ART

 

EVENTS

Ο Ύσσωπος ο φαρμακευτικός (Hyssopus officinalis) ή κοινώς ο ύσσωπος (hyssop), είναι βοτανώδες φυτό του γένους Hyssopus, εγγενές στην Νότια Ευρώπη, τη Μέση Ανατολή και την περιοχή γύρω από την Κασπία Θάλασσα. Λόγω των ιδιοτήτων του ως αντισηπτικό, ανακουφιστικό του βήχα και αποχρεμπτικό, συνήθως χρησιμοποιείται ως φαρμακευτικό φυτό.

Hyssopus officinalis, Photo: Michael Lahanas

Χαρακτηριστικά

Ο ύσσωπος ένας έντονα χρωματισμένος θάμνος ή θαμνοειδές που κυμαίνεται σε ύψος από 30 έως 60 εκ. (12 έως 24 ίντσες). Το στέλεχος είναι ξυλώδες στη βάση, από την οποία αναπτύσσονται μια σειρά από ευθείς κλάδοι. Τα φύλλα είναι λογχοειδή, χρώματος σκούρου πρασίνου και μήκους από 2 έως 2,5 εκ. (0,79 έως 0,98 ίντσες).[3]

Κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού, το φυτό παράγει τσαμπιά από ροζ, μπλε ή σπανιότερα, λευκά αρωματικά άνθη. Αυτά οδηγούν στην ανύψωση μικρών επιμήκων αχαινίων (achenes).[Σημ. 1]


Ιστορία

Ένα φυτό ονόματι ύσσωπος, χρησιμοποιείται από την κλασική αρχαιότητα. Η ονομασία του είναι μια άμεση προσαρμογή από το αρχαίο Ελληνικό ὕσσωπος. Η Εβραϊκή λέξη אזוב (ezov, esov ή esob) και η Ελληνική λέξη ὕσσωπος πιθανόν μοιράζονται μια κοινή (άγνωστη) καταγωγή.[4] Η ονομασία ύσσωπος (hyssop), εμφανίζεται ως μετάφραση του ezov σε ορισμένες μεταφράσεις της Αγίας Γραφής, ιδιαιτέρως στο στίχο 9 του Ψαλμού 51:

"Καθάρισέ με με ύσσωπο
και οι αμαρτίες μου θα εξαλειφθούν·
πλύνε με,
κι απ' το χιόνι
λευκότερος θα γίνω."
— (Αγία Γραφή - Βασιλέως Ιακώβου),

αλλά οι ερευνητές προτείνουν ότι οι Βιβλικές αναφορές, δεν αναφέρονται στο φυτό που είναι σήμερα γνωστό ως ύσσωπος, αλλά μάλλον σε ένα από κάποιο αριθμό διαφορετικών βοτάνων, συμπεριλαμβανομένης της Origanum syriacum (Συριακής ρίγανης, συνήθως αναφερόμενης ως "ύσσωπος Βίβλου").[5][6][7]

Ο ύσσωπος χρησιμοποιείτο επίσης, στην Αίγυπτο, για την κάθαρση (την εκκλησιαστική κάθαρση), όπου, σύμφωνα με τον Χαιρήμονα των Στωϊκό, οι ιερείς τον έτρωγαν με το ψωμί, προκειμένου να εξαγνίσουν αυτό το είδος της τροφής και να το καταστήσουν κατάλληλο για τη λιτή τους διατροφή.[8]
Καλλιέργεια
Αιθέριο έλαιο Υσσώπου (Hyssopus officinalis).

Το είδος στο σύνολό, του είναι ανθεκτικό στην ανομβρία και ανεκτικό του ασβεστώδη, αμμώδη εδάφη. Ευδοκιμεί στις ηλιόλουστες τοποθεσίες και τα θερμά κλίματα.

Καλλιεργητικές ποικιλίες περιλαμβάνουν το "Μπλε Άνθος".


Συγκομιδή

Υπό τις καλύτερες δυνατές καιρικές συνθήκες, το βότανο ύσσωπος συλλέγεται δύο φορές το χρόνο, μία φορά στο τέλος της άνοιξης και ακόμα μια φορά στις αρχές του φθινοπώρου. Τα φυτά κατά προτίμηση συγκομίζονται όταν είναι σε ανθοφορία, ώστε να συλλέγουν οι ανθοφόρες άκρες.

Μόλις κοπούν οι μίσχοι, συλλέγονται και ξηραίνονται είτε στοιβαζόμενοι σε παλέτες, ώστε να επιτραπεί η αποστράγγισή τους ή αναρτώνται δια να ξηρανθούν. Η πραγματική διαδικασία ξήρανσης πραγματοποιείται σε δροσερό, ξηρό και καλά αεριζόμενο χώρο, όπου τα υλικά ανακινούνται αρκετές φορές, ώστε να διασφαλιστεί το ομοιόμορφο στέγνωμα. Τα αποξηραμένα βότανα, φυλάσσονται από την έκθεση στον ήλιο, για την πρόληψη αποχρωματισμού και οξείδωσης. Η διαδικασία αποξήρανσης διαρκεί περίπου έξι ημέρες στο σύνολό της. Μόλις αποξηρανθούν, τα φύλλα αφαιρούνται και τα δύο συστατικά, τα φύλλα και τα άνθη, ψιλοκόβονται. Το τελικό αποξηραμένο προϊόν, ζυγίζει το ένα τρίτο του αρχικού νωπού βάρους και μπορεί να αποθηκευτεί έως και 18 μήνες.
Χρήσεις

Το φρέσκο βότανο συνήθως χρησιμοποιείται στην μαγειρική. Το αιθέριο έλαιο του υσσώπου, μπορεί να ληφθεί δια του ατμού και σε μικρότερο βαθμό χρησιμοποιείται στο μαγείρεμα.

Το φυτό χρησιμοποιείται συνήθως από τους μελισσοκόμους για να παραχθεί ένα πλούσιο και αρωματικό μέλι.

Τα φύλλα του βοτάνου υσσώπου, χρησιμοποιούνται ως αρωματικό καρύκευμα. Τα φύλλα έχουν μια ελαφρώς πικρή γεύση λόγω της τανίνης και ένα έντονο άρωμα μέντας. Λόγω της εντάσεώς του, χρησιμοποιείται μετρίως στη μαγειρική. Το βότανο χρησιμοποιείται επίσης για τον αρωματισμό λικέρ και αποτελεί μέρος της επίσημης διαμόρφωσης του Chartreuse.[Σημ. 2]
Φαρμακευτικές χρήσεις

Ως αρωματικό και φαρμακευτικό φυτό, ο ύσσωπος είναι αντισπασμωδικό, αντιμυκητιασικό, αντισηπτικό, αντιβιοτικό, τονωτικό, στυπτικό, στομαχικό καθώς επίσης διαλύει τα αέρια του στομάχου. Το φυτό έχει τη δυνατότητα να μειώσει τον πυρετό. Το τσάι του χρησιμοποιείται για γαργάρες καθώς η αναλγητική δράση του βοτάνου καταπραΰνει από τον βήχα και τον πονόλαιμο, όπως επίσης, είναι καλό για την καρδιά. Τέλος, ενισχύει το ανοσοποιητικό σύστημα καθώς είναι διουρητικό και φυσική θεραπεία για το οίδημα. Οι δε διουρητικές του ιδιότητες, προκαλούν συχνουρία, η οποία μπορεί να βοηθήσει στην μείωση της αρτηριακής πίεσης, καθώς ξεπλένει τις τοξίνες από το σώμα.[9]

Ως φαρμακευτικό βότανο, ο ύσσωπος έχει ανακουφιστικές, αποχρεμπτικές και αντιβηχικές ιδιότητες.[10] Το φυτό περιλαμβάνει τα χημικά thujone και φαινόλη, στα οποία προσδίδονται αντισηπτικές ιδιότητες.[11] Οι υψηλές συγκεντρώσεις thujone και των χημικών ουσιών που διεγείρουν το κεντρικό νευρικό σύστημα, μπορεί να προκαλέσουν επιληπτικές αντιδράσεις, όταν λαμβάνονται σε αρκετά υψηλές δόσεις. Το αιθέριο έλαιο υσσώπου, μπορεί να προκαλέσει επιληπτικές κρίσεις, ακόμα και χαμηλές δόσεις (2-3 σταγόνες), μπορεί να προκαλέσει σπασμούς στα παιδιά.[12]

Το τσάι από ύσσωπο, βοηθά και τις γυναίκες με προβλήματα στην έμμηνο ρύση τους. Το τσάι μπορεί να βοηθήσει μια γυναίκα με ακανόνιστο κύκλο να ξανά επανέλθει στον φυσιολογικό της κύκλο. Επίσης, ο ύσσωπος μπορεί να συμβάλει στη μείωση μερικών συμπτωμάτων της έμμηνου ρύσεως.[13]

Έχει επίσης χρησιμοποιηθεί, στη συνταγοποίηση οφθαλμικών σταγόνων και στοματικού διαλύματος.

Το βότανο ύσσωπος, έχει επίσης παρατηρηθεί να διεγείρει το γαστρεντερικό σύστημα.[14]
Εικόνες

Μπλε άνθη Υσσώπου.

Ροζ άνθη Υσσώπου.

Λευκού άνθη Υσσώπου.

Ύσσωπος ο φαρμακευτικός (Hyssopus officinalis).

Σημειώσεις
Αχαίνιο (achene), είναι ο ξηρός μονόσπορος μη διανοιγόμενος καρπός.

Το Chartreuse (προφέρεται: [ʃaʁtʁøz]), είναι ένα Γαλλικό ηδύποτο το οποίο από το 1737, παρασκευάζεται από τους Καρτεσιανούς Μοναχούς, σύμφωνα με τις οδηγίες που περιέχονται σε ένα χειρόγραφο που το 1605, τους δόθηκε από τον François Annibal d'Estrées. Αποτελείται από την απόσταξη αλκοόλης ωριμασμένης μαζί με 130 βότανα, φυτά και λουλούδια. Το λικέρ ονομάστηκε από την Μονή «Grande Chartreuse» των Μοναχών, η οποία βρίσκεται στα Όρη Chartreuse, στην ευρύτερη περιοχή της Γκρενόμπλ της Γαλλίας.

Παραπομπές

Prof. Dr. Otto Wilhelm Thomé, Flora von Deutschland, Österreich und der Schweiz 1885, Gera, Germany
«The Plant List: A Working List of All Plant Species». Ανακτήθηκε στις 13 January 2015.
Pérez Maté, P. (2002) (στα es). Especies aromáticas y medicinales. Buenos Aires: INTA. [1].
Oxford English Dictionary, 2nd Edition, 1989, s.v. hyssop
Fleisher, A.; Fleisher, Z. (1988). «Identification of biblical hyssop and origin of the traditional use of oregano-group herbs in the Mediterranean region». Economic Botany 42 (2): 232–241. doi:10.1007/bf02858924.
R.K. Harrison (1954). «The Biblical Problem of Hyssop». The Evangelical Quarterly 26 (4): 218–224.
http://pfaf.org/user/Plant.aspx?LatinName=Origanum+syriacum
From Chaeremon's History of Egypt, as quoted by Porphyry, De Abstinentia IV.6.9.
Tsigganos1 (21 September 2012). «Ύσσωπο». wiki. Ανακτήθηκε στις 05 Απριλίου 2016.
Grieve, M.. «Hyssop: A Modern Herbal». Botanical.com.
van Wyk, Ben-Erik. Wink, Michael (2004). Medicinal Plants of the World (1 έκδοση). Timber Press, Incorporated. ISBN 978-0-88192-602-6, p 177.
Hyssop, WebMD
Tsigganos1 (21 September 2012). «Ύσσωπο». wiki. Ανακτήθηκε στις 05 Απριλίου 2016.

Crellin, John. Philpott, Jane (1997). A Reference Guide to Medicinal Plants: Herbal Medicine Past and Present. Duke University Press. ISBN 978-0-8223-1019-8


Εξωτερικοί σύνδεσμοι

(Αγγλικά) "Herb to Know: Hyssop"—The Herb Companion

Κόσμος

Αλφαβητικός κατάλογος

Hellenica World - Scientific Library

Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License

 HellenicaWorld News