Ο Σταυρός (μέχρι το 1954 Βέρτουρα[1]) είναι χωριό του Διρφύων - Μεσσαπίων της Περιφερειακής Ενότητας Εύβοιας. Σύμφωνα με την απογραφή του 2011 έχει 348 κατοίκους. Είναι κτισμένο αμφιθεατρικά σε υψόμετρο 340 μ.[2] στις δυτικές παραφυάδες της Δίρφης. Απέχει 26 χιλιόμετρα από τη Χαλκίδα και 10 χιλιόμετρα από τα Ψαχνά. Κοντά στο χωριό λειτουργούν μεταλλεία της ΛΑΡΚΟ.[3]

View Larger Map

Ιστορικά στοιχεία

Το χωριό αναφέρεται σε οθωμανικό φορολογικό κατάστιχο του 1474 με την ονομασία Vertera. Σύμφωνα με το κατάστιχο, είχε 4 σπίτια.[4] Το χωριό μέχρι το 1954 λεγόταν Βέρουρα. Σύμφωνα με μια άποψη, το παλιό όνομα του χωριού προέρχεται από την τουρκική λέξη για το πάρε-δώσε τη σφραγίδα. Το νέο όνομα σύμφωνα με τους κατοίκους οφείλεται στο ότι για φορά για να διώξουν το κτικιό (φυματίωση) είχαν στήσει σταυρούς στο δρόμο.[3]

Το 1835 τα Βέρτουρα προσαρτήθηκαν στον δήμο Μεσσαπίων. Από το 1841 μέχρι το 1866, όταν ο δήμος Μεσσαπίων είχε καταργηθεί, υπαγόταν στον Δήμο Χαλκιδέων, αλλά με το ΦΕΚ 69Α - 03/11/1866 ο δήμος Μεσσαπίων επανασυστάθηκε. Με την κατάργηση των δήμων το 1912 ορίστηκε έδρα ομώνυμης κοινότητας. Με το σχέδιο Καποδίστριας προσαρτήθηκε στον δήμο Μεσσαπίων και με το πρόγραμμα Καλλικράτης στον δήμο Διρφύων - Μεσσαπίων.[5]
Απογραφές πληθυσμού

Η πορεία του πληθυσμού σύμφωνα με τις απογραφές:

Απογραφή	1928	1940	1951	1961	1971	1981	1991	2001	2011
Πληθυσμός	280[2]	349[2]	360[2]	393[2]	371[2]	366[2]	363[2]	367	348

Σημεία ενδιαφέροντος

Ο κεντρικός ναός του χωριού είναι αφιερωμένος στον Άγιο Δημητρίο. Ο ναός του Αγίου Ιωάννη βρίσκεται σε σημείο με θέα του χωριού. Κοντά στο χωριό βρίσκονται τα εξωκλήσια της Αγίας Άννας, με αγίασμα-πηγή κάτω από τον ναό, και της Αγίας Παρασκευής.[6]

Παραπομπές

«Πανδέκτης: Βέρτουρα -- Σταυρός». pandektis.ekt.gr. Ανακτήθηκε στις 28 Δεκεμβρίου 2019.
Σταματελάτος, Μιχαήλ; Βάμβα-Σταματελάτου, Φωτεινή (2006). Γεωγραφικό Λεξικό της Ελλάδας. Αθήνα: Ερμής. σελ. 724. ISBN 9603201332.
«Σταυρός». servitoros.gr. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 24 Απριλίου 2012. Ανακτήθηκε στις 28 Δεκεμβρίου 2019.
Μπαλτά, Ευαγγελία (1989). L' Eubee a la fin du XV siecle: economie et population: les registres de l'annee 1474. Αθήνα: Εταιρεία Ευβοϊκών Μελετών. σελ. 124, 315.
«Σταυρός (Ευβοίας)». Διοικητικές Μεταβολές Οικισμών - Αναλυτικά. ΕΕΤΑΑ-Ελληνική Εταιρία Τοπικής Ανάπτυξης και Αυτοδιοίκησης Α.Ε. Ανακτήθηκε στις 4 Νοεμβρίου 2019.
«Σταυρός > Προορισμοί/Αξιοθέατα». www.diakopes.gr. Ανακτήθηκε στις 28 Δεκεμβρίου 2019.

Δημοτική Ενότητα Μεσσαπίων
Δημοτική Κοινότητα Ψαχνών
Μακρυμάλλη, η
Μονή Αγίου Ιωάννη Καλυβίτη, η
Μονή Μακρυμάλλης, η
Μονή Παναγίας Γοργοεπηκόου, η
Ψαχνά, τα
Τοπική Κοινότητα Αγίας Σοφίας
Αγία Σοφία, η
Λιμνιώνας, ο
Μύλοι, οι
Πηγάδια, τα
Τοπική Κοινότητα Άτταλης
Άτταλη, η
Πλατάνια, τα
Τοπική Κοινότητα Καμαρίτσης
Άγιος, ο
Καμαρίτσα, η
Κλιμάκι, το
Τοπική Κοινότητα Καστέλλας
Καστέλλα, η
Φτελιά Παραλίας Καστέλλας, η
Χλόες, οι
Τοπική Κοινότητα Κοντοδεσποτίου
Κοντοδεσπότι, το
Τοπική Κοινότητα Κυπαρισσίου
Άκραι, αι
Δροσιά, η
Κυπαρίσσι, το
Τοπική Κοινότητα Μακρυκάπας
Μακρυκάπα, η
Τοπική Κοινότητα Νεροτριβιάς
Δάφνη, η
Θεοτόκος, η
Θηλυκόντας, ο
Κακοπέρατο, το
Νεροτριβιά, η
Τοπική Κοινότητα Παγώντα
Μαρκάται, αι
Νέος Παγώντας, ο
Παγώντας, ο
Τοπική Κοινότητα Πολιτικών
Παραλία Πολιτικών, η
Πολιτικά, τα
Τοπική Κοινότητα Σταυρού
Σταυρός, ο
Τοπική Κοινότητα Τριάδος
Τριάδα, η

---

Σταυρός Αμπελίων Αιτωλοακαρνανίας
Σταυρός Άνδρου
Σταυρός Αργολίδας
Σταυρός Γρεβενών
Σταυρός Δράμας
Σταυρός Ευβοίας
Σταυρός Ημαθίας
Σταυρός Θεσσαλονίκης
Σταυρός Ιθάκης
Σταυρός Ιωαννίνων
Σταυρός Καρδίτσας
Σταυρός Κουμπουριανών Καρδίτσας
Σταυρός Λακωνίας
Σταυρός Λάρισας
Σταυρός Ιεράπετρας Λασιθίου
Σταυρός Λέσβου
Σταυρός Μεσσηνίας
Σταυρός Κουνουπιδιανών Χανίων
Σταυρός Σαρακήνας Χανίων

Νομός Εύβοιας : Δήμος, Κοινότητα Χαλκιδέων | Αιδηψού | Αμαρυνθίων | Ανθηδώνος | Αρτεμισίου | Αυλίδος | Αυλώνος | Διρφύων | Διστύων | Ελυμνίων | Ερέτριας | Ιστιαίας | Καρύστου | Κηρέως | Κονιστρών | Κύμης | Ληλαντίων | Μαρμαρίου | Μεσσαπίων | Νέας Αρτάκης | Νηλέως | Σκύρου | Στυραίων | Ταμιναίων | Ωρεών | Καφηρέως | Λιχάδος Για πλήρη κατάλογο των πόλεων και οικισμών του νομού, δείτε επίσης : Διοικητική διαίρεση νομού Ευβοίας