.
Ο Ηρώδης ο Αττικός λεγόμενος και Τιβέριος Κλαύδιος ήταν αρχαίος Αθηναίος από το δήμο του Μαραθώνα που έγινε διάσημος λόγω του πλούτου του, της παιδείας του και των μεγάλων δωρεών του.
Ρωμαϊκή προτομή του Ηρώδη από τον Προβάλινθο, περ. 161 ΚΕ, Λούβρο
Εκπαίδευση
Γεννήθηκε περί το 103 μ.Χ. επί Αυτοκράτορα Τραϊανού. Τη μεγάλη του περιουσία κληρονόμησε από τον πατέρα του Αττικό που, όπως λεγόταν, είχε ανακαλύψει κρυμμένο αμύθητο θησαυρό, πλην όμως το μεγαλύτερο μέρος του το διέθεσε σε έργα κοινής ωφελείας. Ο πατέρας του, Αττικός επιμελήθηκε την καλή ανατροφή του γιου του αναθέτοντας σε έξοχους άνδρες της εποχής την εκπαίδευσή του. Έτσι στους δασκάλους του Ηρώδη συγκαταλέγονται ο Θεαγένης ο Κνίδιος, που του δίδαξε διαλεκτική, ο φιλόσοφος Ταύρος ο Τύριος, που τον μύησε στη Πλατωνική φιλοσοφία, καθώς και ο Αθηναίος φιλόσοφος Σεκούνδος. Επίσης δάσκαλοί του υπήρξαν ο εκ Τράλλεων Μουνάτιος, ο σοφιστής Πολέμωνας, και οι φιλόσοφοι Φαβωρίνος και Σκοπελιανός.
Το Ωδείο του Ηρώδου του Αττικού (Lucius Vibullius Hipparchus Tiberius Claudius Atticus Herodes)
Το Ωδείο του Ηρώδου του Αττικού ( Kevin Connors )
Κρίσεις
Έτσι με την παιδεία που έλαβε ο Ηρώδης πολύ γρήγορα εξελίχθηκε ως ένας από τους επιφανέστερους σοφιστές (ρήτορες) της εποχής του και μάλιστα διδάσκαλος όλων των σοφιστών στην εποχή των Αντωνίνων καθώς ακόμη και των ίδιων των Αυτοκρατόρων Μάρκου Αυρηλίου και Λευκίου Βέρου. Η ρητορική δεινότητα του Ηρώδη εξαίρονταν μέχρι υπερβολής, με συνέπεια να του αποδίδονται προσωνύμια όπως «Ελλήνων γλώσσα», «γλώσσα Αθηναίων», «Βασιλεύς λόγου» ή «λόγων», «ο εις των δέκα ρητόρων» κ.ά. Ο Ηρώδης έγραψε τις λεγόμενες «Εφημερίδες» τις οποίες ο Σουίδας αποκαλεί «σύγγραμμα πολυμαθές», επίσης επιστολές καθώς και λόγους αυτοσχέδιους. Κατά τη μαρτυρία του Φιλόστρατου ο Ηρώδης μπορούσε ν΄ απαγγέλλει αυτοσχέδιους λόγους που χαρακτηρίζονταν από χάρη, ευπρέπεια, κομψότητα, σαφήνεια και πρωτοτυπία χωρίς εκζητήσεις. Σημειώνεται ότι περί των αρετών αυτών τίποτα δεν μπορεί να διασταυρωθεί, αφενός γιατί τα συγγράμματά του απωλέσθηκαν και αφετέρου όσα διασώθηκαν δεν θεωρούνται γνήσια.
Δράση
Επί της εποχής των Αντωνίνων ο Ηρώδης ο Αττικός έλαβε μεγάλες τιμές, ανέλαβε Άρχων (Πολίαρχος – Έπαρχος) πολλών ασιατικών «ελεύθερων πόλεων», «Αρχιερεύς των Παναθηναίων», «Αρχιερεύς των Πανελληνίων» και το 143 μ.Χ. Ύπατος. Ως έπαρχος στην Ασία μερίμνησε για την ευημερία των υπό τη διοίκησή του πόλεων και παρακάλεσε τον Αυτοκράτορα να μην εγκαταλείψει την παρά τις όχθες του Σκαμάνδρου κτισθείσα πόλη Αλεξάνδρεια την Τρωάδα την αποκαλούμενη και «Νέον Ίλιον» που όμως στερούνταν υδάτων. Ο Ηρώδης είχε υπολογίσει πως για τη κατασκευή των αναγκαίων έργων, φραγμάτων και διαύλων, απαιτούνταν 3 εκατομμύρια δραχμές. Ο Αδριανός πράγματι ενέκρινε πρόθυμα το τεράστιο αυτό για την εποχή του ποσό, πλην όμως αυτό υπερδιπλασιάστηκε μέχρι την ολοκλήρωση των έργων και έφθασε τα επτά εκατομμύρια δραχμές. Αυτό είχε ως συνέπεια να ξεσηκωθούν οι άλλοι διοικητές των ασιατικών περιοχών και να παραπονούνται λέγοντας πως είναι άδικο να σπαταλούνται τόσα ποσά, φόροι 500 πόλεων για τη κρήνη μιας. Έτσι ο Αδριανός αναγκάσθηκε να γράψει με πικρία στον Αττικό για το γιο του Ηρώδη πως πράγματι είχε προβεί σε μεγάλη σπατάλη. Τότε ο Αττικός απάντησε στον Αυτοκράτορα να διακόψει τη χορηγία και το υπόλοιπο ποσό πέραν του αρχικού προϋπολογισμού το κατέβαλε ο ίδιος προκαλώντας έτσι τον θαυμασμό όλων των αρχόντων της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας.
Εν Αθήναις
Οι Αθηναίοι λαμβάνοντας υπόψη τη δράση, τη παιδεία και ασφαλώς το πλούτο του Ηρώδη τον εξέλεξαν «επιμελητή» των Παναθηναίων. Και πράγματι ο Ηρώδης διεξήγαγε τη λειτουργία τους με πρωτοφανή λαμπρότητα και πολυτέλεια. Εκείνο δε που είχε προκαλέσει ιδιαίτερη εντύπωση ήταν το ομοίωμα του πλοίου στο οποίο φέρονταν ο πέπλος της Αθηνάς που άλλοτε σύρονταν με υποζύγια, και που με την επιμέλεια και τη χορηγία του Ηρώδη αυτή τη φορά ήταν πραγματικό πλοίο (ναυς) που φαίνονταν να ολισθαίνει στη οδό των Παναθηναίων κινούμενο μόνο του από αφανή μηχανή. Εκτός από αυτό το θέαμα που κατέπληξε τους Αθηναίους, ο Ηρώδης έντυσε τους λαμβάνοντες μέρος στην εορτή εφήβους με λευκούς χιτώνες ενώ μέχρι τότε έφεραν μαύρους σε ανάμνηση μυθολογικού γεγονότος και δημόσιου πένθους. Γι αυτές τις αλλαγές και την επιμέλεια που επέδειξε ο Ηρώδης οι Αθηναίοι τον τίμησαν με στέφανο, ευγνωμονώντας τον. Τότε υποσχέθηκε και ο Ηρώδης πως στην επόμενη εορτή των Παναθηναίων, δηλαδή μετά τέσσερα χρόνια, θα υποδεχθεί όλους τους πολίτες και ξένους που θα ερχόντουσαν στην εορτή καθώς και όλους τους αθλητές που θα λάμβαναν μέρος, μέσα σε μαρμάρινο στάδιο. Την υπόσχεσή του αυτή ο Ηρώδης αξιώθηκε και ολοκλήρωσε μέσα στη ταχθείσα προθεσμία, μη «φεισθείς χρημάτων» και έκτισε το γνωστό Παναθηναϊκό Στάδιο (που αναμαρμαρώθηκε από τον Γεώργιο Αβέρωφ στους νεότερους χρόνους.
Εκτός όμως των δωρεών και των έργων αυτών ο Ηρώδης έκανε κι άλλες ευεργεσίες σε πολλές άλλες πόλεις. Με δαπάνη του κτίσθηκε θέατρο στη Κόρινθο, στο δε Ιερό του Ποσειδώνα στον Ισθμό αφιέρωσε κολοσσιαίο άγαλμα του Ποσειδώνα και έτερο της Αμφιτρίτης και σύμπλεγμα πολυτελέστατο που απεικόνιζε άρμα που έσερναν τέσσερις ίπποι από χρυσό και ελεφαντοστού. Επίσης στους Δελφους ανήγειρε ολόκληρο στάδιο, ενώ στην Ολυμπία έκτισε υδραγωγείο και έφερε νερό. Στις Θερμοπύλες κατασκεύασε μαρμάρινες ιαματικές κολυμβήθρες καθώς και άλλα πολλά έργα σε διάφορα μέρη.
Ιδιωτική ζωή
Ο Ηρώδης ο Αττικός ήλθε σε δεύτερο γάμο μετά της Αππίας Αννίας Ρηγίλλης για την οποία και πένθησε υπέρμετρα όταν πέθανε. Πολλοί θεώρησαν το πένθος του αυτό όχι και τόσο ειλικρινές, ενώ ο αδελφός της Ρηγίλλης, ο Βραδούας, έφθασε στο σημείο να τον κατηγορήσει ως υπαίτιο του θανάτου της. Υποστηρίχθηκε μάλιστα πως ο Ηρώδης έκτισε το περίφημο Ωδείο των Αθηνών στη μνήμη της Ρηγίλλης.
Στα τελευταία χρόνια της ζωής του ο Ηρώδης ο Αττικός διέμενε στις επαύλεις του που είχε κτίσει στο Μαραθώνα και στη περιοχή της Κηφισιάς. Εκεί συναντούσε τους φίλους και πολλούς θαυμαστές του με τους οποίους και έκανε σπουδαίες συζητήσεις που περιέγραψε ο Αύλος Γέλιος στη λατινική, στο έργο του «Αττικαί νύκτες» . Ο Ηρώδης τελικά πέθανε από μαρασμό στην έπαυλή του στο Μαραθώνα το 179 μ.Χ. και ετάφη επί του βορείου λόφου του υπερκείμενου Παναθηναϊκού Σταδίου. Στο τάφο του χαράχτηκε το επίγραμμα:
‘ΑΤΤΙΚΟΥ ΗΡΩΔΗΣ ΜΑΡΑΘΩΝΙΟΣ ΟΥ ΤΑΔΕ ΠΑΝΤΑ ΚΕΙΤΑΙ ΤΩΔΕ ΤΑΦΩ ΠΑΝΤΟΘΕΝ ΕΥΔΟΚΙΜΟΣ
Πηγές
Νεώτερον Εγκυκλοπαιδικόν Λεξικόν Ηλίου τ.9ος σ.374-5
Hellenica World - Scientific Library
Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License
