Ο Μάρλον Μπράντο (Marlon Brando, Jr., 3 Απριλίου 1924 - 1 Ιουλίου 2004) ήταν Αμερικανός ηθοποιός, από τους πλέον σημαντικούς ηθοποιούς του 20ού αιώνα. Οι εξαιρετικές του υποκριτικές ικανότητες φάνηκαν σε ταινίες που σκηνοθέτησε ο ελληνοαμερικανός Ελία Καζάν την δεκαετία του 1950, όπως το Λεωφορείον ο Πόθος και Το λιμάνι της αγωνίας. Το δραματικό ύφος τού ωραίου, ασυμβίβαστου και καταστρεπτικού ή αυτοκαταστροφικού νέου, που εισήγαγε ο Μπράντο, επηρέασε πολλούς μεταγενέστερους Αμερικανούς ηθοποιούς, όπως ο Τζέιμς Ντην, ο Πωλ Νιούμαν και ο Ρόμπερτ Ντε Νίρο. Το Αμερικανικό Ινστιτούτο Κινηματογράφου τον έχει κατατάξει τέταρτο στη λίστα με τους 25 μεγαλύτερους σταρ όλων των εποχών.[12]
Βιογραφία
Ο Μπράντο γεννήθηκε στην Ομάχα της πολιτείας Νεμπράσκα των ΗΠΑ στις 3 Απριλίου του 1924. Το 1935, οι γονείς του χώρισαν και ο μικρός Μπράντο μαζί με τα δύο του αδέλφια ακολούθησε τη μητέρα του στη Σάντα Άνα της Καλιφόρνια. Το 1937, οι γονείς του συμφιλιώθηκαν και εγκαταστάθηκαν στο Λίμπερτυβιλ κοντά στο Σικάγο.
Προικισμένος με έμφυτο υποκριτικό ταλέντο, αλλά και ατίθασος ως μαθητής, ο Μπράντο πήγε στην Νέα Υόρκη για να σπουδάσει ηθοποιία στο New School και κατόπιν στο Actors' Studio, που διηύθυναν ο Λη Στράσμπεργκ (Lee Strasberg) και η Στέλλα Άντλερ (Stella Adler).
Το 1944 ανέλαβε τον πρώτο του μεγάλο ρόλο στη δραματική θεατρική κωμωδία Θυμάμαι τη Μαμά, που παίχτηκε στο Μπρόντγουεϊ της Νέας Υόρκης. Η παράσταση απέτυχε οικονομικά, αλλά οι κριτικές για τον Μπράντο ήταν ιδιαιτέρως καλές. Το 1947, ανέλαβε τον ρόλο του Στάνλεϋ Κοβάλσκι στο θεατρικό δράμα του Τένεσι Ουίλιαμς Λεωφορείον ο Πόθος, σε σκηνοθεσία του Ελία Καζάν.
Το 1950 ο Μπράντο έκανε το ντεμπούτο του στη μεγάλη οθόνη αναλαμβάνοντας τον πρωταγωνιστικό ρόλο στην ταινία του Φρεντ Τσίνεμαν, Το Κορμί μου σου Ανήκει.
Το 1951, ο Μπράντο υποδύθηκε τον Στάνλεϋ Κοβάλσκι στην κινηματογραφική μεταφορά του Λεωφορείον ο Πόθος, πάλι σε σκηνοθεσία Ελία Καζάν. Για τον ρόλο αυτό, καθώς και για τους πρωταγωνιστικούς του ρόλους στις ταινίες Βίβα Ζαπάτα! (1952) και Ιούλιος Καίσαρ (1953), ο Μπράντο προτάθηκε για το βραβείο Όσκαρ. Τελικά, ο Μπράντο τιμήθηκε με Όσκαρ Α' Ανδρικού Ρόλου το 1954 για τον ρόλο τού Τέρρυ Μαλλόυ στην ταινία του Ελία Καζάν Το λιμάνι της αγωνίας.
Στα τέλη της δεκαετίας του 1950 και καθ' όλη την δεκαετία του 1960, ο Μπράντο πρωταγωνίστησε σε μέτριες έως κακές ταινίες που δεν ανταποκρίνονταν στο υποκριτικό του ταλέντο. Η επιστροφή του Μπράντο σε σημαντικούς ρόλους έγινε με τις ταινίες του Φράνσις Φορντ Κόπολα Ο Νονός (1972) και Αποκάλυψη, Τώρα! (1979). Για τον ρόλο τού Βίτο Κορλεόνε στον Νονό, ο Μπράντο τιμήθηκε με το βραβείο Όσκαρ αλλά αρνήθηκε να παραλάβει ο ίδιος το βραβείο, διαμαρτυρόμενος έτσι για την κακομεταχείριση των αυτοχθόνων Ινδιάνων στις ΗΠΑ. Μία άλλη ταινία στην οποία πρωταγωνίστησε ο Μπράντο και η οποία προκάλεσε έντονες αντιπαραθέσεις κριτικών για τον ερωτισμό της, ήταν το Το Τελευταίο Τανγκό στο Παρίσι (1972) σε σκηνοθεσία του Μπερνάρντο Μπερτολούτσι.
Στα τελευταία χρόνια της ζωής του, ο Μπράντο ανέλαβε ρόλους και πάλι σε μέτριες έως κακές ταινίες, με εξαίρεση τις ταινίες Μια σκληρή λευκή εποχή (1989, υποψ. για Όσκαρ β' ανδρικού ρόλου), Ο Αρχάριος (1990) και Ντον Χουάν ΝτεΜάρκο (1995).
Η προσωπική ζωή του Μπράντο υπήρξε το ίδιο ταραγμένη με την επαγγελματική του ζωή. Πάλεψε για τα ανθρώπινα δικαιώματα και για την αποκατάσταση των αυτοχθόνων Ινδιάνων των ΗΠΑ. Παντρεύτηκε τρεις φορές και απέκτησε έντεκα παιδιά, από τις συζύγους του, τις ερωμένες του καθώς και από υιοθεσία. Αγάπησε με πάθος την Ταϊτή και έζησε εκεί για ένα μεγάλο μέρος της ζωής του. Τον Μάιο του 1990, ο πρωτότοκος γιος του Μπράντο, ο Κριστιάν, δολοφόνησε τον εραστή της ετεροθαλούς αδελφής του, Τσεγιέν. Αργότερα ο Κριστιάν καταδικάστηκε σε φυλάκιση 10 ετών, ενώ η Τσεγιέν αυτοκτόνησε σε ηλικία 25 ετών, τον Απρίλιο του 1995.
Φορτωμένος με υπέρογκα χρέη και υπέρβαρος, ο Μάρλον Μπράντο έπασχε από σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2 και καρκίνο του ύπατος. Απεβίωσε την 1η Ιουλίου του 2004 στο Ιατρικό κέντρο Ρόναλντ Ρήγκαν του UCLA, λόγω αναπνευστικής ανεπάρκειας από πνευμονική ινωμάτωση με επισωρευτική καρδιακή ανεπάρκεια, στην ηλικία των 80 ετών.[13]
Φιλμογραφία
Ο Μάρλον Μπράντο το 1951 στο τρέιλερ της ταινίας του Ελία Καζάν, Λεωφορείον ο πόθος (A Streetcar Named Desire).
Θεατρικές παραστάσεις
| Έτος | Τίτλος | Ρόλος | Σημειώσεις |
|---|---|---|---|
| 1953 | Arms and the Man | Σέρτζιους | Τελευταία παράσταση |
| 1947 | Λεωφορείον ο Πόθος | Στάνλευ Κοβάλσκι | |
| 1946 | Αντιγόνη | Αγγελειοφόρος | |
| Candida | Γιουτζήν Μάρτσμπανκς | ||
| A Flag Is Born | Ντέιβιντ | ||
| Truckline Café | Σέιτζ ΜακΡι | Πρώτη συνεργασία με Ελία Καζάν και Καρλ Μάλντεν
Πρώτη μεγάλη εμφάνιση στο Μπρόντγουεϊ |
|
| 1944 | I Remember Mama | Νελς | Ντεμπούτο στο Μπρόντγουεϊ |
Κινηματογραφικές ταινίες
| Έτος | Ελληνικός τίτλος | Πρωτότυπος τίτλος | Ρόλος | Σημειώσεις |
|---|---|---|---|---|
| 2001 | The Score | The Score | Μαξ | |
| 1998 | Το... Χρήμα στο Λαιμό σου! | Free Money | ||
| 1997 | Ο Γεναίος | The Brave | ΜακΚάρθι | |
| 1996 | Το νησί του Δρ. Μορό | The Island Of Dr. Moreau | Δρ. Μορό | Golden Raspberry Award for Worst Supporting Actor Υποψηφιότητα—Golden Raspberry Award for Worst Screen Couple |
| 1995 | Ντον Χουάν ΝτεΜάρκο | Don Juan DeMarco | Δρ. Τζακ Μίκλερ | |
| 1992 | Christopher Columbus: The Discovery | Christopher Columbus: The Discovery | Τομάς ντε Τορκεμάντα | Υποψηφιότητα—Golden Raspberry Award for Worst Supporting Actor |
| 1990 | Ο Αρχάριος | The Freshman | Καρμίν Σαμπατίνι | |
| 1989 | Μια σκληρή λευκή Εποχή | A Dry White Season | Ίαν ΜακΚένζι | Tokyo International Film Festival Award for Best Actor Υποψηφιότητα—Όσκαρ Δεύτερου Ανδρικού Ρόλου |
| 1980 | Η Μυστική Φόρμουλα | The Formula | Άνταμ Στάιφελ, Πρόεδρος Titan Oil | Υποψηφιότητα—Golden Raspberry Award for Worst Supporting Actor |
| 1979 | Αποκάλυψη, Τώρα! | Apocalypse Now | Συνταγματάρχης Γουόλτερ Ε. Κερτζ | |
| 1978 | Σούπερμαν | Superman | Jor-El | |
| 1976 | Οι Φυγάδες του Μιζούρι | The Missouri Breaks | Ρόμπερτ Ε. Λη Κλέιτον | |
| 1972 | Το τελευταίο τανγκό στο Παρίσι | Last Tango in Paris | Πωλ | Υποψηφιότητα—Όσκαρ Α΄ Ανδρικού Ρόλου |
| Ο Νονός | The Godfather | Ντον Βίτο Κορλεόνε | Όσκαρ Α΄ Ανδρικού Ρόλου (αρνήθηκε, αλλά το αποδέχτηκε ιδιωτικά αργότερα)
Golden Globe Award for Best Actor – Motion Picture Drama |
|
| Ο Άνθρωπος της Νύχτας | The Nightcomers | Πήτερ Κουίντ | Υποψηφιότητα—BAFTA Award for Best Actor in a Leading Role | |
| 1969 | Burn! | Burn! | Σερ Γουίλιαμ Γουόκερ | |
| 1968 | Η Νύχτα της Επόμενης Μέρας | The Night of the Following Day | Σοφέρ | |
| Candy | Candy | Γκρίντλ | ||
| 1967 | Ανταύγειες σε Χρυσά Μάτια | Reflections in a Golden Eye | Σμηναγός Ουέλντον Πέντερτον | |
| Η Κόμισσα απ'το Χόνγκ Κονγκ | A Countess from Hong Kong | Όντγκεν Μίερς | ||
| 1966 | Appaloosa | The Appaloosa | ||
| Η Καταδίωξη | The Chase | Σερίφης Κάλντερ | ||
| 1965 | Μοριτούρι | Morituri | Ρόμπερτ Κρέιν | |
| 1964 | Ιστορίες του Κρεβατιού | Bed Time Story | Φρέντυ Μπένσον | |
| 1963 | Ο Κακός Αμερικανός | The Ugly American | Πρέσβης Χάρισον Κάρτερ ΜακΓουάιτ | |
| 1962 | Η Ανταρσία του Μπάουντι | Mutiny on the Bounty | Φλέτσερ Κρίστιαν | |
| 1961 | Η εκδίκηση είναι δική μου | One-Eyed Jacks | Ρίο | |
| 1960 | Ο Φυγάς | The Fugitive Kind | Βάλενταϊν "Σκέικσκιν" Ξαβιέρ | |
| 1958 | Ο Χορός των Καταραμένων | The Young Lions | Κρίστιαν Ντιέστι | |
| 1957 | Σαγιονάρα | Sayonara | Σμηναγός Λόυντ "Έις" Γκρούβερ | Υποψηφιότητα—Όσκαρ Α΄ Ανδρικού Ρόλου |
| 1956 | Αυγουστιάτικο Φεγγάρι | The Teahouse of the August Moon | Σακίνι | |
| 1955 | Μάγκες και κούκλες | Guys and Dolls | Σκάι Μάστερσον | |
| 1954 | Ντεζιρέ, το Λουλούδι ενός Θρόνου | Desirée | Ναπολέον Βοναπάρτης | |
| Το λιμάνι της αγωνίας | On the Waterfront | Τέρυ Μαλόυ | Όσκαρ Α΄ Ανδρικού Ρόλου | |
| 1953 | Ο Ατίθασος | The Wild One | Τζόνυ Στράμπλερ | |
| Ιούλιος Κάισαρ | Julius Caesar | Μάρκος Αντώνιος | Υποψηφιότητα—Όσκαρ Πρώτου Ανδρικού Ρόλου | |
| 1952 | Βίβα Ζαπάτα! | Viva Zapata! | Εμιλιάνο Ζαπάτα | Υποψηφιότητα—Όσκαρ Πρώτου Ανδρικού Ρόλου |
| 1951 | Λεωφορείον ο Πόθος | A Streetcar Named Desire | Στάνλεϋ Κοβάλσκι | Υποψηφιότητα—Όσκαρ Α΄ Ανδρικού Ρόλου
Υποψηφιότητα—New York Film Critics Circle Award for Best Actor |
| 1950 | Το κορμί μου σου ανήκει | The Men | Κένεθ "Κεν" Ουίλτσεκ/"Μπαντ" |
Παραπομπές
Γερμανική Εθνική Βιβλιοθήκη, Κρατική Βιβλιοθήκη του Βερολίνου, Βαυαρική Κρατική Βιβλιοθήκη, Εθνική Βιβλιοθήκη της Αυστρίας: Gemeinsame Normdatei. Ανακτήθηκε στις 9 Απριλίου 2014.
(Γαλλικά) BNF authorities. data.bnf.fr/ark:/12148/cb12309876k. Ανακτήθηκε στις 10 Οκτωβρίου 2015.
«Encyclopædia Britannica» (Αγγλικά) biography/Marlon-Brando-Jr. Ανακτήθηκε στις 9 Οκτωβρίου 2017.
(Αγγλικά) SNAC. w6qr8899. Ανακτήθηκε στις 9 Οκτωβρίου 2017.
(Αγγλικά) Internet Broadway Database. 32868. Ανακτήθηκε στις 9 Οκτωβρίου 2017.
(Αγγλικά) Find A Grave. 9026023. Ανακτήθηκε στις 9 Οκτωβρίου 2017.
filmportal.de. 298e4b8e1c704ef895a39ec8f2e1844d. Ανακτήθηκε στις 9 Οκτωβρίου 2017.
Γερμανική Εθνική Βιβλιοθήκη, Κρατική Βιβλιοθήκη του Βερολίνου, Βαυαρική Κρατική Βιβλιοθήκη, Εθνική Βιβλιοθήκη της Αυστρίας: Gemeinsame Normdatei. Ανακτήθηκε στις 10 Δεκεμβρίου 2014.
Γερμανική Εθνική Βιβλιοθήκη, Κρατική Βιβλιοθήκη του Βερολίνου, Βαυαρική Κρατική Βιβλιοθήκη, Εθνική Βιβλιοθήκη της Αυστρίας: Gemeinsame Normdatei. Ανακτήθηκε στις 30 Δεκεμβρίου 2014.
(Γαλλικά) BNF authorities. data.bnf.fr/ark:/12148/cb12309876k. Ανακτήθηκε στις 10 Οκτωβρίου 2015.
www.theatreworldawards.org/past-recipients.html.
«AFI's 100 Years...100 Stars». American Film Institute. Ανακτήθηκε στις 23 Οκτωβρίου 2006.
«Actor Marlon Brando Dead at 80» (στα αγγλικά). Fox News. 2004-07-02. Ανακτήθηκε στις 2016-11-24.
Βραβείο Όσκαρ Α' Ανδρικού Ρόλου
1928–1940
Εμίλ Γιάνινγκς (1928) Γουόρνερ Μπάξτερ (1929) Τζόρτζ Άρλις (1930) Λάιονελ Μπάριμορ (1931) Φρέντρικ Μαρτς / Γουάλας Μπίρι (1932) Τσαρλς Λότον (1933) Κλαρκ Γκέιμπλ (1934) Βίκτορ ΜακΛάγκλεν (1935) Πολ Μιούνι (1936) Σπένσερ Τρέισι (1937) Σπένσερ Τρέισι (1938) Ρόμπερτ Ντόνατ (1939) Τζέιμς Στιούαρτ (1940)
1941–1960
Γκάρι Κούπερ (1941) Τζέιμς Κάγκνεϊ (1942) Πολ Λούκας (1943) Μπινγκ Κρόσμπι (1944) Ρέι Μιλάντ (1945) Φρέντρικ Μαρτς (1946) Ρόναλντ Κόλμαν (1947) Λόρενς Ολίβιε (1948) Μπρόντερικ Κρόφορντ (1949) Χοσέ Φερρέρ (1950) Χάμφρεϊ Μπόγκαρτ (1951) Γκάρι Κούπερ (1952) Γουίλιαμ Χόλντεν (1953) Μάρλον Μπράντο (1954) Έρνεστ Μποργκνάιν (1955) Γιουλ Μπρίνερ (1956) Άλεκ Γκίνες (1957) Ντέιβιντ Νίβεν (1958) Τσάρλτον Ίστον (1959) Μπαρτ Λάνκαστερ (1960)
1961–1980
Μαξιμίλιαν Σελλ (1961) Γκρέγκορι Πεκ (1962) Σίντνεϊ Πουατιέ (1963) Ρεξ Χάρισον (1964) Λι Μάρβιν (1965) Πολ Σκόφιλντ (1966) Ροντ Στάιγκερ (1967) Κλιφ Ρόμπερτσον (1968) Τζον Γουέιν (1969) Τζορτζ Σι Σκοτ (1970) Τζιν Χάκμαν (1971) Μάρλον Μπράντο (1972) Τζακ Λέμον (1973) Αρτ Κάρνεϊ (1974) Τζακ Νίκολσον (1975) Πίτερ Φιντς (1976) Ρίτσαρντ Ντρέιφους (1977) Τζον Βόιτ (1978) Ντάστιν Χόφμαν (1979) Ρόμπερτ Ντε Νίρο (1980)
1981–2000
Χένρι Φόντα (1981) Μπεν Κίνγκσλεϊ (1982) Ρόμπερτ Ντυβάλ (1983) Φ. Μάρεϊ Έιμπραχαμ (1984) Γουίλιαμ Χερτ (1985) Πολ Νιούμαν (1986) Μάικλ Ντάγκλας (1987) Ντάστιν Χόφμαν (1988) Ντάνιελ Ντέι-Λιούις (1989) Τζέρεμι Άιρονς (1990) Άντονι Χόπκινς (1991) Αλ Πατσίνο (1992) Τομ Χανκς (1993) Τομ Χανκς (1994) Νίκολας Κέιτζ (1995) Τζέφρεϊ Ρας (1996) Τζακ Νίκολσον (1997) Ρομπέρτο Μπενίνι (1998) Κέβιν Σπέισι (1999) Ράσελ Κρόου (2000)
2001–σήμερα
Ντένζελ Ουάσινγκτον (2001) Άντριεν Μπρόντι (2002) Σον Πεν (2003) Τζέιμι Φοξ (2004) Φίλιπ Σέιμουρ Χόφμαν (2005) Φόρεστ Γουίτακερ (2006) Ντάνιελ Ντέι-Λιούις (2007) Σον Πεν (2008) Τζεφ Μπρίτζες (2009) Κόλιν Φερθ (2010) Ζαν Ντιζαρντέν (2011) Ντάνιελ Ντέι-Λιούις (2012) Μάθιου Μακόναχι (2013) Έντι Ρέντμεϊν (2014) Λεονάρντο Ντι Κάπριο (2015) Κέισι Άφλεκ (2016) Γκάρι Όλντμαν (2017)
BAFTA Καλύτερου Α΄ Ανδρικού Ρόλου
1952–1967
Ραλφ Ρίτσαρντσον Βρετανός & Μάρλον Μπράντο αλλοδαπός (1952) Τζον Γκίλγκουντ Βρετανός & Μάρλον Μπράντο αλλοδαπός (1953) Κένεθ Μουρ Βρετανός & Μάρλον Μπράντο αλλοδαπός (1954) Λόρενς Ολίβιε Βρετανός & Έρνεστ Μποργκνάιν αλλοδαπός (1955) Πίτερ Φιντς Βρετανός & Φρανσουά Περιέ αλλοδαπός (1956) Άλεκ Γκίνες Βρετανός & Χένρι Φόντα αλλοδαπός (1957) Τρέβορ Χάουαρντ Βρετανός & Σίντνεϊ Πουατιέ αλλοδαπός (1958) Πίτερ Σέλλερς Βρετανός & Τζακ Λέμον αλλοδαπός (1959) Πίτερ Φιντς Βρετανός & Τζακ Λέμον αλλοδαπός (1960) Πίτερ Φιντς Βρετανός & Πωλ Νιούμαν αλλοδαπός (1961) Πήτερ Ο' Τουλ Βρετανός & Μπαρτ Λάνκαστερ αλλοδαπός (1962) Ντερκ Μπόγκαρντ Βρετανός & Μαρτσέλλο Μαστρογιάννι αλλοδαπός (1963) Ρίτσαρντ Ατένμπορο Βρετανός & Μαρτσέλλο Μαστρογιάννι αλλοδαπός (1964) Ντερκ Μπόγκαρντ Βρετανός & Λι Μάρβιν αλλοδαπός (1965) Ρίτσαρντ Μπάρτον Βρετανός & Ροντ Στάιγκερ αλλοδαπός (1966) Πολ Σκόφιλντ Βρετανός & Ροντ Στάιγκερ αλλοδαπός (1967)
1968–σήμερα
Σπένσερ Τρέισι (1968) Ντάστιν Χόφμαν (1969) Ρόμπερτ Ρέντφορντ (1970) Πίτερ Φιντς (1971) Τζιν Χάκμαν (1972) Γουόλτερ Ματάου (1973) Τζακ Νίκολσον (1974) Αλ Πατσίνο (1975) Τζακ Νίκολσον (1976) Πίτερ Φιντς (1977) Ρίτσαρντ Ντρέιφους (1978) Τζακ Λέμον (1979) Τζον Χερτ (1980) Μπαρτ Λάνκαστερ (1981) Μπεν Κίνγκσλεϊ (1982) Μάικλ Κέιν / Ντάστιν Χόφμαν (1983) Χενγκ Νγκορ (1984) Γουίλιαμ Χερτ (1985) Μπομπ Χόσκινς (1986) Σον Κόνερι (1987) Τζον Κλις (1988) Ντάνιελ Ντέι-Λιούις (1989) Φιλίπ Νουαρέ (1990) Άντονι Χόπκινς (1991) Ρόμπερτ Ντάουνι Τζούνιορ (1992) Άντονι Χόπκινς (1993) Χιου Γκραντ (1994) Νάιτζελ Χόθορν (1995) Τζέφρεϊ Ρας (1996) Ρόμπερτ Καρλάιλ (1997) Ρομπέρτο Μπενίνι (1998) Κέβιν Σπέισι (1999) Τζέιμι Μπελ (2000) Ράσελ Κρόου (2001) Ντάνιελ Ντέι-Λιούις (2002) Μπιλ Μάρεϊ (2003) Τζέιμι Φοξ (2004) Φίλιπ Σέιμουρ Χόφμαν (2005) Φόρεστ Γουίτακερ (2006) Ντάνιελ Ντέι-Λιούις (2007) Μίκι Ρουρκ (2008) Κόλιν Φερθ (2009) Κόλιν Φερθ (2010) Ζαν Ντιζαρντέν (2011) Ντάνιελ Ντέι-Λιούις (2012) Τσιούετελ Έτζιοφορ (2013) Έντι Ρέντμεϊν (2014) Λεονάρντο Ντι Κάπριο (2015) Κέισι Άφλεκ (2016) Γκάρι Όλντμαν (2017)
Κινηματογράφος, Ηθοποιοί, Σκηνοθέτες, Ταινίες
Εγκυκλοπαίδεια Ηνωμένων Πολιτειών Αμερικής
Hellenica World - Scientific Library
Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License
