στέρηση των πολιτικών του δικαιωμάτων επί 8 έτη, ενώ κρατείτο στις φυλακές από το 1958. Το χωριό του τ'Απεράθου της Νάξου πρωτοστατεί με υπόμνημα διαμαρτυρίας το οποίο υπέγραψαν όλοι οι κάτοικοι. Στο υπόμνημα αυτό συμμετείχαν με υπογραφές οι κοινοτάρχες και από άλλα χωριά της Νάξου. Στις 15 Δεκέμβρη του 1962, επ' ευκαιρία των γενεθλίων του, αποφυλακίστηκε με Βασιλικό Διάταγμα (ΦΕΚ 14 Δεκ. 1962). Χαρίστηκε το υπόλοιπο της ποινής φυλάκισης ενός έτους και ολόκληρη η εκτόπιση 4 ετών. Στο μεταξύ η εκλογή του ως βουλευτού της ΕΔΑ είχε ακυρωθεί λόγω της στέρησης των πολιτικών του δικαιωμάτων. Μετά την έκδοση χάριτος εξελέγη μέλος της νέας Δ.Ε. και της εκτελεστικής επιτροπής της ΕΔΑ.[16]
Διεθνής κινητοποίηση για το Γλέζο

Παράλληλα με το θέμα της αντιδικίας στο εσωτερικό, έχει ξεσπάσει και αντιδικία με τη Σοβιετική Ένωση και με το ενδιαφέρον της κοινής γνώμης να αυξάνεται. Από τα τέλη Απριλίου αρχίζουν να φτάνουν στην Αθήνα αντιπρόσωποι διεθνών οργανώσεων, οι οποίοι είτε ερευνούν το θέμα είτε προβαίνουν σε αιτήματα για παραπομπή της υπόθεσης σε τακτικά δικαστήρια. Στις αρχές Μαΐου ανακοινώθηκε η ίδρυση Διεθνούς Επιτροπής για την υπεράσπιση του Γλέζου και των συνεργατών του, με έδρα το Παρίσι. Πρόεδρος είναι ο παλαιός Γάλλος πολιτικός Πωλ Μπονκούρ. Ανάμεσα στα ιδρυτικά μέλη ήταν και ο Γάλλος Ζαν-Πωλ Σαρτρ.

Ο Γάλλος συγγραφέας και φιλόσοφος Αλμπέρ Καμύ σε επιστολή του της 27ης Απριλίου 1959 προς τον τότε πρωθυπουργό Κωνσταντίνο Καραμανλή σημειώνει:[17]

Πέρα από κάθε κομματικό πνεύμα, θα ήθελα να σας εκφράσω τα συναισθήματα με τα οποία οι ελεύθεροι Γάλλοι διανοούμενοι παρακολουθούν την υπόθεση Γλέζου. Η φιλία και το χρέος της προσωπικής ευγνωμοσύνης που αισθανόμαστε για τη χώρα σας μας οδηγούν να πάρουμε θέση στην υπόθεση αυτή. Απευθύνοντας έκκληση στα πιστεύω σας περί δικαιοσύνης, θα ήμασταν ευγνώμονες εάν θελήσετε να δείξετε ευμένεια ως προς τον διανοούμενο [Γλέζο], του οποίου δεν ασπάζομαι τις πεποιθήσεις μεν, αλλά θεωρώ ότι η γενναιότητα του είναι άξια, αν μη τι άλλο, εκτίμησης.

Η υπόθεση έτσι πήρε διεθνείς προεκτάσεις. Την περίοδο εκείνη παρατηρούνταν ένα είδος κινητοποίησης η οποία προερχόταν τόσο από τα κομμουνιστικά κόμματα, τα οποία αποτελούσαν το κύριο μοχλό κινητοποίησης, όσο και από τα αντίθετα πολιτικά τους ρεύματα όπως οι φιλελεύθεροι, σοσιαλιστές, συντηρητικοί και ριζοσπάστες. Μέσα από το είδος της κινητοποίησης όλες αυτές οι πολιτικές ομάδες συνεργάστηκαν πιστεύοντας ότι οι πολιτικοί διωγμοί και τα στρατοδικεία υπονομεύουν τη δημοκρατία. Όσο προχωρούσε ο καιρός της ενάρξεως της δίκης – 9 Ιουλίου 1959 – τόσο πιο πολύ εντείνονταν οι κινητοποιήσεις και οι πιέσεις από το εξωτερικό.
Δίκη Γλέζου και στελεχών ΚΚΕ στο Στρατοδικείο (1959)

Η δίκη του Γλέζου και άλλων στελεχών του ΚΚΕ αρχίζει στις 9 Ιουλίου 1959, στο Τακτικό Στρατοδικείο Αθηνών. Στο μεταξύ, όλα τα κόμματα της Αντιπολιτεύσεως έχουν ταχθεί εναντίον της παραπομπής πολιτικών υποθέσεων στα στρατοδικεία. Παράλληλα στην Αθήνα αφικνούνται ξένοι νομικοί, εκπρόσωποι οργανώσεων και δημοσιογράφοι.

Σύμφωνα με το βούλευμα, οι πέντε από τους παρόντες κατηγορούμενους και πιο συγκεκριμένα οι: Τρικαλινός, Βουτσάς, Ευθημιάδης, Συγγελάκης και Καρκαγιάνης παραπέμπονται «δια προσφοράν εις κατασκοπείαν», σύμφωνα με το Α.Ν. 375/1936 άρθρο 9ο. Οι υπόλοιποι, ανάμεσα στους οποίους και ο Γλέζος, για παροχή βοήθειας στους προσφερθέντες σύμφωνα με το άρθρο 10 παράγραφος 1 του ιδίου Νόμου.

Τα αστυνομικά μέτρα που έχουν παρθεί από την πρώτη μέρα είναι ιδιαιτέρως εμφανή γύρω από το δικαστήριο, το παλαιό κτήριο του Στρατοδικείου επί της οδού Ακαδημίας. Οι κατηγορούμενοι καταφθάνουν στο στρατιωτικό δικαστήριο με περασμένες τις χειροπέδες στα χέρια τους και ορισμένοι χειροκροτούν με αποτέλεσμα την άμεση σύλληψή τους.

Οι συνήγοροι υπερασπίσεως υποβάλλουν από την πρώτη στιγμή ενστάσεις αναρμοδιότητας του δικαστηρίου με το δικαιολογητικό ότι ο νόμος Α.Ν. 375 έχει καταργηθεί και ότι το κατηγορητήριο είναι αόριστο, αλλά το δικαστήριο τις απορρίπτει.

Η διάρκεια της δίκης είναι 14 ημέρες. Μέσα στο δικαστήριο παρευρίσκονταν μόνο δημοσιογράφοι, μάρτυρες κατηγορίας, συγγενείς, συνήγοροι και τα αστυνομικά όργανα. Οι μάρτυρες κατηγορίας είναι ανώτατα στελέχη της Ελληνικής Αστυνομίας των οποίων η κύρια ενασχόληση τους είναι η μελέτη της ιστορικής εξέλιξης και των σκοπών του ΚΚΕ, υπό το πρίσμα της Δεξιάς. Ο βασικός μάρτυρας κατηγορίας αστυνόμος Παπασπυρόπουλος καταθέτει ότι είδε ο ίδιος τον Κολιγιάννη να μπαίνει στο σπίτι της αδερφής του Γλέζου.

Από την παραμονή της δίκης σημειώνεται η πρώτη παρέμβαση της Σοβιετικής Ενώσεως. Ο πρόεδρος του Ανωτάτου Σοβιέτ στρατάρχης Βοροσίλωφ με μήνυμά του στο βασιλιά Παύλο εκφράζει την ανησυχία του για τη τύχη του Γλέζου. Ο υφυπουργός Εξωτερικών Σκεφέρης σε συνάντηση του με το Σοβιετικό Πρεσβευτή δηλώνει ότι ο βασιλιάς δε μπορεί να επέμβει και τούτο διότι το Δημοκρατικό Σύνταγμα της Ελλάδος απαγορεύει την ανάμειξή του στις αποφάσεις της Δικαιοσύνης. Παράλληλα την ίδια ημέρα ο Πρωθυπουργός Κωνσταντίνος Καραμανλής δηλώνει την έκπληξη του για την κινητοποίηση του Κομμουνισμού για την εν λόγω δίκη κατασκοπίας και καθώς επίσης ότι η Ελληνική Δικαιοσύνη είναι ανεξάρτητη, αμερόληπτη και δε δέχεται καμία εξωτερική επέμβαση.

Οι περισσότεροι κατηγορούμενοι αναιρούν τις ομολογίες τους και υπερασπίζονται την πολιτική του ΚΚΕ και ο Μανόλης Γλέζος υποστηρίζει ότι η κατηγορία εναντίον του είναι συκοφαντική και σκοπός της είναι να πληγεί η ΕΔΑ και το δημοσιογραφικό της όργανο η Αυγή. Στην αγόρευσή του ο Βασιλικός Επίτροπος καταφέρθηκε κατά των κομμουνιστικών καθεστώτων, του διεθνούς κομμουνισμού καθώς επίσης και του ΕΑΜ, ΕΛΑΣ και ΚΚΕ. Στην αναφορά του στο πρόσωπο του Γλέζου, ζητά να μη καταδικαστεί για την υπόθεση της κατασκοπείας αλλά διότι γνώριζε και δεν ανέφερε. Στην δίκη αυτή την αδερφή του Μανώλη Γλέζου υπερασπίστηκε ο Νικηφόρος Μανδηλαράς.

Στις 22 Ιουλίου το Στρατοδικείο ανακοίνωσε την απόφασή του, σύμφωνα με την οποία ο Μανόλης Γλέζος καταδικάστηκε σε 5 χρόνια φυλάκιση, 4 χρόνια εκτόπιση και 8 χρόνια στέρηση πολιτικών δικαιωμάτων.
Ο Μανώλης Γλέζος σε σοβιετικό γραμματόσημο του 1959

Σημειώνεται η δεύτερη παρέμβαση της Σοβιετικής Ενώσεως ότι η Σοβιετική Ταχυδρομική Υπηρεσία εξέδωσε το Δεκέμβριο του 1959 αναμνηστική σειρά με ένα μόνο γραμματόσημο με προσωπογραφία του Μανόλη Γλέζου. Σε αντίδραση της συγκεκριμένης έκδοσης, η Ελληνική Κυβέρνηση εξέδωσε σειρά δύο γραμματοσήμων με την προσωπογραφία του Ίμρε Νάγκι, Ούγγρου προοδευτικού Πρωθυπουργού που κρεμάστηκε εκείνη τη χρονιά απο τα Σοβιετικά Στρατεύματα Εισβολής. Και οι δύο χώρες απέσυραν τις σειρές αμέσως.

Κατά τη διάρκεια της φυλάκισής του, ο Γλέζος επανεκλέχθηκε βουλευτής με το ψηφοδέλτιο της ΕΔΑ 1961. Τελικά ο Μ. Γλέζος απελευθερώθηκε στις 15 Δεκεμβρίου 1962 ως αποτέλεσμα της δημόσιας κατακραυγής στην Ελλάδα και στο εξωτερικό.
Η πορεία Ειρήνης του 1963 και ο σάλος για το Μακεδονικό

Το 1963 συμμετείχε μαζί με το Γρηγόρη Λαμπράκη και το Λεωνίδα Κύρκο στην πορεία Ειρήνης του Ολντερμάστον. Ο Λαμπράκης κρατούσε ημερολόγιο καθημερινά, όπου αναφέρεται:

Έφθασα στο Λονδίνο το βράδυ της παραμονής της πορείας. Είναι Μ. Πέμπτη. Βρέθηκα στο Κάουντι Οτέλ δωμ. 416 όπου έμενε κι ο Γλέζος και ο Λ. Κύρκος. Τους άφησα στην πόρτα του δωματίου τους σημείωμα ότι ήλθα για την πορεία και έπεσα να κοιμηθώ. Στις 12 μεσάνυχτα μου χτύπησε την πόρτα ο Μανώλης, με φίλησε. «Τρέχω είπε να φέρω το Λεωνίδα». Κι ήλθαν. Τους έδωσα ένα πακέτο τσιγάρα, φιστίκια κι εφημερίδες σημερινές. Τις ξεφύλλησαν με αγωνία. Μου είπαν ότι θα σηκωθούμε στις 6.30 το πρωί Μεγ. Παρασκευή για να μας μεταφέρει το αυτοκίνητο στο Ωλντενμάστον απ΄όπου θ΄ αρχίσει η πορεία. Πρώτοι θα είναι οι Ιάπωνες (μούπε ο Μανώλης) λόγω Χιροσίμα. Μετά ακολουθεί η ελληνική αντιπροσωπεία.- Λόγω Μανώλη Γλέζου, είπα εγώ. Ο Μανώλης κατέβασε το κεφάλι και δεν απήντησε... Έφυγαν για να μου χτυπήσουν το τηλέφωνο και να ξυπνήσω το πρωί. Σαν χωριατόπαιδο δεν μπορώ να κοιμηθώ από αγωνία για την πορεία.

Το βράδυ της 30ης Ιουλίου του 1963, ο Μανόλης Γλέζος έδωσε συνέντευξη προς τους δημοσιογράφους στη Μόσχα, όπου βρισκόταν για να παραλάβει το βραβείο Λένιν. Σύμφωνα με σχετικό τηλεγράφημα του Γαλλικού Πρακτορείου Ειδήσεων από τη σοβιετική πρωτεύουσα, ο Γλέζος φερόταν ότι εκφράστηκε «υπέρ της λύσεως του προβλήματος των μακεδονικών μειονοτήτων δια διαπραγματεύσεων (και) εις δεδομένην στιγμήν την ίδρυσιν μιας αυτονόμου Μακεδονίας». Το τηλεγράφημα δημοσιεύθηκε την επομένη στο επίσημο όργανο της Αριστεράς, την Αυγή. Προκλήθηκε θύελλα αντιδράσεων και η Ε.Δ.Α. με ανακοίνωσή της διέψευσε το περιεχόμενο του τηλεγραφήματος. Ωστόσο, το Γαλλικό Πρακτορείο δεν ανασκεύασε τα μεταδοθέντα, αν και δέχθηκε ότι πιθανόν «διέφυγον αποχρώσεις τινές» των όσων είπε ο Γλέζος. Στα όσα ακολούθησαν παρενέβη ο Σοβιετικός πρεσβευτής στην Αθήνα Ν. Κοριούκιν, ο οποίος στις 2 Αυγούστου δήλωσε ότι για τη Σοβιετική Ένωση δεν υφίσταται μακεδονικό πρόβλημα. Τελικώς ο ίδιος ο Γλέζος με δήλωσή του, που μετέδωσε το σοβιετικό πρακτορείο Ταςς στις 6 Αυγούστου, διέψευσε κατηγορηματικά το τηλεγράφημα του Γαλλικού Πρακτορείου και τόνισε ότι «δεν υπάρχει μακεδονικό ζήτημα». Παρόμοιες δηλώσεις έκανε κατά την άφιξή του στο αεροδρόμιο Ελληνικού στις 28 Αυγούστου, όπου τον υποδέχθηκαν στελέχη και οπαδοί της Ε.Δ.Α., μεταξύ των οποίων και ο Μίκης Θεοδωράκης.[18]
Φυλάκιση και εξορία επί δικτατορίας

Στο πραξικόπημα της 21ης Απριλίου 1967, ο Γλέζος συνελήφθη τα ξημερώματα στην οδό Φαιδριάδων στην Κυψέλη όπου διέμενε μαζί με την οικογένεια του, μαζί με το υπόλοιπο των πολιτικών ηγετών και κρατήθηκε επί τέσσερα έτη διαδοχικά στο Γουδί, το Πικέρμι, στη Γενική Ασφάλεια (Χωροφυλακής), τη Γυάρο, το Παρθένι Λέρου και τέλος στον Ωρωπό απ΄όπου και απελευθερώθηκε το 1971 μετά από γενική αμνηστία. Συνολικά έχει καταδικασθεί 28 φορές για την πολιτική και αντιστασιακή δραστηριότητα του από τις οποίες τρεις φορές σε θάνατο. Ο συνολικός χρόνος παραμονής του Μανόλη Γλέζου στις φυλακές είναι 11 έτη και 5 μήνες, ενώ 4 έτη και 6 μήνες συμπλήρωσε στην εξορία. Έγιναν εννέα απόπειρες δολοφονίας εναντίον του. Το 1968 από την εξορία, καταδικάζει την επέμβαση της Σοβιετικής Ένωσης στην Τσεχοσλοβακία, οπότε αποχώρησε από το ΚΚΕ.[1] Το 1967 το καθεστώς της 21ης Απριλίου δεν του επέτρεψε να παρευρεθεί στην κηδεία της μητέρας του.

Πολιτική δράση κατά την μεταπολίτευση (1974-1985)

Η πολιτική πορεία του Μανώλης Γλέζου αναλώθηκε σε μια ανεπιτυχή προσπάθεια να αναβιωθεί η ΕΔΑ, στην οποία ήταν γραμματέας έως το 1985 και Πρόεδρος, (μετά τον θάνατο του Ηλία Ηλιού) από το 1985 έως το 1989.[19] Για ένα χρονικό διάστημα -τον Οκτώβρη του 1986- εκλέχθηκε και ανέλαβε πρόεδρος στην κοινότητα Απειράνθου.[20] Κατόπιν, κατάργησε ουσιαστικά τα προνόμια του συμβουλίου και εισήγαγε ένα σύστημα με ένα «σύνταγμα» και μια τοπική συνέλευση που είχε το συνολικό έλεγχο της κοινοτικής διοίκησης. Αυτό το πρότυπο λειτούργησε για αρκετά έτη, αλλά μακροπρόθεσμα το ενδιαφέρον των συγχωριανών του μειώθηκε και η συνέλευση εγκαταλείφθηκε.

Στις βουλευτικές εκλογές του 1981 και του 1985, όπου η ΕΔΑ αποφάσισε συνεργασία με το ΠΑ.ΣΟ.Κ., ο Μ. Γλέζος εκλέχτηκε Βουλευτής στην Α' εκλογική περιφέρεια Αθηνών και στην Β' εκλογική περιφέρεια Πειραιώς αντίστοιχα.

Το 1984 εκλέχτηκε για πρώτη φορά Μέλος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου με το ΠΑΣΟΚ.[21] Επανεξελέγη το 1985 βουλευτής, αλλά στις 19 Ιουνίου του ίδιου έτους ανεξαρτητοποιήθηκε από την κοινοβουλευτική ομάδα του ΠΑΣΟΚ. Την 1η Ιανουαρίου 1987 παραιτήθηκε του βουλευτικού του αξιώματος.
Συνασπισμός και τελευταία χρόνια στη πολιτική (1990-2020)

Στις βουλευτικές εκλογές του 2000 ήταν υποψήφιος με το ψηφοδέλτιο του Συνασπισμού. Το 2002, διαμόρφωσε την πολιτική ομάδα Ενεργοί Πολίτες.[22] Η πολιτική ομάδα σε συνεργασία με τον Συνασπισμό και άλλα μικρότερα κόμματα της Αριστεράς, μέσω του ΣΥΡΙΖΑ συμμετείχε στις βουλευτικές εκλογές του 2004. Το 2002 εκλέχθηκε Νομαρχιακός Σύμβουλος Αθηνών-Πειραιά της περιφέρειας Αττικής επικεφαλής του ανεξάρτητου συνδυασμού Ενεργοί Πολίτες συγκεντρώνοντας ποσοστό 11%.

Στις 5 Μαρτίου του 2010, εξαιτίας του ψεκασμού με χημικές ουσίες στο πρόσωπο από αστυνομικούς των ΜΑΤ[23] κατά τη διάρκεια απεργίας, παρουσίασε αναπνευστικά προβλήματα και υψηλή πίεση. Την επίθεση καταδίκασε ο Υπουργός Προστασίας του Πολίτη Μιχάλης Χρυσοχοΐδης και άλλοι πολιτικοί.[24] Ο Μανώλης Γλέζος μαζί με άλλα στελέχη του ΣΥ.ΡΙΖ.Α. ετοιμάζονταν να αναρτήσουν πανό κοντά στο μνημείο του Αγνώστου Στρατιώτη.[25][26]

Στις Δημοτικές εκλογές του 2010 εκλέχτηκε Δημοτικός σύμβουλος στο Δήμο Πάρου (τόπο καταγωγής της μητέρας του), Επικεφαλής της Κίνησης Ενεργών Πολιτών Πάρου.[27]

Συμμετοχή με το κόμμα του ΣΥΡΙΖΑ

Στις Βουλευτικές εκλογές του Μάιου και Ιουνίου 2012 εκλέχθηκε βουλευτής Επικρατείας με το κόμμα του ΣΥ.ΡΙΖ.Α ύστερα από χρόνια αποχής από το Ελληνικό κοινοβούλιο.[28][29]

Υπήρξε Πρόεδρος του Εθνικού Συμβουλίου διεκδίκησης των οφειλών της Γερμανίας προς την Ελλάδα. Υπήρξε επίτιμος Πρόεδρος της επιτροπής μελέτης και αξιοποίησης του έργου της ΕΠΟΝ.[30][31] Πρόεδρος της επιτροπής συμπαράστασης στον αγώνα του λαού των Σαχράουι και του απελευθερωτικού μετώπου (POLISARIO).

Στις Ευρωεκλογές του 2014 εξελέγη ευρωβουλευτής με τον ΣΥΡΙΖΑ με περισσότερους από 438.000 σταυρούς προτίμησης, πρώτος σε σταυρούς προτίμησης μεταξύ όλων των υποψηφίων, όλων των κομμάτων.[32]

Μαζί με τους ευρωβουλευτές Γιώργο Κατρούγκαλο και Κωνσταντίνα Κούνεβα καθώς και τον Βουλευτή Παναγιώτη Κουρουμπλή, ο Μανώλης Γλέζος εκπροσώπησε τον ΣΥΡΙΖΑ στη μεγάλη σιωπηρή πορεία κατά της τρομοκρατίας στο Παρίσι, στις 11-1-2015, όπου συμμετείχε πλήθος άνω των 3,5 εκατ. ατόμων, ανάμεσα στο οποίο βρέθηκαν και 44 ηγέτες του κόσμου, οι οποίοι μαζί με τους υπόλοιπους διαδηλωτές φώναξαν «Je suis Charlie».[33]
Αποχώρηση από το ΣΥΡΙΖΑ και τη πολιτική

Παρά την υποστήριξή του στον ΣΥΡΙΖΑ, ο Γλέζος εξέφρασε δημόσια τη διαφωνία του με τις αποφάσεις του κόμματος, όταν διαπραγματεύτηκε πάνω στα θέματα της δανειακής σύμβασης και του μνημονίου.[34] Ο Γλέζος, με άρθρο του στο blog της Κίνησης Ενεργών Πολιτών, κατηγόρησε την Κυβέρνηση πως υποχώρησε από τις προεκλογικές δεσμεύσεις της και πως αρκέστηκε σε επικοινωνιακές τακτικές, χωρίς να αλλάξει ουσιαστικά την προτέρα κατάσταση, ενώ κάλεσε τους οπαδούς του ΣΥΡΙΖΑ να αντιδράσουν «πριν είναι αργά».[35] Από την πλευρά της, στην Κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ δήλωσαν πως περίμεναν «μια πιο δίκαιη και νηφάλια αποτίμηση από ένα στέλεχος της εμπειρίας και της διαδρομής του Μανώλη Γλέζου».[36] Στις 17 Ιουνίου 2015, ο Γλέζος υπέβαλε την παραίτησή του από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, με ισχύ από τις 8 Ιουλίου 2015 καθώς είχε ανακοινώσει ότι θα αποχωρήσει με την παρέλευση ενός χρόνου θητείας.[37][38] Τη θέση του στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο πήρε ο Νίκος Χουντής.[39]

Αντίστοιχες ήταν και οι διαφωνίες του με το κόμμα του ΣΥΡΙΖΑ μετά την αποχώρηση του. Κατά τη διάρκεια του δημοψηφίσματος για την δανειακή σύμβαση του 2015 πήρε σαφή θέση υπέρ του «όχι»,[40] ενώ στις διαπραγματεύσεις με με την Βόρεια Μακεδονία αντιτάχθηκε στη Συμφωνία των Πρεσπών του 2018 δηλώνοντας κατά της ονομασίας.[41]

Προσωπική ζωή

Ο Μανώλης Γλέζος ήταν παντρεμένος με την Τζώρτζια Γλέζου και είχε δύο παιδιά και τέσσερα εγγόνια.[42]

Στις 7 Απριλίου 1999 αποφάσισε να συμμετάσχει στην ιστορική αποστολή της ΑΕΚ στο Βελιγράδι, η οποία αγωνίστηκε ως ένδειξη διαμαρτυρίας εν μέσω βομβαρδισμών του ΝΑΤΟ, απέναντι στην Παρτιζάν.[43] Η συγκεκριμένη κίνηση ήταν η πρώτη του ενασχόληση με τα ποδοσφαιρικά δρώμενα, κάτι που τον ώθησε στη στήριξη της ΑΕΚ επί σειρά ετών.

Θάνατος

Ο Μανώλης Γλέζος απεβίωσε στην κλινική Ερρίκος Ντυνάν στο κέντρο των Αθηνών στις 30 Μαρτίου 2020, σε ηλικία 97 ετών, από καρδιακή ανεπάρκεια.[44] Η κηδεία του τελέστηκε την 1η Απριλίου 2020 στον Ι.Ν. Αγίων Θεοδώρων στο Πρώτο Νεκροταφείο Αθηνών και προεξαρχόντος του Αρχιεπισκόπου Αθηνών Ιερώνυμου, χωρίς λαϊκό προσκύνημα και σε ιδιαίτερα στενό οικογενειακό κύκλο, λόγω της Πανδημίας κορωνοϊού του 2020. Ύστερα από απόφαση του Δημάρχου Αθηναίων Κώστα Μπακογιάννη, τελέστηκε δημοσία δαπάνη.[45] Καθ' όλη την διάρκεια της ημέρας, η σημαία στο βράχο της Ακρόπολης κυμάτιζε μεσίστια, έπειτα από κυβερνητική απόφαση.

Συγγραφικό έργο

Εκτός από την αρθρογραφία του σε Ελληνικές και ξένες εφημερίδες καθώς και περιοδικά, ανακοινώσεις σε επιστημονικά συνέδρια, μελέτες, δοκίμια και συνεντεύξεις, από το 1942 έχει δημοσιεύσει τουλάχιστον 16 βιβλία:

Η ιστορία του βιβλίου (1974)
Από τη δικτατορία στη δημοκρατία (1974)
Το φαινόμενο της αλλοτρίωσης στη γλώσσα (1977)
Βίγλα Μνήμης 1981
Η συνείδηση της πετραίας γης (1997)
Μαύρη Βίβλος της Κατοχής 1999
Ύδωρ, Αύρα, Νερό 2001
Ο άνθρωπος και η φύση 2002
Το 2006 εκδόθηκε και κυκλοφόρησε το δίτομο έργο του «Εθνική Αντίσταση 1940-1945» στην παρουσίαση του οποίου παρευρέθηκαν τόσο ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας όσο και ο Πρωθυπουργός της χώρας (2006)
«Και ένα Μάρκο να ήταν...Οι οφειλές της Γερμανίας στην Ελλάδα» Νοέμβριος 2012
«Νέκυιαι Ωδαί» Ιούνιος 2013
«Έξοδος» Δεκέμβρης 2013
«Αντισταθείτε» στα Ισπανικά: «RESITID - Un manifesto contra la soumission» Οκτώβρης 2015
"Στα Κυκλαδονήσια η αίσθηση στο φως στιχουργεί" Απρίλης 2016
"Αντιτασθείτε" στα Ελληνικά με πρόλογο Μάρτιος 2017.
"ΑΚΡΩΝΥΜΙΑ" Ιούνης 2017 από τις εκδόσεις της Βουλής των Ελλήνων (παρουσία πρωθυπουργού Α.Τσίπρα και προέδρου της Βουλής Ν.Βούτση)

Διακρίσεις

Ο Μανώλης Γλέζος τιμήθηκε το 1958 με το Διεθνές Βραβείο Δημοσιογραφίας και το 1959 με το χρυσό μετάλλιο Ζολιό Κιουρί του Παγκόσμιου Συμβουλίου Ειρήνης. Συνεχεία αυτού λίγα χρόνια αργότερα (1963) του απονεμήθηκε το Βραβείο Ειρήνης Λένιν. Επίσης, του απονεμήθηκε ο τίτλος του επίτιμου καθηγητή της φιλοσοφίας του Πανεπιστημίου Πάτρας το 1996 και του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης το 2001. Στις 22 Ιανουαρίου 2008 αναγορεύτηκε επίτιμος διδάκτορας της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών.[46] Στις 31 Μαΐου 2017 το τμήμα Ιστορίας, Αρχαιολογίας και Διαχείρισης Πολιτισμικών Αγαθών της πανεπιστημιακής σχολής της Καλαμάτας τον αναγόρευσε επίτιμο διδάκτορα. Υπήρξε µέλος της Εκτελεστικής Επιτροπής της Διεθνούς Οργάνωσης Δημοσιογράφων, µέλος του Προεδρείου της Παγκόσμιας Ομοσπονδίας Αγωνιστών Εθνικής Αντίστασης (FIR) και µέλος του Προεδρείου του Παγκοσμίου Συμβουλίου Ειρήνης. Το Δεκέμβρη του 2015 0 Μανώλης Γλέζος τιμήθηκε με το βραβείο «Οστρόβσκι» στη Μόσχα

Ο Μανώλης Γλέζος ήταν επίτιμος Δημότης 38 Δήμων της χώρας μας. Εκτός από την πολιτική του δραστηριότητα, ο Γλέζος είχε εφεύρει ένα σύστημα για την αποτροπή των πλημμυρών, την καταπολέμηση της διάβρωσης και τη συντήρηση του υπόγειου νερού, το οποίο λειτουργεί με τη συλλογή του νερού της βροχής μέσα σε φρεάτια προκειμένου να το κατευθύνει στα υδροφόρα στρώματα. Για την επιστημονική του κατάρτιση και την πολιτική και αγωνιστική του δράση είχε τιμηθεί 4 φορές από την Πανεπιστημιακή κοινότητα της χώρας μας (Πανεπιστήμιο Πατρών 1996, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης 2001, Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο 2003, Εθνικό Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών 2008). Επίσης, ανακηρύσσεται το 1994 επίτιμο μέλος της Ελληνικής Εταιρείας Διαχείρισης Υδάτινων Πόρων, το 1995 επίτιμο μέλος της Ελληνικής Υδροτεχνικής Ένωσης και το 1996 επίτιμο μέλος του συνδέσμου Γεωλόγων-Μεταλλειολόγων Κύπρου. Το 1997 τιμήθηκε από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας Κωστή Στεφανόπουλο με το Μεγαλόσταυρο του Φοίνικα για τις υπηρεσίες που πρόσφερε στην Πατρίδα.

Το 2002 το Γεωτεχνικό Επιμελητήριο Ελλάδας τον ανακηρύσσει επίτιμο μέλος του, για την προσφορά του στην επιστήμη του νερού και την προστασία του περιβάλλοντος. Το 2006 η Ακαδημία Αθηνών τον τιμά μαζί με τον Απόστολο Σάντα με το χρυσό μετάλλιο, για την υποστολή της σβάστικας από την Ακρόπολη την νύχτα της 30ής προς 31ης Μαΐου 1941. Το 2008 ο Πρόεδρος της Βουλής των Ελλήνων Δημ. Σιούφας τον τιμά για τον ίδιο λόγο και πάλι με τον Απόστολο Σάντα. Το 2011 τιμήθηκε από τη Δημοκρατία της Γαλλίας. Δεκάδες δήμοι, σύλλογοι και κοινωνικοί φορείς τον έχουν τιμήσει για την προσφορά και τους αγώνες του για την Ελλάδα. Συμπληρώνοντας 75 χρόνια από την ίδρυση του ΕΑΜ, η διοίκηση των ΕΛΤΑ επέλεξε να απεικονίσει σε μια ειδική σειρά γραμματοσήμων τα πρόσωπα 5 αγωνιστών της εθνικής αντίστασης, των Βαρδή Β. Βαρδινογιάννη, Μανώλη Γλέζου, Στέλιου Ζαμάνου, Κώστα Μαραγκουδάκη και του Απόστολου (Λάκη) Σάντα. Η παρουσίαση έγινε στις 23 Φλεβάρη 2016, στο κτίριο της παλαιάς Βουλής ενώπιον πλήθος κόσμου. Στις 16 Απριλίου 2016 σε μεγάλη τιμητική εκδήλωση του Δήμου Γαλατσίου, προς τιμή του, ο Δήμαρχος Γεώργιος Μαρκόπουλος ανακοίνωσε την μετονομασία της μεγαλύτερης πλατείας του Δήμου Γαλατσίου (πλατεία που περικλείεται από τις οδούς Παπαφλέσσα, Πανδώρας, Σαπφούς και Κυμοθόης) σε πλατεία Μανώλη Γλέζου - Ελευθερίας. Τον Μάρτη του 2018 ο Ανδρέας Χατζηπατέρας παρουσίασε στο φεστιβάλ Θεσσαλονίκης ντοκιμαντέρ για το Μανώλη Γλέζο με τίτλο: Ο τελευταίος Παρτιζάνος αφιερωμένο στην ζωή και το έργο του.

Στις 5 Οκτώβρη 2020 μετά από πρόταση και ενέργειες του Σχολικού Συμβουλίου του ΓΕΛ Νάξου, το Υπουργείο Παιδείας (υφυπουργός Σοφία Ζαχαράκη) ανακοίνωσε την υπ' αριθμ. 133763/Δ2 απόφαση μετονομασίας του μεγαλύτερου Λυκείου της Νάξου και των Κυκλάδων από Γενικό Λύκειο Νάξου σε Γενικό Λύκειο Νάξου – «Μανώλης Γλέζος». Η σχετική απόφαση δημοσιεύθηκε στο ΦΕΚ 4409, Τεύχος B΄, 06/10/2020.[47]

Επιπλέον, το προεδρείο του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου αποφάσισε να δώσει το όνομά του σε αίθουσα του κτιρίου Αλτιέρι Σπινέλι.

Η πρόταση έγινε ομόφωνα δεκτή το απόγευμα της Δευτέρας 8 Μαρτίου 2021, σχεδόν ένα χρόνο μετά από το επίσημο αίτημα, όπως είχε διατυπωθεί τον Μάρτιο του 2020, με επιστολή του αντιπροέδρου του ΕΚ και επικεφαλής της ευρωομάδας του ΣΥΡΙΖΑ, Δημήτρη Παπαδημούλη, και των συμπροέδρων της Ευρωομάδας της Αριστεράς, Μανόν Ομπρί και Μάρτιν Σίρντεβαν προς τον πρόεδρο του ΕΚ, Νταβίντ Σασόλι.

Παραπομπές

««Εφυγε» από τη ζωή πλήρης ημερών ο Μανώλης Γλέζος». Ριζοσπάστης. 31-03-2020. Ανακτήθηκε στις 07-04-2020.
«Επίτιμοι διδάκτορες». (Ελληνικά) Πανεπιστήμιο Πατρών. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 29 Ιουνίου 2019. Ανακτήθηκε στις 29 Ιουνίου 2019.
Άρθρο Μανώλη Γλέζου στην εφημερίδα "Καθημερινή" (11.Φεβ.2018) : «Βγάλτε από τον νου σας τη λέξη Μακεδονία...»
Τομαή, Φωτεινή (3 Ιουνίου 2007). «Ιούλιος 1959: Η δίκη του Γλέζου ξεσηκώνει τον πλανήτη. Τα ντοκουμέντα του κύματος συμπαράστασης στο εξωτερικό που προκάλεσε η δίωξη του «πρώτου παρτιζάνου της Ευρώπης», όπως τον αποκάλεσε ο στρατηγός Ντε Γκωλ». Το Βήμα. Ανακτήθηκε στις 22 Ιουνίου 2014.
Salles, Alain (29 Φεβρουαρίου 2012). «L'oracle de Naxos résiste toujours». Le monde. Ανακτήθηκε στις 22 Ιουνίου 2014.
«Μανώλης Γλέζος: Βιογραφικό». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 10 Ιουλίου 2012. Ανακτήθηκε στις 10 Ιουλίου 2012.
Έποικοι Κρητικοί στ’ Απείρανθο Νάξου
Ψαρράς, Δημήτρης (29-05-2016). «Δύο ανεπιθύμητοι ήρωες. Το Φάντασμα της Ιστορίας». Η Εφημερίδα των Συντακτών. Ανακτήθηκε στις 30-03-2020.
Εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος
Εξώφυλλο του "Ριζοσπάστη", 09/08/1947, από την Ψηφιακή Βιβλιοθήκη Εφημερίδων και Περιοδικού Τύπου της Εθνικής Βιβλιοθήκης
Στεφανίδης 2008, σελ. 203
Στεφανίδης 2008, σελ. 203, 207
Στεφανίδης 2008, σελ. 207-8
Στεφανίδης 2008, σελ. 208, 228
Στεφανίδης 2008, σελ. 208
Καθημερινή, "Επί τοις γενεθλίοις του, ο Βασιλεύς απένειμε χάριν εις τον Εμ. Γλέζον". Κυριακή 16 Δεκ. 1962
Παπασταύρου-Κορωνιωτάκη, Βαρβάρα (2003). Αλμπέρ Καμύ - Λώρενς Ντάρελ παράλληλοι δρόμοι: η ελληνική τους πορεία. σελ. 252.
Σάλος από δηλώσεις Γλέζου για το μακεδονικό, Ιστορικό Λεύκωμα 1963, σελ. 88, Καθημερινή (1997)
«Μανώλης Γλέζος: Σύμβολο της αντίστασης, του Βασίλη Νέδου | Kathimerini». www.kathimerini.gr. Ανακτήθηκε στις 7 Απριλίου 2020.
«Ο Μανώλης Γλέζος στο κυκλαδικό φως». Έθνος. 30 Μαρτίου 2020. Ανακτήθηκε στις 7 Απριλίου 2020.
«Γλέζος: 'Όταν πίνεις κρασί θα πίνεις κρασί και από εμένα' - Μια συγκλονιστική αφήγηση». www.news247.gr. Ανακτήθηκε στις 7 Απριλίου 2020.
Newsroom (30 Μαρτίου 2020). «Η ζωή του αγωνιστή της Αριστεράς Μανώλη Γλέζου». CNN.gr. Ανακτήθηκε στις 7 Απριλίου 2020.
Τεγόπουλος, Θανάσης (7 Μαρτίου 2010). «Ο πολίτης Γλέζος». Ελευθεροτυπία. Ανακτήθηκε στις 2010-03-07.
«Διερευνώνται τα περιστατικά με Παναγόπουλο-Γλέζο». Mega TV. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2012-03-03. Ανακτήθηκε στις 2010-03-07.
«Χρήση χημικών σε βάρος του Μ. Γλέζου». TO BHMA. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2010-03-08. Ανακτήθηκε στις 2019-10-13.
«Βάρβαρη επίθεση ΜΑΤ». SYRIZA. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2010-03-10. Ανακτήθηκε στις 2010-03-09.
««Έφυγε» από τη ζωή ο Μανώλης Γλέζος». ΣΚΑΪ. Ανακτήθηκε στις 7 Απριλίου 2020.
IEFIMERIDA.GR, NEWSROOM (20 Απριλίου 2012). «Επικεφαλής του ψηφοδελτίου Επικρατείας του ΣΥΡΙΖΑ ο Μανώλης Γλέζος | ΠΟΛΙΤΙΚΗ». iefimerida.gr. Ανακτήθηκε στις 7 Απριλίου 2020.
«Μανώλης Γλέζος: Είχε κατηγορήσει τον Τσίπρα ότι προσφέρει γη και ύδωρ στις ΗΠΑ». ΤΑ ΝΕΑ. 30 Μαρτίου 2020. Ανακτήθηκε στις 7 Απριλίου 2020.
IEFIMERIDA.GR, NEWSROOM (30 Μαρτίου 2020). «Πέθανε ο Μανώλης Γλέζος | ΕΛΛΑΔΑ». iefimerida.gr. Ανακτήθηκε στις 7 Απριλίου 2020.
«Το ζήτημα των γερμανικών αποζημιώσεων έθεσε ο Γλέζος στον αναπληρωτή πρεσβευτή της Γερμανίας». ΤΑ ΝΕΑ. 14 Φεβρουαρίου 2014. Ανακτήθηκε στις 7 Απριλίου 2020.
«Ευρωεκλογές 2014: Ποιοι εκλέγονται. Ξεπέρασε τις 425.000 ψήφους ο Γλέζος». www.news247.gr. Ανακτήθηκε στις 7 Απριλίου 2020.
Staff, VICE (11 Ιανουαρίου 2015). «Μεγαλειώδης η Συμμετοχή στην «Πορεία Ενότητας» για τα Θύματα της Charlie Hebdo στο Παρίσι». Vice. Ανακτήθηκε στις 7 Απριλίου 2020.
«Αυστηρή κριτική άσκησε ο Μ. Γλέζος στον ΣΥΡΙΖΑ». popaganda.gr. Ανακτήθηκε στις 7 Απριλίου 2020.
Γλέζος, Μανώλης (22 Φεβρουαρίου 2015). «ΠΡΙΝ ΕΙΝΑΙ ΑΡΓΑ». Κίνηση Ενεργοί Πολίτες. Ανακτήθηκε στις 22 Φεβρουαρίου 2015.
«Αλ. Φλαμπουράρης: Περιμέναμε πιο δίκαιη και νηφάλια αποτίμηση από τον Μ. Γλέζο». Η Αυγή. 22 Φεβρουαρίου 2015. Ανακτήθηκε στις 22 Φεβρουαρίου 2015.
Παραίτηση Γλέζου, ανακτήθηκε στις 17/06/2015.
Παραιτήθηκε ο Μανώλης Γλέζος, ανακτήθηκε στις 17/06/2015.
Αυγή (14 Ιουλίου 2015) Παραιτήθηκε και πάει στην Ευρωβουλή o Ν. Χουντής
Team, ΤοΒΗΜΑ (29 Ιουνίου 2015). «Μ. Γλέζος: Αν βγει «ναι» στο δημοψήφισμα η κυβέρνηση οφείλει να παραιτηθεί». Ειδήσεις - νέα - Το Βήμα Online. Ανακτήθηκε στις 7 Απριλίου 2020.
Άρθρο Μανώλη Γλέζου στην εφημερίδα "Καθημερινή" (11.Φεβ.2018) : «Βγάλτε από τον νου σας τη λέξη Μακεδονία...»
Team, ΤοΒΗΜΑ (1 Απριλίου 2020). «Μανώλης Γλέζος: Σε στενό οικογενειακό κύκλο η κηδεία του "τελευταίου παρτιζάνου"». Ειδήσεις - νέα - Το Βήμα Online. Ανακτήθηκε στις 7 Απριλίου 2020.
«Η σχέση ζωής του Μανώλη Γλέζου με την ΑΕΚ». Η Εφημερίδα των Συντακτών. Ανακτήθηκε στις 7 Απριλίου 2020.
«Πέθανε ο Μανώλης Γλέζος». 30 Μαρτίου 2020, σελ. NewsIT.
«Τιμής ένεκεν τάφος στην οικογένεια του Μανώλη Γλέζου από τον Δήμο Αθηναίων - Το «αντίο» του Κ. Μπακογιάννη». LiFO. Ανακτήθηκε στις 7 Απριλίου 2020.
«Διδάκτωρ Φιλοσοφικής του Πανεπιστημίου Αθηνών ο αγωνιστής Μανώλης Γλέζος, Της Ελενης Μπιστικα | Kathimerini». www.kathimerini.gr. Ανακτήθηκε στις 7 Απριλίου 2020.

Εθνικό Τυπογραφείο. «Προβολή ΦΕΚ B 4409/2020». Et.Gr. Εθνικό Τυπογραφείο.

Πηγές

"Εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος Larousse Britannica" τομ.18ος, σελ.302-303.
Στεφανίδης, Ιωάννης Δ. (2008). «Η Δημοκρατία δυσχερής; Η ανάπτυξη των μηχανισμών του "αντικομμουνιστικού αγώνος" 1958-1961». Μνήμων 29: 199-241.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

Μανώλης Γλέζος: «Στην εξορία πήρα το "δίπλωμα" γεωλογίας»
Επίσημη ιστοσελίδα της πολιτικής κίνησης "Ενεργοί Πολίτες"
(Ισπανικά) Άρθρο στην ισπανική εφημερίδα EL PAIS
Nuvola apps kaboodle.png Μανώλης Γλέζος (Αρχείο ντοκιμαντέρ της ΕΡΤ)
Nuvola apps kaboodle.png Μανώλης Γλέζος, Απόστολος Σάντας (Αρχείο ντοκιμαντέρ της ΕΡΤ)
Nuvola apps kaboodle.png Τη νύχτα που κατέβηκε η σβάστικα (Αρχείο ντοκιμαντέρ της ΕΡΤ)
Φυλλάδιο για την αποφυλάκιση του Γλέζου στα γαλλικά από την Επιτροπή ελλήνων πολιτικών προσφύγων για τη δημοκρατία στην Ελλάδα, 1962 (Αρχεία Σύγχρονης Κοινωνικής Ιστορίας, Αρχείο ΕΠΕΣ)
Συλλεκτική ψηφιακή έκδοση για τον Μανώλη Γλέζο

Έλληνες

Κόσμος

Αλφαβητικός κατάλογος

Hellenica World - Scientific Library

Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License