Γενίτσαρος από τα Γιάννενα, χαρακτικό του O.M.v.Stackelberg

Οι Γενίτσαροι, ή γιανίσαροι (ΔΦΑ: jăn'isâr, Οθωμαν. Τουρκ. يكيچرى, γενίσερι, «νέος στρατιώτης»), ήταν επίλεκτα σώματα της οθωμανικής αυτοκρατορίας. Διαμορφώνονταν από αιχμαλώτους πολέμου και νέους Χριστιανούς που εξαναγκάζονταν από μικρή ηλικία σε στρατιωτική υπηρεσία.

Για τους γενίτσαρους απαγορευόταν άλλο επάγγελμα και η δημιουργία οικογένειας και όλοι οι στρατολογημένοι εξισλαμίζονταν. Οργανώθηκαν ως στρατιωτικό σώμα για πρώτη φορά από τον Μουράτ Α΄ και σταδιακά απέκτησαν μεγάλη πολιτική δύναμη έναντι των σουλτάνων. Οι γενίτσαροι, που τους ανάγκαζαν ν' αλλαξοπιστήσουν, γίνονταν οι πιο φανατικοί πολεμιστές καθώς μάλιστα, τίποτε δεν τους συνέδεε με την ομαλή οικογενειακή και κοινωνική ζωή και δε γνώριζαν γονείς και γενέτειρα γη. Ήταν γι' αυτό οι φανατικότεροι και καλύτεροι υπερασπιστές του σουλτάνου.

Στο διάστημα 1609-1635 υπήρξε δραστική αύξηση αριθμού γενιτσάρων εις βάρος των σπαχήδων. Από 1000 γενίτσαρους στην αρχή του θεσμού δημιουργούνται 100.000+ (πεζικό) και από 70.000 σπαχήδες μειώνονται σε λιγότερους από 9000 (ιππικό). Αυτό επιτυγχάνεται με το παιδομάζωμα (ηλικίες 5-8 ετών), χωρίς την έγκριση των Ουλεμά (εφαρμογή αλλαξοπίστισης - Devshirmeh). Σκοπός είναι πλέον ο έλεγχος των απομακρυσμένων εδαφών (άμυνα) και όχι η περαιτέρω επέκταση.

Κατά το 1600 άρχισαν να εισέρχονται στα σώματα των Γενίτσαρων Μουσουλμάνοι κυρίως με δωροδοκίες, ενώ κατά τον 17ο αιώνα το δικαίωμα εισδοχής έγινε κληρονομικό και η στρατολόγηση Χριστιανών σταδιακά σταμάτησε. Μέχρι το 19ο αιώνα ο θεσμός έχει πλέον εκφυλιστεί, καθώς μειώθηκε ακόμη και ο σεβασμός τους προς το Σουλτάνο. Πολλές φορές σήκωσαν κεφάλι ενάντια στο οθωμανικό κράτος και τους αξιωματούχους του γυρεύοντας όλο και περισσότερα προνόμια και μισθούς. Έφθασαν ως την εκτέλεση ενός σουλτάνου. Το 1826, ο σουλτάνος Μαχμούτ Β΄ απαλλάχθηκε από τους απείθαρχους Γενίτσαρους διατάζοντας τους πιστούς σπαχήδες του να τους σφαγιάσουν στους κοιτώνες τους.