Commodore 64

Ο Commodore 64, γνωστός και ως C64 (ή και CBM 64 ή VIC-64 στη Σουηδία), είναι προσωπικός υπολογιστής 8-bit που δημιουργήθηκε το 1982 από την Commodore International. Έχει συμπεριληφθεί στα Βραβεία Γκίνες ως ο υπολογιστής με τις μεγαλύτερες πωλήσεις όλων των εποχών, με ανεξάρτητες μετρήσεις να αναφέρουν ότι ο αριθμός των πωλήσεων κυμαίνεται μεταξύ 10 και 17 εκατομμυρίων κομματιών.[1] Η μαζική παραγωγή του ξεκίνησε στις αρχές του 1982.[2][3] Πήρε το όνομά του από τη μνήμη RAM 64 ΚΒ που διαθέτει. Είχε καλύτερο ήχο και προδιαγραφές γραφικής απεικόνισης σε σύγκριση με άλλα νεότερα συστήματα της εποχής του, όπως το Apple II και το Atari 800, καθώς μπορούσε να παρουσιάσει πολύχρωμα sprites και διέθετε πιο προηγμένο επεξεργαστή ήχου.

Ο Commodore 64 δεν διαθέτει εσωτερικά αποθηκευτικά μέσα μεγάλης χωρητικότητας (π.χ. σκληρούς δίσκους). Απαιτούμενα δεδομένα έπρεπε να φορτωθούν από εξωτερικές συσκευές (αρχικά από κασέτα, αργότερα από δισκέτα μέσω του floppy drive VC1541). Οι βασικές λειτουργίες του υπολογιστή βρίσκονταν σε τσιπ μνήμης ROM των 8 kB, το λεγόμενο KERNAL (Keyboard Entry Read, Network, And Link, σήμερα γνωστό ως KERNAL), βασικό μέρος των οποίων ήταν ερμηνευτής της γλώσσας προγραμματισμού BASIC (Commodore BASIC V2).

Ένα μέρος της επιτυχίας του Commodore 64 οφείλεται στην πώλησή του σε κανονικά καταστήματα λιανικής, αντί για την πώλησή του αποκλειστικά σε καταστήματα ηλεκτρονικών ειδών ή καταστήματα που απευθύνονται σε χομπίστες υπολογιστών. Σχεδόν 10,000 τίτλοι διαφημιστικού λογισμικού δημιουργήθηκαν για το Commodore 64, συμπεριλαμβανομένων εργαλείων ανάπτυξης, εφαρμογές παραγωγικότητας γραφείου, και βιντεοπαιχνιδιών.[4] Σήμερα, ένας σύγχρονος υπολογιστής με emulators ή μία συμβατή κονσόλα μπορεί να τρέξει αυτά τα προγράμματα. Το Commodore 64 θεωρείται ότι αύξησε τη δημοτικότητα του demoscene των υπολογιστών, και χρησιμοποιείται μέχρι και σήμερα από χομπίστες.[5] Το 2011, έρευνες έδειξαν ότι η αναγνωρισιμότητα του brand του μοντέλου κυμαινόταν στο 87%.[6]

Ιστορία
Commodore BASIC V2.0.

Τον Ιανουάριο του 1981 η MOS Technology, θυγατρική σχεδιασμού ολοκληρωμένων κυκλωμάτων της Commodore, άρχισε ένα πρόγραμμα σχεδιασμού γραφικών και ακουστικών τσιπ για την παιχνιδομηχανή επόμενης γενεάς. Ο σχεδιασμός των τσιπ ολοκληρώθηκε το Νοέμβριο του 1981. Ονομάστηκαν MOS Technology VIC-II (γραφικά) και MOS Technology SID (ήχος).

Έπειτα η Commodore ξεκίνησε ένα πρόγραμμα κονσόλας παιχνιδιών που θα χρησιμοποιούσε τα νέα τσιπ. Η παιχνιδομηχανή αυτή θα είχε το όνομα Ultimax ή εναλλακτικά Commodore MAX Machine. Κατασκευάστηκε από τον Yash Terakura της Commodore Japan. Αφού όμως κατασκευάστηκαν λίγα μηχανήματα για την ιαπωνική αγορά, το πρόγραμμα αυτό ακυρώθηκε.

Ο Robert Russell (προγραμματιστής και αρχιτέκτονας συστημάτων του VIC-20) και ο Robert Yannes (μηχανικός του SID), με την υποστήριξη των Al Charpentier (μηχανικός του VICII) και Charles Winterble (διευθυντής της MOS Technology), πρότειναν στον CEO της Commodore, Jack Tramiel, μια πραγματικά χαμηλού κόστους συνέχεια του VIC-20 χρησιμοποιώντας τα τσιπ της Ultimax/MAX Machine. Ο Tramiel επέμενε ο νέος υπολογιστής να έχει 64 kB μνήμη RAM. Την εποχή εκείνη 64 kB DRAM κόστιζαν πάνω από 100 δολάρια. Ο Tramiel όμως ήξερε ότι το κόστος της μνήμης DRAM έπεφταν και θα μειωνόταν σύντομα σε ένα αποδεκτό επίπεδο προτού να επιτευχθεί η πλήρης παραγωγή. Το Νοέμβριο, ο Tramiel έθεσε για την παραγωγή πρωτότυπου προθεσμία με λήξη το πρώτο σαββατοκύριακο του Ιανουαρίου του 1982, ώστε η παρουσίασή του να συμπέσει με την Consumer Electronics Show (CES), μια μεγάλη έκθεση τεχνολογίας.

Το κωδικό όνομα του προϊόντος ήταν VIC-40, παραπέμποντας έτσι στον επιτυχημένο προκάτοχο VC-20. Επίσης ο αριθμός 40 παρέπεμπε στους 40 χαρακτήρες ανά σειρά. Οι Robert Russell, Robert Yannes και David A. Ziembicki αποτελούσαν την ομάδα κατασκευής και μετά από ακούραστη εργασία τελειοποίησαν το σχέδιο, τα πρωτότυπα και μερικά δείγματα λογισμικού εγκαίρως για την επίδειξη. Όταν το μηχάνημα παρουσιάστηκε στην δημοσιότητα, το VIC-40 μετονομάστηκε και πήρε το όνομα C64.

Ο C64 έκανε ένα εντυπωσιακό ντεμπούτο στην CES του 1982. Ο David A. Ziembicki αναφέρεται σε άτομα της Atari που κατά τη διάρκεια της CES απορούσαν πως είναι δυνατόν να προσφέρεται ένας τέτοιος υπολογιστής στην τιμή των 595 δολαρίων. Η απάντηση, όπως έδειξε αργότερα, ήταν η κάθετη ενοποίηση: επειδή η Commodore ήταν ιδιοκτήτης της MOS Technology και των εγκαταστάσεων παραγωγής ημιαγωγών, κάθε C64 είχε εκτιμώμενο κόστος παραγωγής μόνο 135 περίπου δολαρίων. Τον Σεπτέμβριο του 1982 ο C64 βγήκε στην αμερικανική αγορά (όντως στην τιμή των 595 δολαρίων). Είχε μεγάλη επιτυχία σε όλες τις σημαντικές αγορές (εκτός από την Ιαπωνία).
Υλικό
Επεξεργαστής

Ο επεξεργαστής του C64 ήταν ο 6510 (8500 στον C64C/II), μια παραλλαγή του 6502 της MOS Technology. Η εταιρία αυτή αγοράστηκε από την Commodore για την εξασφάλιση σίγουρης πηγής επεξεργαστών. Σε αντίθεση με τον 6502 ο 6510 είχε έξι επιπλέον I/O ports, τα οποία χρησιμοποιούνταν για bank switching συγκεκριμένου μέρους της μνήμης ώστε να είναι ελεύθερο για RAM, ROM ή συσκευές περιφέρειας. Η συχνότητα λειτουργίας του επεξεργαστή ήταν περίπου 1 MHz.
RAM

Ο C64 διέθετε 65536 bytes RAM (64 kB). Περίπου 38 kB της μνήμης ήταν διαθέσιμα για αρχεία της BASIC. Η μνήμη ήταν για την τότε εποχή (1982) επαναστατική (ο VC 20 που κυκλοφόρησε 2 χρόνια πριν είχε μονάχα 5 kB, τα 3,5 kB των οποίων ήταν διαθέσιμα για την γλώσσα BASIC).
ROM

Ο C64 διέθετε 20 kB ROM. Περίπου 9 kB της ROM περιείχαν τον ερμηνευτή BASIC του παλαιότερου υπολογιστή Commodore PET 2001 (από το 1977) σε σχεδόν ίδια μορφή. Ο ερμηνευτής ήταν προϊόν της Microsoft. Άλλα περίπου 7 kB αποτελούσαν τον χώρο για λειτουργικό σύστημα, το οποίο έλεγχε το πληκτρολόγιο, την οθόνη, τη διεπαφή (interface) της αποθηκευτικής συσκευής (κασέτας), τη σειριακή μεταφορά δεδομένων μεταξύ συστημάτων μέσω RS-232, τη σειριακή θύρα (CBM-Bus) εκτυπωτή, την αποθηκευτική συσκευή δισκέτας (floppy disk drive), κλπ. Το λειτουργικό σύστημα αυτό υπήρξε επίσης σε παλαιότερα μηχανήματα της Commodore, προσαρμόστηκε όμως στο διαφορετικό υλικό του C64. Τα υπόλοιπα 4 kB ήταν διαθέσιμα για την προβολή δυο γραμματοσειρών στην οθόνη (8×8-Matrix).
Γραφικά

Το chip γραφικών του C64 ήταν το MOS 6569/8565 (έκδοση PAL) ή το MOS 6567 (έκδοση NTSC). Είχε τις εξής ιδιότητες:

320×200 Pixel
16 χρώματα (όνομα της παλέτας χρωμάτων: C64-Multicolor)
40×25 χαρακτήρες στην κατάσταση κειµένου (text mode)

Ήχος

Η δημιουργία ήχου γινόταν μέσω του ενσωματωμένου πολυφωνικού Sound Interface Device Chip MOS Technology SID 6581 (συχνά αποκαλούμενο SID, συμβατό με την οικογένεια επεξεργαστών 65xx). Το SID ήταν σε θέση να παράγει ήχο σε τρία διαφορετικά κανάλια, κάνοντας τον C64 να ξεπερνά κάθε άλλο home computer στον τομέα της δημιουργίας ήχου την εποχή που πρωτοκυκλοφόρησε. Αργότερα το 6581 αντικαταστήθηκε με το 8580.
Εκδόσεις

C64 (1982)
Ο κλασικός C64 με το γνωστό σχήμα «ψωμιέρας» είχε χρώμα μπεζ με πορτοκαλί ή καφέ λειτουργικά πλήκτρα.
Educator 64 (1982)
Μια ειδική έκδοση του C64 με περίβλημα του PET 2001 προοριζόταν κυρίως για την χρήση σε σχολεία. Ήταν επίσης γνωστή ως 4064 και PET 64.
SX-64/DX-64 (1984)
Ο Commodore SX-64/DX-64 ήταν φορητή έκδοση του C64 με ένα (στην έκδοση SX-64) ή δυο (στην έκδοση DX-64) ενσωματωμένα συμβατά με το 1541 floppy drives και επίσης ενσωματωμένη έγχρωμη οθόνη 5 ιντσών. Ο υπολογιστής δεν ήταν 100 % συμβατός, ήταν όμως δυνατή η αντικατάσταση των SX-64-ROMs με C64-ROMs.
C64 Gold
Με αφορμή την εκατομμυριοστή πώληση του C64 στην Γερμανία κυκλοφόρησε η «χρυσή έκδοση»: είχε χρυσό περίβλημα σε σχήμα ψωμιέρας και στην ακρυλική βάση υπήρχε το λογότυπο του C64. Η παραγωγή της έκδοσης δεν πέρασε τα 1000 κομμάτια, γεγονός που δίνει τον σπάνιο C64 Gold μεγάλη αξία στον κόσμο των συλλεκτών.
C64C (1986)
Η γνωστή και ως C64 II έκδοση του υπολογιστή έχει νέο περίβλημα (όχι πλέον σε μορφή ψωμιέρας) και τροποποιημένο υλικό (μικρότερη μητρική κάρτα).
C64G (1987)
Ο C64G επιστρέφει στην κλασική μορφή ψωμιέρας με χρώματα γκρι και μπεζ, και ανοικτόχρωμο πληκτρολόγιο.
C64CR (1987)
Η μοναδική έκδοση στην οποία εγκαταστάθηκε το τσιπ ήχου SID 6582.
C64GS (1990)
Πρόκειται για έκδοση game console. Ο GS (Games System) είναι πλήρης C64 δίχως πληκτρολόγιο. Αποθηκευτικά μέσα ήταν αποκλειστικά cartridges. Κυκλοφόρησε επίσημα μονάχα στην Αγγλία.
C64x (2010)
Πρόκειται για μία έκδοση του κλασικού Commodore 64 με μορφή "ψωμιέρας" με έναν διπύρηνο επεξεργαστή Intel Atom, 2 GB RAM, καθώς και θύρες USB, HDMI και VGA. [7]

Περίβλημα σε μορφή «ψωμιέρας»

C64C

C64C με κιτ επέκασης μνήμης

C64G

C64GS (αριστερά) και SX-64

C64C με floppy disk drive VC1541-II και οθόνη 1084S RGB (1986)

Η «χρυσή έκδοση»

Παραπομπές

«How many Commodore 64 computers were really sold? | pagetable.com». 2016-03-06. Ανακτήθηκε στις 2017-10-01.
«Wayback Machine». 2012-05-13. Ανακτήθηκε στις 2017-10-01.
«MayhemUK Commodore 64 archive». www.mayhem64.co.uk. Ανακτήθηκε στις 2017-10-01.
«Commodore 64—25th Anniversary Celebration | Computer History Museum» (στα αγγλικά). www.computerhistory.org. Ανακτήθηκε στις 2017-10-01.
«Commodore computer history and repair information». www.oldsoftware.com. Ανακτήθηκε στις 2017-10-01.
CNN, By Brandon Griggs,. «The Commodore 64, that '80s computer icon, lives again» (στα αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 2017-10-01.
http://www.commodoreusa.net/cusa_c64.aspx Commodore 64x