Περιφέρεια : Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης
Νομός : Ροδόπης
-- Δήμος Μαρώνειας --
Η Ξυλαγανή είναι μεγάλος οικισμός του νομού Ροδόπης. Αποτελεί την έδρα του δημοτικού διαμερίσματος Ξυλαγανής του Δήμου Σαπών - Μαρωνείας αλλά και έδρα του δήμου. Απέχει 17 χιλιόμετρα[1] από την πρωτεύουσα του νομού, Κομοτηνή και σύμφωνα με την απογραφή του 2011, έχει 1.180 κατοίκους.
Γενικά και ιστορικά στοιχεία
Στην Ξυλαγανή έχουν βρεθεί πλούσια αρχαιολογικά ευρήματα, τα οποία περιλαμβάνουν τμήματα ακροπόλεων και τάφους με κτερίσματα.
Στις αρχές του 20ού αιώνα, η Ξυλαγανή κατοικείτο κυρίως από Βούλγαρους[2], ενώ μετά την προσάρτησή της στην Ελλάδα και τις ανταλλαγές πληθυσμών που ακολούθησαν μεταξύ Ελλάδας, Τουρκίας και Βουλγαρίας, στο χωριό εγκαταστάθηκαν Έλληνες πρόσφυγες από τις περιοχές της Ανατολικής και της Βόρειας Θράκης[1].
Τον Ιούνιο του 1944, κατά τη διάρκεια της Κατοχής, κάτοικοι της Ξυλαγανής που είχαν δημιουργήσει ένοπλο τμήμα προσκείμενο στους αντάρτες του Αντών Τσαούς, δέχτηκαν επίθεση από δυνάμεις του βουλγαρικού στρατού. Στη συμπλοκή που ακολούθησε σκοτώθηκε ένας Βούλγαρος στρατιώτης, ενώ από πλευράς των κατοίκων σκοτώθηκαν (τόσο στη σύγκρουση όσο και στην ομαδική εκτέλεση που ακολούθησε) 28 ένοπλοι[1].
Πολιτισμός και αθλητισμός
Ο πολιτιστικός όμιλος του χωριού ιδρύθηκε το 1981. Η δραστηριότητα του περιλαμβάνει τη διοργάνωση παραδοσιακών γιορτών, τη λειτουργία λαογραφικού μουσείου καθώς και χορευτικό τμήμα. Στις γιορτές και τα έθιμα της Ξυλαγανής περιλαμβάνονται οι γιορτές των ισναφιών κατά την Καθαρά Δευτέρα και της Μπάμπως[3], καθώς και το έθιμο της παραδοσιακής πάλης που μετέφεραν οι πρόσφυγες από το Μεγάλο Βογιαλίκι της σημερινής Βουλγαρίας[4].
Στον οικισμό εδρεύει η ποδοσφαιρική ομάδα του Ορφέα Ξυλαγανής που ιδρύθηκε το 2006 και συμμετέχει στα τοπικά πρωταθλήματα της ΕΠΣ Θράκης.
Απογραφές πληθυσμού
| Απογραφή | 1928 | 1940 | 1951 | 1961 | 1971 | 1981 | 1991 | 2001 | 2011 |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Πληθυσμός | 1554[5] | ; | ; | ; | 1835[6] | 1860[7] | ; | 1531[8] | 1180[9] |
Παραπομπές
Τάσος Χατζηαναστασίου, Αντάρτες και Καπετάνιοι. Η Εθνική Αντίσταση κατά της βουλγαρικής κατοχής της Ανατολικής Μακεδονίας και της Θράκης 1942-1944, εκδοτικός οίκος Αδελφών Κυριακίδη, Θεσσαλονίκη 2003, σελ. 163 - 164.
Σταύρου Δ. Γουδέλη, Σχέσεις Χριστιανών και Μουσουλμάνων στην ελληνική Θράκη, Κομοτηνή, Απρίλιος 1991, σελ. 21.
«Πολιτισμός». dimosmaroneiassapon.gr. Δήμος Μαρώνειας - Σαπών. Ανακτήθηκε στις 29 Ιουλίου 2018.
Folklore. Electronic Journal of Folklore, τόμοι 38-40, The Institute, 2008, σελ. 96.
Σύγχρονος Εγκυκλοπαιδεία Ελευθερουδάκη, Εγκυκλοπαιδικαί Εκδόσεις Ν. Νίκας και ΣΙΑ Ε.Ε., έκδοσις πέμπτη εκσυγχρονισμένη δια συμπληρώματος κατά τόμον, Αθήναι 1964, τόμος 18ος, σελ. 931.
Βασίλειον της Ελλάδος. Εθνική Στατιστική Υπηρεσία της Ελλάδος, Πληθυσμός της Ελλάδος κατά την Απογραφήν της 14ης Μαρτίου 1971, Εθνική Στατιστική Υπηρεσία της Ελλάδος, Αθήναι 1972, σελ. 154.
Ελληνική Δημοκρατία. Εθνική Στατιστική Υπηρεσία της Ελλάδος, Πραγματικός Πληθυσμός της Ελλάδος κατά την Απογραφή της 5 Απριλίου 1981, Αθήναι 1982, σελ. 163.
«Μαρώνεια - Ξυλαγανή». pamth.gov.gr. Περιφέρεια Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 27 Μαΐου 2017. Ανακτήθηκε στις 29 Ιουλίου 2018.
«Ξυλαγανή». jti-rhodope.eu. JTI Σύστημα Ξενάγησης. Ανακτήθηκε στις 29 Ιουλίου 2018.[νεκρός σύνδεσμος]
Εξωτερικοί σύνδεσμοι
Πληροφορίες για την Ξυλαγανή από την ιστοσελίδα του δήμου Μαρώνειας
Η ιστοσελίδα του Ορφέα Ξυλαγανής
Η ιστοσελίδα του Λαογραφικού Μουσείου του Πολιτιστικού Ομίλου Ξυλαγανής
Τ.δ. Ξυλαγανής [ 2.006 ]