.
Το Νησί του Πάσχα, στα ισπανικά Isla de Pascua και επίσης Ράπα Νούι στην ομώνυμη τοπική γλώσσα, είναι νησί της Πολυνησίας που βρίσκεται στον Ειρηνικό και είναι επαρχία της Χιλής. Έχει έκταση 163 km2 και πληθυσμό περίπου 2.270 κατοίκους στην απογραφή του 2002, δηλαδή αύξηση 43.1% (834) από την αντίστοιχη απογραφή του 1982[1]. Θεωρείται το πλέον απομονωμένο νησί στον κόσμο[2]. Ο γηγενής πληθυσμός αναφέρεται στο νησί ως Ραπανούι και οι Χιλιανοί ως Isla de Pascua. Το όνομα νησί του Πάσχα οφείλεται στον Ολλανδό θαλασσοπόρο Γιάκομπ Ρόγκεβεν, ο οποίος έφτασε εκεί το Πάσχα του 1722.
Ιστορική επισκόπηση
Η ιστορία της ανθρώπινης παρουσίας στο νησί του Πάσχα αρχίζει περίπου το 500, όταν καταφθάνουν και οι πρώτοι άποικοι από τα νησιά Μαρκάσας ή Μανγκαρέβα της Γαλλικής Πολυνησίας Σύμφωνα με ορισμένες θεωρίες οι πρώτοι άποικοι έφθασαν εδώ από την Ούρου (Uru), που βρίσκεται στα σύνορα της Βολιβίας, του Περού και της Χιλής.
Οι ιστορικές γνώσεις για τους επόμενους αιώνες είναι ανύπαρκτες, έως τον 18ο αιώνα τουλάχιστον. Το 1722 ο ολλανδός θαλασσοπόρος Γιάκομπ Ρόγκεβεν το ονόμασε έτσι, εξαιτίας του ότι έφθασε στο νησί την ημέρα του Πάσχα. Οι διασωθείσες μαρτυρίες μιλούν για ένα νησί ερημωμένο. Το 1770 κατέφθασε στο νησί ο ισπανός εξερευνητής Ντον Φελίπε Γκονσάλες (αμερικάνικα ισπανικά) ή Γκονθάλεθ (καστιλιάνικα ισπανικά), ο οποίος διεκδίκησε τα εδάφη του για την Ισπανία, αν και ανεπισήμως. Τέσσερα χρόνια μετά, το 1774, πέρασαν από το νησί ο βρετανός θαλασσοπόρος Τζέιμς Κουκ και ο γάλλος Ναύαρχος Μπουγκανβίλ
Στην αυγή του 19ου αιώνα, περί το 1800 μαρτυρείται πως φαλαινοθήρες εισήγαγαν ασθένειες στους γηγενείς κατοίκους, ενώ το 1805 αμερικανικό πλοίο απήγαγε 22 νησιώτες. Το 1860 περουβιανοί δουλέμποροι απήγαγαν 1.407 νησιώτες, περίπου το 1/3 του πληθυσμού όπως εκτιμάται, για να εργαστούν στα ορυχεία του Περού[3]. Η επίσημη κυβέρνηση του Περού έστειλε πίσω περί τους 100 αιχμαλώτους, από τους οποίους επέζησαν μόνον 10, εισάγοντας ταυτόχρονα την ευλογιά στο νησί. Το 1866 γάλλοι ιεραπόστολοι κατασκευάζουν στο νησί νοσοκομεία και ιεραποστολές, κάτι που θα ελκύσει χαρακτήρες όπως ο Ζαν Μπατίστ Ντυτρού-Ντι Μπορνιέ, που ορίζει εαυτόν κυβερνήτη του νησιού. Οι γάλλοι ιεραπόστολοι αποχωρούν το 1871. Μαζί τους αποχωρούν 200 γηγενείς για την Ταϊτή και 150 για το Γκαμπιέ. Ο Ντι Μπρονιέ δολοφονείται λίγα χρόνια αργότερα από τους 150 εναπομείναντες γηγενείς, όταν επιχειρεί να μετατρέψει το νησί σε φάρμα για πρόβατα. Ο 19ος αιώνας κλείνει με την αποβίβαση στο νησί του χιλιανού καπετάνιου Πολίκαρπο Τόρο Ουρτάδο κατά το 1888, που διεκδικεί το νησί επισήμως για τη Χιλή.
Στον 20ο αιώνα χαρακτηρίζονται ως σημαντικές δύο εξεγέρσεις, αυτή του 1914 και η εξέγερση του 1964 μισό αιώνα μετά. Στην πρώτη οι λιμοκτονούντες γηγενείς εξεγείρονται και ζητούν να φύγουν για την Ταϊτή. Η εξέγερση δεν επιτυγχάνει. Είκοσι χρόνια αργότερα, το 1934 καταφθάνει στο νησί ο ελβετός εθνολόγος Αλφρέ Μετρό για να μελετήσει τους τοπικούς μύθους και τον κοινωνικό ιστό, γεγονός που είχε ως εποτέλεσμα το έργο του για την Εθνολογία της Νήσου του Πάσχα (L’Île de Pâques, 1935) σε έκδοση του Bishop Museum Press. Το 1952 το Χιλιανό Ναυτικό κάνει την εμφάνισή του στο νησί προκειμένου να κρατήσει σε ύφεση οποιεσδήποτε τάσεις εξέγερσης. Το 1955 με την αποστολή του νορβηγού καθηγητή Τορ Χάιερνταλ γίνεται μια δεύτερη προσπάθεια μελέτης του νησιού. Μία δεκαετία αργότερα ακολουθεί δεύτερη εξέγερση που έχει ως αποτέλεσμα τη διενέργεια εκλογών. Τις εκλογές κέρδισε ο γηγενής Ράπου 1964, δίνοντας τέλος στην καταπίεση. Το νησί συνδέθηκε αεροπορικά και εμπορικά με τον υπόλοιπο κόσμο χάρη σε αμερικανικό αεροδρόμιο και διαμετακομιστικό εμπορικό σταθμό.
Γεωλογία-κλίμα
Από γεωλογική άποψη παρουσιάζει ενδιαφέρον το γεγονός ότι το έδαφός του νησιού είναι ηφαιστειογενές, προερχόμενο από τα τρία τοπικά ηφαίστεια του νησιού. Οι ακτές του είναι απόκρημνες, ενώ υπάρχουν στο νησί πολλά σπήλαια, στα οποία έχουν βρεθεί ξύλινα μικροαντικείμενα, εικόνες και ένα είδος ιερογλυφικής γραφής πάνω σε ξύλο. Το νησί του Πάσχα δημιουργήθηκε, στα προηγούμενα 0.7 mya από τρεις διαφορετικές ηφαιστειακές δράσεις που είχαν ως αποτέλεσμα το σχηματισμό τριών διακριτών κρατήρων. Στοιχεία που επιτρέπουν την ανασύνθεση των γεωλογικών χαρακτηριστικών υποδεικνύουν ότι το νησί είναι ένα θερμό σημείο με χαμηλή μαγματική παραγωγικότητα, αντίθετα με ό,τι συμβαίνει στα νησιά της Χαβάης[4].
Το κλίμα του νησιού είναι υποτροπικό, δηλαδή ηλιόλουστο και ξηρό. Οι θερμότεροι μήνες είναι κατά την περίοδο από Ιανουάριο μέχρι Μάρτιο, όταν η μέση θερμοκρασία είναι 23 °C. Οι ψυχρότεροι μήνες είναι κατά την περίοδο από τον Ιούνιο μέχρι τον Αύγουστο, όταν η μέση θερμοκρασία κυμαίνεται στους 18 °C. Η μέση ετήσια βροχόπτωση φθάνει περίπου τα 1.250 χιλιοστόμετρα με τις μεγαλύτερες βροχοπτώσεις να εμφανίζονται τον Ιούνιο και τον Ιούλιο Οι άνεμοι τον Ιούνιο και τον Αύγουστο είναι ακανόνιστοι, ενώ στο υπόλοιπο έτος κυρίαρχοι είναι οι ανατολικοί και νοτιοανατολικοί εμπορικοί άνεμοι, όπως αποκαλούνται[5].
Γεωργία
Άποψη του αεροδρομίου με άγαλμα μοάι
Το νησί διαθέτει πυκνή βλάστηση, αλλά περιορισμένη γεωργική εκμετάλλευση. Τα βασικότερα είδη που συγκαταλέγονται στις υπάρχουσες γεωργικές καλλιέργειες είναι οι πατάτες, η ζάχαρη, ο καπνός και τροπικοί καρποί. Όπως συμπεραίνεται από την αρχαιολογική μαρτυρία το νησί του Πάσχα ήταν γνωστό στους Ίνκα, γεγονός που ερμηνεύει σε ένα βαθμό την ύπαρξη φυτών της νοτιοαμερικανικής ενδοχώρας[6]. Η αποψίλωση των δασικών εκτάσεων του νησιού και μέρους των καλλιεργειών στο μακρινό παρελθόν όπως και η ιδεοληψία για τη μνημειακή γλυπτική φαίνεται πως οδήγησαν στην οικολογική ερήμωση του νησιού και την κατάρρευση του αρχαίου πολιτισμού[7].
Κατοίκηση-γλώσσα
Υποστηρίζεται ότι οι πρώτοι κάτοικοι του νησιού ήταν Πολυνήσιοι και έφτασαν σε αυτό με σχεδίες τον 5ο αιώνα π.Χ. Η γλώσσα Ράπα Νούι είναι μία από τις εκτιμώμενες 1.000-1.200 Αυστρονησιακές γλώσσες, ανάλογα τα κριτήρια διαφοροποίησης μεταξύ γλώσσας και διαλέκτου[8]. Ο μεγαλύτερος πληθυσμός του νησιού προέρχεται από μια πολυνησιακή υποομάδα νήσων της ομάδας Marquesas (märkā`säs)[9]. Το αρχικό λεξιλόγιο της Ράπα Νούι γλώσσας έχει χαθεί εκτός από μερικές μεικτές πολυνησιακές ή μη λέξεις που καταγράφηκαν πριν την εισαγωγή της ταϊτινής διαλέκτου από ιεραπόστολους στον αποδεκατισμένο πληθυσμό του 1864. Σήμερα γενικώς μιλούνται τα Ισπανικά[10].
Αρχαιολογία
Το νησί παρουσιάζει αρχαιολογικό ενδιαφέρον, εξαιτίας της ύπαρξης των μνημειακών διαστάσεων λαξευμένων μορφών, των ταφικών της μνημείων, κτηρίων και μνημείων που αποδίδονται σε γηγενείς αρχαιότερων εποχών. Ανάμεσα σε αυτά ξεχωρίζουν τα γιγάντια λίθινα αγάλματα ή μοάι, τα οποία πολλές φορές απεικονίζουν αρχαίους θεούς των αρχαίων κατοίκων του νησιού, ύψους και 10m, πολλά από τα οποία είναι ημιτελή. Τα αρχαιότερα αγάλματα χρονολογούνται στον 8ο αιώνα π.Χ. Το 1995 η UNESCO χαρακτήρισε την περιοχή (Εθνικό Πάρκο Ράπα Νούι) ως Μνημείο Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς.
Παραπομπές σημειώσεις
Jump up ↑ Grant McCall-Rapanui-Easter Island
Jump up ↑ Küffner Stephan & Kristina Schreck 2007, Chile & Easter Island, Wiley Publishing, Inc. N.J, ISBN 978-0-470-12816-9, 399.
Jump up ↑ Fischer Steven R. 2005, Island at the end of the world: the turbulent history of Easter Island, Reaktion Books, UK, ISBN 978-1-86189-245-4, 89.
Jump up ↑ Vezzoli Luigina and Valerio Acocella 2009, «Easter Island, SE Pacific: An end-member type of hotspot volcanism». Geological Society of America Bulletin, 121 (5-6): 869.
Jump up ↑ Easter Island, (2009), στο Encyclopædia Britannica. Ανάκτηση 19 Νοε, 2009, από Encyclopædia Britannica Online: http://www.britannica.com/EBchecked/topic/176886/Easter-Island
Jump up ↑ Bellwood Peter, Fox James J. and Darrell Tryon (eds) 2006, The Austronesians: Historical and Comparative Perspectives, ANU E Press, Canberra, ISBN 1-920942-85-8, 155.
Jump up ↑ Βλ. τα νέα παλαιοπεριβαλλοντολογικά στοιχεία στο Hunt Terry L. «Rethinking Easter Island's ecological catastrophe», Journal of Archaeological Science, Vol. 34, Issue 3, March 2007, 485-502.
Jump up ↑ Bellwood Peter, Fox James J. and Darrell Tryon (eds) 2006, The Austronesians: Historical and Comparative Perspectives, ANU E Press, Canberra, ISBN 1-920942-85-8, 1.
Jump up ↑ Τόσο το νησί του Πάσχα όσο και η Χαβάη αποικίστηκαν από πληθυσμούς των νήσων Μαρκάσας μεταξύ του 500 και του 700. TAHITI.COM: Marquesas.
Jump up ↑ Easter Island, (2009), στο Encyclopædia Britannica, ανάκτηση 19 Νοε, 2009, από Encyclopædia Britannica Online: http://www.britannica.com/EBchecked/topic/176886/Easter-Island
The mystery of Easter island, Mrs. Scoresby Routledge
Βιβλιογραφία
Bellwood Peter, Fox James J. and Darrell Tryon (eds) 2006, The Austronesians: Historical and Comparative Perspectives, ANU E Press, Canberra, ISBN 1-920942-85-8.
Fischer Steven R. 2005, Island at the end of the world: the turbulent history of Easter Island, Reaktion Books, UK, ISBN 978-1-86189-245-4
Hunt Terry L. «Rethinking Easter Island's ecological catastrophe», Journal of Archaeological Science, Vol. 34, Issue 3, March 2007, 485-502.
Küffner Stephan & Kristina Schreck 2007, Chile & Easter Island, Wiley Publishing, Inc. N.J, ISBN 978-0-470-12816-9.
Vezzoli Luigina and Valerio Acocella 2009, «Easter Island, SE Pacific: An end-member type of hotspot volcanism». Geological Society of America Bulletin, 121 (5-6).
Δικτυακοί τόποι
Easter Island Foundation
Jared Diamond Jared, «Easter Island's End» στο Discover Magazine, Αugust 1995
Easter Island Statue Project
|
Χώρες της Νότιας Αμερικής Κράτη και Εξαρτημένες Περιοχές που μπορεί να θεωρηθούν τμήματα και άλλης ηπείρου γράφονται με πλάγια γραφή Ανεξάρτητα Κράτη: Αργεντινή | Βενεζουέλα | Βολιβία | Βραζιλία | Γουιάνα | Ισημερινός | Κολομβία | Ουρουγουάη | Παναμάς | Παραγουάη | Περού | Σουρινάμ | Τρινιντάντ και Τομπάγκο | Χιλή Εξηρτημένα εδάφη: Αρούμπα (Ολλανδία) | Γαλλική Γουιάνα (Γαλλία) | Ολλανδικές Αντίλλες (Ολλανδία) | Νότιος Γεωργία και Νότιοι Σάντουιτς Νήσοι (Ηνωμένο Βασίλειο) | Νήσοι Φώκλαντ (Ηνωμ. Βασίλειο) Χώρες της Κεντρικής Αμερικής | Χώρες της Βόρειας Αμερικής |
Hellenica World - Scientific Library
Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License
