Κάτω Γιανναίοι Αρκαδίας

Γενικά στοιχεία

Οι Κάτω Γιανναίοι βρίσκονται στα όρια με την Λακωνία και Μεσσηνία, κτισμένοι στις βορειοδυτικές πλαγιές του Ταϋγέτου σε υψόμετρο 600 μέτρα[2], περίπου 24 χλμ. Ν.-ΝΑ. της Μεγαλόπολης (έδρα του δήμου) και 53 χλμ. Ν.-ΝΔ. από την Τρίπολη. Στους Γιανναίους βρίσκεται η πηγή του Καρνίωνα, παραπόταμου του Αλφειού.
Ιστορικά στοιχεία
Αρχαία Εποχή

Στη θέση των σημερινών Γιανναίων υπήρχε η αρχαία Αίγυς, πρωτεύουσα της χώρας των Αιγυτών, οι οποίοι συμμετείχαν στην ίδρυση της Μεγαλόπολης το 375 π.Χ. από τους Θηβαίους. Ο Παυσανίας στα «Αρκαδικά»[4] αναφέρει την ύπαρξη Ναού του Απόλλωνα Κερεάτα πλησίον της πηγής του Καρνίωνα.
Βυζαντινή - Μεσαιωνική Εποχή

Κατά την Υστεροβυζαντινή Περίοδο ανάμεσα στους σημερινούς οικισμούς των Άνω και Κάτω Γιανναίων υπήρχε η Χώρα, ένα μικρό χωριό, το οποίο εγκαταλείφθηκε από τους κατοίκους του μετά τοπική εξέγερση εναντίον των Οθωμανών κατά τον 16ο αιώνα.
Νεότερη Εποχή - Επανάσταση 1821

Η πρώτη αναφορά στους Γιανναίους έγινε στην απογραφή του πληθυσμού στα τέλη του 17ου αιώνα από τον Franciso Grimani. Η καταγωγή των Γιανναίων, σύμφωνα με την προφορική παράδοση, εντοπίζεται στην Ήπειρο και συγκεκριμένα στην πόλη των Ιωαννίνων, από όπου το χωριό πήρε και το όνομά του. Το 1714, ανακαινίσθηκε η Μονή Ρεκίτσας, ηγούμενος της οποίας ήταν ο Γιανναίος μοναχός Ιωασάφ.

Οι Γιανναίοι συμμετείχαν σε όλους τους πολέμους της σύγχρονης Ελλάδος από το 1821 έως το 1940. Όταν ξεκίνησε ο εθνικός απελευθερωτικός αγώνας του 1821, οι Γιανναίοι έλαβαν μέρος στο πλευρό του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη, του Νικηταρά και του Παπαφλέσσα. Αρκετοί Γιανναίοι έπεσαν ηρωικά στη Μάχη στο Μανιάκι Μεσσηνίας και πολλοί διακρίθηκαν στη Μάχη της Δραμπάλας πολεμώντας τον Ιμπραήμ και τροφοδοτώντας με μπαρούτι από τους μύλους τους πολεμιστές. Μάλιστα, ο Κανέλλος Δεληγιάννης ανέφερε στα απομνημονεύματά του ότι ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης επέβλεπε τη Μάχη της Δραμπάλας από ένα ύψωμα των Γιανναίων[5]. Τα μόνα γνωστά ονόματα Γιανναίων αγωνιστών είναι εκείνα του Βασιλείου Γιαννόπουλου, Νικολάου Μπουρίκα και Νικολάου Τριαντάφυλλου.

Κατά τη διάρκεια του Β' Παγκοσμίου πολέμου το χωριό κατελήφθη από Ιταλούς και έπειτα από Γερμανούς, οι οποίοι βεβήλωσαν τον Ιερό Ναό Αγίου Κωνσταντίνου και Αγίας Ελένης. Κατά τον Εμφύλιο Πόλεμο, το χωριό υπήρξε πέρασμα των ανταρτών, οι οποίοι είχαν εγκατασταθεί στον Ταΰγετο.
Αξιοθέατα

Μερικά από τα αξιοθέατα των Γιανναίων για τους λάτρεις της φύσης και της ιστορίας είναι η πηγή του Καρνίωνα (Κεφαλάρι), το μονοπάτι από τους Άνω Γιανναίους προς την Μονή της Ρεκίτσας, ο Μύλος του Κολοκοτρώνη, ο Νερόμυλος Μωρόγιαννη και το Μετόχι της Ιεράς Μονής Μπούρα.
Πληθυσμός
Έτος Πληθυσμός
1700 90*
1889 275*
1907 271*
1920 309*
1928 338*
1940 302*
1951 291**
1961 206**
1971 107**
1981 111**
1991 112**
2001 89**
2011 47[6]***
2021 36[7]***

* ο πληθυσμός ως Γιανναίοι

** ο συνολικός πληθυσμός Κάτω και Άνω Γιανναίοι

*** ο πληθυσμός μόνο στους Κάτω Γιανναίους
Διοικητικά στοιχεία

Οι Κάτω Γιανναίοι αναφέρονται ως ξεχωριστός οικισμός για πρώτη φορά το 1940 να απογράφονται στην τότε κοινότητα Γιανναίων[3] ενώ η κοινότητα Γιανναίοι συστάθηκε το 1930 με το ΦΕΚ 44Α - 10/02/1930 όταν αποσπάσθηκε ο οικισμός Γιανναίοι από την κοινότητα Καμάρας και τον ορίστηκε ως έδρα της[8].
Παραπομπές

(Ελληνικά) Βάση δεδομένων της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής.
Εγκυκλοπαίδεια Νέα Δομή. 16. Αθήνα: Τεγόπουλος - Μανιατέας. 1996. σελ. 270.
«Κάτω Γιανναίοι Αρκαδίας». Διοικητικές μεταβολές των ΟΤΑ. Ελληνική Εταιρία Τοπικής Ανάπτυξης και Αυτοδιοίκησης. Ανακτήθηκε στις 11 Ιανουαρίου 2025.
«Ελλάδος περιήγησις». Βικιπαίδεια. 2023-08-11.
«Κανέλλος Δεληγιάννης». Βικιπαίδεια. 2022-01-20.
«ΦΕΚ αποτελεσμάτων ΜΟΝΙΜΟΥ πληθυσμού απογραφής 2011», σελ. 10748 (σελ. 274 του pdf)
«ΦΕΚ αποτελεσμάτων ΜΟΝΙΜΟΥ πληθυσμού απογραφής 2021». σελ. 21886 (σελ. 304 του pdf).
«Ε.Ε.Τ.Α.Α. - Διοικητικές μεταβολές Δήμων και Κοινοτήτων».