ART

EVENTS

.

Περιφέρεια : Δυτική Μακεδονία
Νομός : Γρεβενών

Νομός Γρεβενών

-- Δήμος Δεσκάτης --

Γεωγραφική Θέση

Η Παλιουριά βρίσκεται στο νοτιοανατολικό τμήμα του νομού Γρεβενών, στους πρόποδες της δυτικής απόληξης των Καμβουνίων ορέων και συγκεκριμένα της υψηλότερης κορυφής αυτών, η οποία είναι γνωστή με το όνομα Μπουνάσια ή Βουνάσσα. Το χωριό, στα δυτικά του οποίου ρέει ο Αλιάκμονας, είναι ένα από τα επτά χωριά της περιοχής της Φιλουρίας και είναι κτισμένο σε υψόμετρο 500 περίπου μέτρων, απέχει δε από την πόλη των Γρεβενών 46 χλμ. και 15 χλμ. από την κοντινή κωμόπολη της Δεσκάτης.

Ιστορία

Η Παλιουριά κατοικείται από παλαιοτάτων χρόνων καθώς αποτελούσε σημαντικό εμπορικό πέρασμα, κατά τη βυζαντινή περίοδο αλλά και διασταύρωση των μεγάλων δρόμων Σερβίων-Γρεβενών και Ελασσόνας-Γρεβενών, κατά την Τουρκοκρατία. Προσφάτως, μάλιστα,η αρχαιολογική σκαπάνη έφερε στο φως, στη θέση Κεραμαριό, βορειοδυτικά του σημερινού οικισμού, αρχαίο οικισμό της Τυμφαίας, μίας από τις διοικητικές περιοχές του Μακεδονικού Βασιλείου, επιβεβαιώνοντας έτσι τη μακραίωνη ιστορία της περιοχής.

Το παλαιότερο όνομα του χωριού ήταν Ζημνιάτσι, καθώς οι Τούρκοι αγάδες αποκαλούσαν "ζημιάρηδες" τους κατοίκους της Παλιουριάς, οι οποίοι αντιδρούσαν έντονα στην επιβολή επαχθέστερης φορολογίας, στα μισά του 19ου αιώνα. Κατ' άλλη εκδοχή, το προηγούμενο όνομα ήταν Σμηάτσι και προέρχοταν από το αρχαιοελληνικό ρήμα σμήω(=σφουγγίζω, καθαρίζω) καθότι, σύμφωνα με τις αντιλήψεις των κατοίκων, τα νερά μιας από τις δεξαμενές του χωριού, της Μπιτέρνας, είχαν θεραπευτικές ιδιότητες.

Κατά την πρώτη ιστορική αναφορά του χωριού, από έναν περιοδεύοντα, στη Φιλουρία, καλόγερο, γίνεται λόγος για την ύπαρξη τριών οικισμών, στην περιοχή της σημερινής Παλιουριάς, το Απανοχώρι, το Μεσοχώρι και το Κατωχώρι, έκαστος των οποίων είχε τρεις ναούς, οι περισσότεροι εκ των οποίων διατηρούνται, μετά από τις εργασίες αναστηλώσης τους, έως και σήμερα. Στην ύπαρξη των εννέα ναών οφειλόταν και η συνήθεια των κατοίκων να αποκαλούν το χωριό τους "9 Ζμιάτσια". Μετά το 1860 και την καταστροφή του χωριού από τους Τούρκους, οι τρεις οικισμοί συνενώθηκαν σε έναν, αυτόν του Μεσοχωρίου.

Η Παλιουριά ελευθερώνεται από τον ελληνικό στρατό, στις 10 Οκτωβρίου του 1912 και εν συνεχεία, συμπεριλαμβάνεται στην κοινότητα Καρπερού. Το 1928 μετονομάζεται και αποκτά το σημερινό της όνομα, το οποίο οφείλεται στα ακανθώδη φυτά, παλιούρια, που αφθονούν στην περιοχή. Το 1963 γίνεται αυτόνομη κοινότητα ενώ από το 1998 αποτελεί δημοτικό διαμέρισμα του Δήμου Δεσκάτης και ήδη σήμερα τοπική κοινότητα της Δημοτικής Ενότητας Δεσκάτης του δήμου Δεσκάτης.
Η Παλιουριά σήμερα

Η Παλιουριά ξανακτίστηκε, ουσιαστικά, μετά το τέλος του Β' Παγκοσμίου Πολέμου ενώ η εικόνα της μεταβλήθηκε ριζικά, μετα τον καταστροφικό σεισμό του 1995 και την κατασκευή σύγχρονων, αντισεισμικών κατοικιών. Ο πληθυσμός της, ο οποίος αποτελείται από γηγενείς Γρεβενιώτες και από μικρασιάτες πρόσφυγες, μειώθηκε αισθητά τις δεκαετίες του 1960 και 1970, λόγω της μετανάστευσης των νέων της σε μεγάλες πόλεις της Ελλάδας και στο εξωτερικό, ιδίως στη Γερμανία, προς αναζήτηση μιας καλύτερης ζωής. Σήμερα, η Παλιουριά αριθμεί περίπου 400 μόνιμους κατοίκους και είναι ένα από τα μεγαλύτερα χωριά των Γρεβενών.

Οι κάτοικοι της ασχολούνται με τη γεωργία (καλλιέργεια σιτηρών, αραβόσιτου, καπνού κ.α.), με την κτηνοτροφία (αιγοπρόβατα, βοειδή) ενώ τα τελευταία χρόνια παρατηρείται ανάπτυξη και του τομέα παροχής υπηρεσιών, με την ίδρυση επιχειρήσεων εστίασης και εμπορίου τοπικών προϊόντων, ως απόρροια της τουριστικής ανάπτυξης του νομού Γρεβενών.
Αξιοθέατα

Το σημαντικότερο αξιοθέατο της Παλιουριάς είναι, αναμφίβολα, το μοναστήρι της Ευαγγελίστριας ή της Μπουνάσσας, το οποίο κτίστηκε το 1148. Αρχικά, ήταν γυναικεία μονή αλλά μετατράπηκε σε ανδρώνα, κατά τον 18ο αιώνα, οπότε και γνώρισε τη μεγαλύτερη ακμή του. Ήταν φημισμένο για τον πλούτο του, αφού διέθετε μεγάλες γεωργικές εκτάσεις στην περιοχή της Παλιουριάς, νερόμυλο, κοπάδια αιγοπροβάτων και βοειδών, άλογα, μουλάρια και μελίσσια. Λειτουργούσε, παράλληλα, ως κρυφό σχολειό, ως νοσοκομείο αρρώστων, φυματικών, ψυχασθενών και αργότερα, τραυματισμένων Μακεδονομάχων. Απότέλεσε λημέρι κλεφτών κι αρματολών, φιλοξένησε τον αγωνιστή για την απελευθέρωση των Γρεβενών, Θεόδωρο Ζιάκα αλλά και τον Παύλο Μελά ενώ, εκεί κατέφυγαν, το Φεβρουάριο του 1944, οι κάτοικοι της Παλιουριάς προκειμένου να γλιτώσουν από τους Γερμανούς που πυρπόλησαν το χωριό. Η ασημένια εικόνα του Ευαγγελισμού, που φυλάσσεται, σήμερα στη Μητρόπολη Γρεβενών καθώς και το, μοναδικού κάλλους, ξυλόγλυπτο τέμπλο του ναού αποτελούν τους πολύτιμους θησαυρούς του μοναστηριού, το οποίο περιβάλλόταν από προστατευτικό τείχος και διέθετε βοηθητικούς χώρους, μαγειρείων, φούρνου, τραπεζαρίας, κελιών, κελαριών, στάβλων και αποθηκών. Το μοναστήρι λειτούργησε ως τις αρχές του 1930 κι έκτοτε εγκαταλείφθηκε και ρήμαξε. Σήμερα, οι κάτοικοι της Παλιουριάς επισκέπτονται το Δεκαπενταύγουστο το μοναστήρι, στο ναό του οποίου τελείται η καθιερωμένη θρησκευτική λειτουργία. Μάλιστα, τα τελευταία χρόνια, έχουν γίνει ορισμένες εργασίες αναστήλωσης των χώρων του μοναστηριού αλλά και διάνοιξης του δρόμου που οδηγεί σε αυτό, ωστόσο, πολλά πρέπει να γίνουν ακόμα για την πλήρη αποκατάσταση του μνημείου αυτού και τη συνακόλουθη ανάπτυξη του θρησκευτικού τουρισμού στην περιοχή των ανατολικών Γρεβενών.

Άλλα αξιοθέατα της Παλιουριάς είναι οι αναπαλαιωμένοι ναοί των παλιότερων τριών οικισμών και ειδικότερα, οι εκκλησίες του Αγίου Γεωργίου, της Αγίας Παρασκευής, του Αγίου Αθανασίου, της Αγίας Τριάδας και της Κοιμήσεως της Θεοτόκου. Ακόμα, ο καταρράκτης που δημιουργεί το ρέμα του Λάκκου, στην περιοχή "Σκάλα", ο νερόμυλος της Ευαγγελίστριας, η περιοχή της Λίμνης, με τη ομώνυμη βρύση, σε υψόμετρο 1.100 μ., η γέφυρα του Αλιάκμονα, η βρύση του "Γάβρου", με το διαμορφωμένο για εκδρομές και πικ-νικ, χώρο, η βρύση "Παναγιά" που αποτελούσε και το πλυσταριό του χωριού, η βρύση Μπιτέρνα και άλλες, μικρότερες, παραδοσιακές βρύσες που χρησιμοποιούνταν για το πότισμα των ζώων.

Η ολοκλήρωση των, εν εξελίξει, εργασιών κατασκευής υδροηλεκτρικού φράγματος στην περιοχή και η σύσταση της λίμνης του Ιλαρίωνα αναμένεται να μεταμορφώσουν την Παλιουριά σε παραλίμνιο χωριό. Η ενασχόληση των κατοίκων της με δραστηριότητες, σχετικές με τη λίμνη, αποτελεί ευκαιρία για τον αναπροσανατολισμό της τοπικής οικονομίας και την περαιτέρω τουριστική ανάπτυξη της Παλιουριάς και του νομού Γρεβενών, γενικότερα.
Πηγές

Χρίστος Λιόλιος, Οδοιπορικό στα χωριά της Φιλουρίας Χασίων του νομού Γρεβενών, 1982

ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ ΔΕΣΚΑΤΗΣ
Δημοτική Κοινότητα Δεσκάτης
Άγιος Γεώργιος, ο
Γήλοφος, ο
Δεσκάτη, η
Διασελλάκι, το
Τοπική Κοινότητα Δασοχωρίου
Δασοχώρι, το
Τοπική Κοινότητα Παλιουριάς
Παλιουριά, η
Τοπική Κοινότητα Παναγίας
Μονή Αγίου Νικάνορος, η
Παναγία, η
Τοπική Κοινότητα Παρασκευής
Παρασκευή, η

Γεωγραφία της Ελλάδας

Γεωγραφία της Ελλάδας : Αλφαβητικός κατάλογος

Α - Β - Γ - Δ - Ε - Ζ - Η - Θ - Ι - Κ - Λ - Μ -
Ν - Ξ - Ο - Π - Ρ - Σ - Τ - Υ - Φ - Χ - Ψ - Ω

Χώρες της Ευρώπης

Άγιος Μαρίνος | Αζερμπαϊτζάν1 | Αλβανία | Ανδόρρα | Αρμενία2 | Αυστρία | Βατικανό | Βέλγιο | Βοσνία και Ερζεγοβίνη | Βουλγαρία | Γαλλία | Γερμανία | Γεωργία2 | Δανία | Δημοκρατία της Ιρλανδίας | Ελβετία | Ελλάδα | Εσθονία | Ηνωμένο Βασίλειο | Ισλανδία | Ισπανία | Ιταλία | Κροατία | Κύπρος2 | Λεττονία | Λευκορωσία | Λιθουανία | Λιχτενστάιν | Λουξεμβούργο | Μάλτα | Μαυροβούνιο | Μολδαβία | Μονακό | Νορβηγία | Ολλανδία | Ουγγαρία | Ουκρανία | ΠΓΔΜ | Πολωνία | Πορτογαλία | Ρουμανία | Ρωσία1 | Σερβία | Σλοβακία | Σλοβενία | Σουηδία | Τουρκία1 | Τσεχία | Φινλανδία

Κτήσεις: Ακρωτήρι3 | Δεκέλεια3 | Νήσοι Φερόες | Γιβραλτάρ | Γκέρνσεϋ | Τζέρσεϋ | Νήσος Μαν

1. Κράτος μερικώς σε ασιατικό έδαφος. 2. Γεωγραφικά ανήκει στην Ασία, αλλά θεωρείται ευρωπαϊκό κράτος για ιστορικούς και πολιτισμικούς λόγους. 3. Βρετανικό έδαφος μέσα στην Κυπριακή Δημοκρατία.

Κόσμος

Αλφαβητικός κατάλογος

Hellenica World - Scientific Library

Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License