.
Με το όνομα Κυθνιακά στη νεότερη ελληνική ιστορία, αναφέρεται η στάση εναντίον του Βασιλιά Όθωνα κατά το διήμερο 28ης Φεβρουαρίου και 1ης Μαρτίου 1862 από το λοχαγό Νικόλαο Λεωτσάκο, διοικητή μικρού σχετικά στρατιωτικού τμήματος της Σύρου.
Οι ήρωες της Κύθνου: Σκρβελής, Λεωτσάκος, Μωραϊτίνης.
Γενικά
Μετά την επανάσταση που εκδηλώθηκε τον Ιανουάριο 1862 στο Ναύπλιο και τις ταραχές που σημειώθηκαν σε διάφορα σημεία της Ελλάδας, πολλοί από τους πρωταίτιους αυτών έχουν συλληφθεί και με απόφαση της Κυβέρνησης στέλνονται τη νύχτα, ξημερώνοντας 18 Φεβρουαρίου, με τον ατμοδρόμωνα "Αμαλία" (ιστορικότατο πλοίο του Ελληνικού Πολεμικού Ναυτικού - τότε νεότευκτο) στην Κύθνο, όπου και τίθενται υπό κράτησιν.
Στάση
Λίγες ημέρες έπειτα, στις 28 Φεβρουαρίου, ο διοικητής του εδρεύοντος στη Σύρο τμήματος πεζικού Λεωτσάκος, κατά παράβαση του όρκου του και του στρατιωτικού κανονισμού, στασιάζει εναντίον Βασιλιά και Κυβέρνησης. Με 30 στρατιώτες στις διαταγές του και ακολουθούμενος από τον Περικλή Μωραϊτίνη, ανθυπολοχαγό του Μηχανικού (γιο του Προέδρου του Αρείου Πάγου και μετέπειτα δις πρωθυπουργού Αριστείδη Μωραϊτίνη), καταλαμβάνει το διερχόμενο πλοίο "Καρτερία" που ήταν ελλιμενισμένο, με το οποίο και αφού προηγουμένως έχει καταστρέψει το τηλεγραφικό καλώδιο του νησιού, σπεύδει στην Κύθνο προκειμένου να απελευθερώσει τους εκεί εκτοπισμένους πολιτικούς εξόριστους. Απώτερο σκοπό του αποτελεί η μετάβαση στη συνέχεια στη Χαλκίδα και η εξέγερση πολιτών και άλλων στρατιωτικών, ώστε να κινηθούν κατά των Αθηνών.
Καταστολή
Ο Νομάρχης Σύρου Α. Αλεξανδρόπουλος καταφέρνει όμως να επιβιβαστεί σε αγκυροβολημένο αυστριακό πλοίο και μέσω του τηλεγράφου του να ειδοποιήσει την Κυβέρνηση περί των κινήσεων και σκοπών του επίορκου λοχαγού, τα σχέδια του οποίου έχουν πλέον διαρρεύσει. Τη γνωστοποίηση στο Παλάτι της στάσης, ακολουθεί ο άμεσος κατάπλους για Κύθνο (εκ νέου) του "Αμαλία", με κυβερνήτη το Λεωνίδα Παλάσκα (πιστό του Όθωνα) και ειδικό στρατιωτικό απόσπασμα, τον 4ο Λόχο υπό το λοχαγό Τσίρο.
Λίγο πριν το μεσημέρι της ίδιας ημέρας, 1ης Μαρτίου, το "Αμαλία" εντοπίζει στο βόρειο ακρωτήριο του νησιού και κανονιοβολεί χωρίς αποτέλεσμα το "Καρτερία", που κατορθώνει να ελλιμενιστεί ταχύτατα στο μικρό κόλπο της Αγίας Ειρήνης. Οι Λεωτσάκος και Μωραϊτίνης καταλαμβάνουν δύο θέσεις εκεί κοντά, στήνοντας σε επίκαιρο σημείο ένα από τα τηλεβόλα τους, αλλά στο ίδιο διάστημα ο Τσίρος με 25 άνδρες έχει αποβιβασθεί στο βόρειο άκρο της Κύθνου. Οι στασιαστές μετακινούνται κατά τι προς ένα λοφίσκο στον όρμο των Λουτρών, όπου και υποδέχονται με ασταμάτητο πυρ τους αντιπάλους τους. Τελικά υποχρεώνονται να υποχωρήσουν ακόμη ψηλότερα, καθώς βάλλονται συνεχώς από τα εύστοχα πυρά του "Αμαλία" υπό τον Παλάσκα[1].
Αντιλαμβανόμενος ο Τσίρος πως οι στασιαστές θα κινηθούν προς το εσωτερικό του νησιού με σκοπό να ξεφύγουν, χωρίζει τις δυνάμεις του στα τρία και αρχίζει την επίθεση εναντίον τους, αφού επανειλημμένα έχει απορριφθεί η πρότασή του για παράδοση. Έτσι στην Κύθνο την 1η Μαρτίου 1862 και κατά την για περισσότερο από μία ώρα ανταλλαγή πυροβολισμών που ακολούθησε την ένοπλη στάση τους, πέφτουν νεκροί οι Νικόλαος Λεωτσάκος, Περικλής Μωραϊτίνης και ο φοιτητής Σκρβέλης ή Σκαρβέλης, ενώ οι υπόλοιποι συλλαμβάνονται.
Λαογραφία
Ο θάνατος των τριών και τα σκληρά κυβερνητικά μέτρα που λαμβάνονται εις βάρος των επιζώντων, εξαγείρουν την αθηναϊκή κοινή γνώμη υπέρ των στασιαστών, οι οποίοι τιμούνται τότε ως ήρωες τόσο με πατριωτικά, όσο και με λαϊκά επαναστατικά τραγούδια. Ακόμη και μέχρι σήμερα πάντως, ακούγεται το τραγούδι των γέρων κατοίκων της Κύθνου:
"Του Λεωτσάκου το παιδί και του Μωραϊτίνη
απάνου σκοτωθήκανε εις την Αγιάν Ειρήνη."
Παραπομπές
↑ Οδυσσεύς Δημητρακόπουλος, Η έξαρση του αντιδυναστικού αγώνα-Η επανάσταση στην υπόλοιπη Πελοπόννησο και στις Κυκλάδες, Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, Εκδοτική Αθηνών, τομ. ΙΓ (1977), σελ. 194
Πηγές
"Νεώτερον Εγκυκλοπαιδικόν Λεξικόν Ηλίου" τ.11ος, σ.672.
"Μεγάλη Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια" τομ.ΙΕ΄, σελ.343-344.
"Ιστορικό Λεύκωμα" - 28η Οκτωβρίου 1940 εκδ. Μέτρον , 2007. σελ.60
Φαίδων Βρανάς (επιμέλεια) "Ιωάννης Μεταξάς. Το προσωπικό του ημερολόγιο" τομ.4ος,
Αλεξ. Δρεμπέλας "Ελληνικό Αστυνομικό Πρόβλημα - Αρχεία Χωροφυλακής" Αθήναι 1977, σελ.89 Νύχτα Ιμίων - Μέρος Δεύτερο
Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License
