Η μητέρα των Διόσκουρων Πολυδεύκη και Κάστορα καθώς και της ωραίας βασίλισσας της Σπάρτης Ελένης (εκ του Διός), της Κλυταιμνήστρας, της Τιμάνδρας, της Φοίβης και της Φιλονόης εκ του συζύγου της Τυνδάρεω.

Μυθολογούταν τόσο ωραία ώστε διεκδικούσαν την καταγωγή της πλείστες χώρες της αρχαιότητας όπως η Σπάρτη, η Αιτωλία, η Κόρινθος κ.ά.

Ο Ευριπίδης την αποκαλεί «Λήδα Θεστιάδα» ως κόρη του Βασιλιά της Αιτωλίας Θεστία, ο Εύμηλος στα «Κορινθιακά» του μας πληροφορεί ότι ήταν κόρη του Γλαύκου γιου του Σισύφου εκ της Παντειδυίας που γνώρισε και παντρεύτηκε όταν έφθασε στη Λακωνία αναζητώντας τους ίππους του. Την Παντειδυία εγκυμονούσα ήδη (εκ του Γλαύκου) νυμφεύθηκε ο Θέστιος εξ ού και φαίνεται αυτός πατέρας της Λήδας, ενώ πραγματική του κόρη ήταν μόνο η Αλθαία.

Τον γάμο της Λήδας με τον Τυνδάρεω εξηγούν τα συμβάντα κατά τα οποία ο Τυνδάρεως με τον αδελφό του Ικάριο εκδιωχθέντες από τον αδελφό τους Ιπποκόοντα κατέφυγαν στον βασιλιά της Αιτωλίας Θέστιο τον οποίον και βοήθησαν στους αγώνες του κατά των γειτονικών εχθρών του και σε αντάλλαγμα έδωσε εκείνος τη κόρη του Λήδα ως σύζυγο στον Τυνδάρεω. Η συνέχεια του μύθου παρουσιάζει πολλές παραλλαγές. Επικρατέστερη όμως είναι εκείνη κατά την οποία όταν ο Δίας την είδε στον Ταΰγετο ή στη μικρή νησίδα προ των θαλαμών «Πέφνον» την ερωτεύθηκε και ζητώντας τη βοήθεια της θεάς Αφροδίτης η οποία τον μεταμόρφωσε σε Κύκνο λαμβάνοντας η ίδια μορφή αετού καταδιώκοντάς τον. Τους είδε η Λήδα και αισθανόμενη συμπάθεια προς τον κύκνο έσπευσε να τον σώσει παίρνοντάς τον μέσα στην αγκαλιά της. Λίγο αργότερα η Λήδα κατ΄ άλλους γέννησε δύο αυγά από τα οποία εξήλθαν από το ένα οι δίδυμοι και από το άλλο η Ελένη ή κατ΄ άλλους ένα αυγό από το οποίο εξήλθε ο Πολυδεύκης και η Ελένη θεωρώντας τον Κάστορα γιο του Τυνδάρεω.

Αργότερα ο μύθος αυτός της «ωοτοκίας της Λήδας» συνυφάνθηκε με παρόμοιο μύθο της Νέμεσης εκ του οποίου και παράχθηκε η θεοποίηση της Λήδας και η ταύτισή της με τη Νέμεση.

Ο μύθος στην τέχνη

Όπως ήταν φυσικό ο μύθος της Λήδας, της εκλεκτής του Δία, ενέπνευσε πολλούς αρχαίους αλλά και νεώτερους καλλιτέχνες που απέδωσαν τη Λύδα με τον κύκνο της κατά κανόνα στη σκηνή της ερωτικής τους περίπτυξης.

Πλήθος τέτοιων παραστάσεων απαντώνται σε αγγεία, αλλά και σε γλυπτά όπως η βρεθείσα στην Αθήνα (σήμερα στο Βρετανικό μουσείο) αποκειμένη μαρμάρινη στήλη. Αλλά και το γλυπτό σύμπλεγμα στο Καπιτώλιο όπου ο Δίας ως καταδιωκόμενος κύκνος βρίσκεται στους κόλπους της Λήδας. Ενώ δύο ακόμη γλυπτά στο μουσείο της Φλωρεντίας παριστούν τη Λήδα να θωπεύει τον κύκνο, στο ένα μάλιστα ο χιτώνας της, φέρεται κρεμασμένος από τον ένα ώμο και αφήνεται να πέφτει μέχρι των αστραγάλων μένοντας το κορμί της ημίγυμνο.Λήδα, Michelangelo

Αλλά και στους χρόνους της αναγέννησης και αργότερα ο μύθος συνεχίζει να εμπνέει τους καλλιτέχνες. Όπως «η Λύδα και ο κύκνος» του Λεονάρντο ντα Βίντσι, του Ραφαήλ, του Κορέντζιο, του Βερονέζε, του Τιντορέττο, του Ρούμπενς κ.ά. πολλών Γάλλων της εποχής του Ροκοκό και μεταγενέστερων ακόμη.

Correggio , Λήδα	Λήδα , Francois-Edouard Picot	Λήδα, Schloss Ludwigsburg,
Leda, Gustave Moreau	Λήδα, Leonardo da Vinci	Λήδα, Jules Roulleau
Λήδα, Auguste Clesinger	Λήδα, Peter Paul Rubens	Λήδα, Michelangelo