Καπακλής

 

Ο Καπακλής είναι υδρόβιο νηκτικό πτηνό της οικογενείας των Νησσιδών, που απαντά και στον ελλαδικό χώρο. Η επιστημονική ονομασία του είδους είναι Mareca strepera και περιλαμβάνει 2 υποείδη, εκ των οποίων το ένα (1) εξαφανισμένο.[2][3]

Καπακλής
Κατάσταση διατήρησης
Ελαχίστης Ανησυχίας (IUCN 3.1)
Συστηματική ταξινόμηση
Βασίλειο: Ζώα (Animalia) Συνομοταξία: Χορδωτά (Chordata) Ομοταξία: Πτηνά (Aves) Τάξη: Χηνόμορφα (Anseriformes) Οικογένεια: Νησσίδες (Anatidae) Υποοικογένεια: Νησσίνες (Anatinae) [1] Γένος: Μαρέκα (Mareca) Stephens, 1824 F Είδος: M. strepera
Διώνυμο
Mareca strepera (Μαρέκα η φωνασκός) (Linnaeus, 1758)
Υποείδη
† Mareca strepera couesi Mareca strepera strepera

Τάση παγκόσμιου πληθυσμού

Άγνωστη ? [4]

Ονοματολογία

Η επιστημονική ονομασία του γένους, Mareca, έχει πορτογαλική ρίζα και με προέλευση την Βραζιλία, όπου με τον όρο marréco αποκαλούνται οι μικρές σε μέγεθος πάπιες, γενικότερα. Παραλλαγές της ίδιας λέξης αποτελούν οι όροι marica και marcia.[5]

Ο λατινικός όρος strepera στην επιστημονική ονομασία του είδους, προέρχεται από το ρήμα strepo (strepere, strepui, strepitus) «παράγω δυνατό ήχο, ηχώ συγκεχυμένα».[6] Κατά μίαν εκδοχή, το ρήμα αυτό έχει ελληνική ρίζα και προέρχεται από το «στρέφω», συγκεκριμένα από τον στριγγό ήχο που κάνει κάποια πόρτα όταν στρέφεται στους στροφείς (μεντεσέδες) της.[7] Επομένως, η ονοματοδοσία του είδους οφείλεται στον ήχο που αρθρώνει το πτηνό, αν και η φωνή του ουδόλως είναι στριγκή και κακόηχη, τουναντίον μοιάζει πολύ με την ανθρώπινη ανδρική (βλ. Φωνή). Υπό αυτή την έννοια είναι περισσότερο «επιτυχημένη» η απόδοση «φωνασκός, φλύαρος» για τον όρο strepera (βλ. Άλλες ονομασίες).

Η αγγλική λαϊκή ονομασία του πτηνού, gadwall, έχει άγνωστη προέλευση αλλά πιθανόν προέρχεται από το [Anas] querquedula (κιρκίρι). Η ορθογραφία καταγράφεται για πρώτη φορά στον Willughby το 1676, και έχει γενικά υιοθετηθεί από μεταγενέστερους συγγραφείς. Ο Merrett, το 1667, ανέφερε ότι προέρχεται από την λέξη gaddel (Pinax rerum naturalium Britannicarum, σ. 180), που χρησιμοποιούσαν έμποροι πτηνών.[8]

Η ελληνική λαϊκή ονομασία καπακλής έχει τουρκική προέλευση: kapak = κάλυμμα, καπάκι, kapakli = καλυμμένος, σκεπασμένος,[9] αλλά είναι άγνωστος ο λόγος ονοματοδοσίας. [εκκρεμεί παραπομπή]
Συστηματική Ταξινομική

Η συστηματική ταξινομική του taxon είναι προβληματική σε επίπεδο γένους. Το είδος περιγράφηκε για πρώτη φορά από τον Λινναίο, υπό την ονομασία Anas strepera (Ευρώπη, 1758).[10] Το 1824, ο Άγγλος φυσιοδίφης Τ. Στέφενς (James Francis Stephens 1792 – 1852) πρότεινε το γένος Mareca, αλλά επαναταξινομήθηκε στο αρχικό γένος το 1886, από την AOU. Κατόπιν, ο ίδιος ταξινομικός φορέας το μετέφερε στο γένος Chaulelasmus, για να ξαναμεταφερθεί στο Anas, μέχρι το 2014. Έκτοτε, προτάθηκε η μεταφορά του στο γένος Mareca, με την νέα ταξινομική να ακολουθείται από πολύ σημαντικούς ταξινομικούς φορείς, όπως οι Howard & Moore (4th ed.), Avibase, HBW, IUCN κ.α. Ωστόσο, άλλες αυθεντίες όπως οι ITIS, IOC, AOU (7th ed.) δεν έχουν αποδεχθεί αυτή την αλλαγή, τουλάχιστον ακόμη.[11]
Υβρίδια

Οι καπακλήδες εμφανίζουν έντονους υβριδισμούς με πολλά άλλα είδη εντός των Ανατιδών, όπως: Mareca strepera x Tadorna tadorna (βαρβάρα), M. strepera x Anas platyrhynchos (πρασινοκέφαλη), M. s. x Anas acuta, M. s. x Anas undulata, M. s. x Anas superciliosa, M. s. x Lophodytes cucullatus, κ.α.[11]
Γεωγραφική εξάπλωση

Το είδος εμφανίζει ευρύ φάσμα κατανομής σε μεγάλες επικράτειες της Ευρασίας, της Αφρικής και της Βόρειας Αμερικής (Παλαιοαρκτική και Νεοαρκτική οικοζώνη) (βλ. και Μεταναστευτική συμπεριφορά). Στην Ευρώπη, απαντά σε όλη την ήπειρο, εκτός από την Β. Σκανδιναβία, σε όλες τις μορφές μετακίνησης, αλλά όχι σε ιδιαίτερα συμπαγείς πληθυσμούς.

Στην Αφρική απαντά κυρίως στις μεσογειακές χώρες και στην ζώνη παράλληλα του Νείλου, ως διαχειμάζον είδος.

Η Ασία είναι πολύ σημαντική επικράτεια καλοκαιρινού φωλιάσματος, σε μιαν ευρεία ζώνη που αρχίζει από την Ρωσία και τις ακτές του Ευξείνου Πόντου στα δυτικά και, διά μέσου όλης της σιβηρικής περιοχής νότια της τάιγκα, φθάνει μέχρι τις ακτές του Ειρηνικού, την Καμτσάτκα και την Ιαπωνία, στα ανατολικά. Νότια φθάνει μέχρι την Κ. Ινδία, τις ακτές του Ινδικού στο Πακιστάν και το Χονγκ Κονγκ ως χειμερινός επισκέπτης.

Στην Αμερική, οι εκεί πληθυσμοί απαντούν σε όλες τις μορφές μετακίνησης, από την Αλάσκα (μικροί θύλακοι) στα βορειοδυτικά, μέχρι τις ατλαντικές ακτές του Καναδά και των ΗΠΑ στα ανατολικά, ενώ νότια φθάνουν μέχρι την Γουατεμάλα kai to Μπελίζ, ως διαχειμάζοντα πτηνά.[12]

Αρ.	Υποείδος	Περιοχές αναπαραγωγής (επιδημητικό ή/και καλοκαιρινός επισκέπτης)	Περιοχές μετακίνησης ή/και διαχείμασης	Σημειώσεις
1	† Mareca strepera couesi	Ταμπουαεράν στο Κιριμπάτι	Ενδημικό στην νήσο	Ανακαλύφθηκε στο απόμακρο νησί του Ειρηνικού το 1874, αλλά έκτοτε παρατηρήθηκε ελάχιστες φορές [5] και, σήμερα, θεωρείται εξαφανισμένο (EX)
2	Mareca strepera strepera	Ευρώπη, Ασία, Αφρική, Β. Αμερική	Ευρώπη, Αφρική, Β. και Κ. Αμερική	Πιθανώς εξαφανισμένο από θέσεις της Καραϊβικής (Κούβα, Βερμούδες, κ.α)

Πηγές:[2][12][13] (σημ. με έντονα γράμματα το υποείδος που απαντά στον ελλαδικό χώρο)
Μεταναστευτική συμπεριφορά

Ο καπακλής μπορεί να απαντά σε όλες τις μορφές μετακίνησης στις επικράτειες όπου κατανέμεται και, μπορεί να είναι επιδημητικό, καλοκαιρινό αναπαραγόμενο, διαχειμάζον ή διαβατικό πτηνό ανάλογα με την περιοχή. Ωστόσο, γενικότερα, θεωρείται μεταναστευτικό είδος, διότι στην πλειονότητα των περιπτώσεων εκτελεί αποδημίες. Η αναπαραγωγή πραγματοποιείται στα γεωγραφικά πλάτη μεταξύ 40° και 60°, στο Βόρειο ημισφαίριο. Οι φθινοπωρινές μεταναστεύσεις, πραγματοποιούνται στα νότια της εκάστοτε περιοχής αναπαραγωγής, κυρίως στα γεωγραφικά πλάτη μεταξύ 20° και 60°, αλλά υπάρχουν αρκετοί πληθυσμοί που μένουν μόνιμα σε μια περιοχή, καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους. Βέβαια, όσο βορειότερα αναπαράγονται τα πτηνά, τόσο τείνουν να μεταναστεύουν νότια.

Οι πληθυσμοί της Ευρώπης θεωρούνται μερικώς μεταναστευτικοί, με αρκετούς υπο-πληθυσμούς, να παραμένουν μόνιμα στην ήπειρο, κυρίως στο δυτικό τμήμα της (Ηνωμένο Βασίλειο, Κάτω Χώρες, Γαλλία, Ισπανία). Στην υπόλοιπη επικράτεια, οι πληθυσμοί έρχονται τα καλοκαίρια για να φωλιάσουν, κυρίως στην Κ. Ευρώπη, την Ρωσία και την Ν. Σκανδιναβία, φθάνοντας μέχρι και την Ισλανδία. Οι μεσογειακές χώρες αποτελούν κυρίως θέσεις διαχείμασης, αν και σε όλες τις περιπτώσεις υπάρχουν αρκετοί θύλακοι μόνιμων πληθυσμών σε αυτές.

Οι ασιατικοί πληθυσμοί, είναι πλήρως μεταναστευτικοί, με ελάχιστους θύλακες μόνιμης παραμονής σε περιοχές του Ευξείνου Πόντου, της Τουρκίας και της Κασπίας. Ανάλογα με το γεωγραφικό μήκος των περιοχών φωλιάσματος, διαχειμάζουν στην Μέση Ανατολή και σε μια ευρεία ζώνη που ξεκινάει από τις ακτές του Ινδικού και, διά μέσου της Ινδίας, των Ιμαλαΐων και της Κίνας, φθάνει στην Σινική Θάλασσα στα ανατολικά. Στην περιοχή του Νεπάλ ξεχειμωνιάζει μέχρι τα 915 μ., ενώ ως διαβατικό πτηνό φθάνει στα 4.750 μ.[14]

Οι βορειοαμερικανικοί πληθυσμοί αναπαράγονται κυρίως στον Καναδά και τις Κ. ΗΠΑ (αλλά και στην Αλάσκα), αλλά υπάρχουν συμπαγείς επιδημητικοί πληθυσμοί, στις Α. ΗΠΑ και στις ατλαντικές ακτές στα ΒΑ. Κατεβαίνουν νοτιότερα για να ξεχειμωνιάσουν, με αρκετούς από αυτούς να φθάνουν στο Μεξικό και την Καραϊβική, αν και αρκετοί πληθυσμοί στην Κούβα και τα γύρω νησιά δεν παρατηρούνται, πλέον.

Τα αρσενικά αφήνουν τους τόπους αναπαραγωγής στις αρχές Ιουλίου (ένα (1) μήνα πριν από τα θηλυκά και τα νεαρά άτομα), μεταναστεύουν σε υγροτόπους-κλειδιά για να περάσουν περίοδο αλλαγής πτερώματος (moulting), που διαρκεί 4 εβδομάδες, περίπου, ενώ κατόπιν συνεχίζουν για τις θέσεις διαχείμασης.[15] Η επιστροφή διαρκεί από τον Μάρτιο έως τον Απρίλιο.[15] (Scott and Rose 1996)

Τυχαίοι, περιπλανώμενοι επισκέπτες έχουν αναφερθεί από το Μάλι, την Νιγηρία και την Σομαλία, την Τζαμάικα και πολλά νησιά του νότιου συμπλέγματος των Αντιλλών, αλλά και από την Γροιλανδία.[4]

Στην Ελλάδα, ο καπακλής απαντά σε όλες τις μορφές μετακίνησης, κυρίως όμως είναι καλοκαιρινός αναπαραγόμενος και χειμερινός επισκέπτης, με κάποιους πληθυσμούς να είναι επιδημητικοί στα βόρεια.[16][17] Γενικά, θεωρείται ανεπαρκώς γνωστό (K, Insufficiently Known) [18] (βλ. και Κατάσταση στην Ελλάδα). Από την Κρήτη δεν αναφέρεται, αλλά από την Κύπρο αναφέρεται ως χειμερινός επισκέπτης και ως φθινοπωρινό διαβατικό πτηνό (σποραδικά).[19]
Βιότοπος
Αναπαραγωγική περίοδος

Το είδος αναπαράγεται σε πολύ παραγωγικά [20][21] ή/και ευτροφικά,[22] μεσοτροφικά [23] γλυκά νερά λιμνών ή βάλτων,[20][21] κυρίως σε ανοικτούς πεδινούς λειμώνες,[24][25] δείχνοντας προτίμηση σε προφυλαγμένα, αβαθή, στάσιμα ή με αργή ροή ύδατα,[22] με άφθονη αναδυόμενη βλάστηση [20][21][22][24] και νησίδες με βλάστηση που παρέχουν κάλυψη για την ωοτοκία [20][22][24] Μπορεί επίσης να βρεθεί σε μόνιμα, ρηχά, ελαφρώς αλκαλικά, άδενδρα έλη,[20][24] καθώς και σε λίμνες που σχηματίζονται από τους μαιάνδρους των ποταμών (oxbow lakes), κανάλια,[26] ταμιευτήρες και λάκκους με βότσαλα.[21]
Μη αναπαραγωγική περίοδος

Μετά την εκκόλαψη των νεοσσών, τα θηλυκά τούς μετακινούν σε βαθύτερα άδενδρα έλη, ή στις άκρες μεγάλων νερόλακκων, μερικές φορές περισσότερο από 1 μίλι μακριά από τις θέσεις φωλιάσματος.[24] Σπάνια, (κυρίως τον χειμώνα),[27] το είδος εμφανίζεται κατά μήκος προστατευμένων ακτών,[20][28] σε παράκτια άδενδρα έλη (κυρίως στην Βόρεια Αμερική),[21] σε εκβολές ποταμών [22][26][27] και σε δέλτα ή λιμνοθάλασσες.[22]

Στην Ελλάδα, ο καπακλής απαντά σε λιμνοθάλασσες, λίμνες, έλη και τενάγη, σπανιότερα σε ακτές.[16] Κατά τη διάρκεια του χειμώνα, σχηματίζει μικρά σμήνη στα ρηχά νερά μεγάλων υγροτόπων, γλυκά και υφάλμυρα.[29]
Μορφολογία
Duck 01 (4563190947).jpg
Ενήλικος αρσενικός (πάνω) και θηλυκός καπακλής με το λευκό κάτοπτρο να διακρίνεται

Ο καπακλής, όπως και πρασινοκέφαλη ανήκει στις επονομαζόμενες αφρόπαπιες, επειδή τρέφεται στην επιφάνεια ή λίγο κάτω από την επιφάνεια του νερού. Όπως όλες οι αγριόπαπιες, εμφανίζει έντονο φυλετικό διμορφισμό με το αναπαραγόμενο αρσενικό (drake) να είναι εντελώς διαφορετικό σε εμφάνιση από το θηλυκό (duck). Επίσης είναι λίγο μεγαλύτερο και βαρύτερο.

Γενικά, είναι μεσαίου μεγέθους πάπιες, λίγο μικρότερες από τις πρασινοκέφαλες,[30] με πιο ίσιο μέτωπο.[31] Το αρσενικό δεν διαθέτει το εντυπωσιακό πτέρωμα άλλων ειδών, ακόμη και κατά την αναπαραγωγική περίοδο. Ίσως, το κυριότερο χαρακτηριστικό του είδους είναι τα ελάσματα των χειλέων της ρινοθήκης, που είναι ευκρινώς ορατά εξωτερικά κατά το μεγαλύτερο μέρος τους.[16] Τα πόδια είναι πορτοκαλοκίτρινα και η ουρά διαθέτει 16 πηδαλιώδη. Η κοιλιά είναι λευκή, στοιχείο ιδιαίτερα ορατό κατά την πτήση.[30]

Το αρσενικό δεν διαθέτει κάποιο έντονο διαγνωστικό γνώρισμα (nondescript) στο αναπαραγωγικό του πτέρωμα αλλά, ιδωμένο από πλάγια, πιθανόν να ξεχωρίζει το λευκό κάτοπτρο που περιβάλλεται από μικρές περιοχές καστανού και μαύρου χρώματος. Κατά τα άλλα, το γενικότερο πτέρωμα είναι μονότονο γκρίζο, με έντονα, λεπτά γεωμετρικά μοτίβα στην περιοχή του λαιμού και του στήθους. Το πίσω μέρος της ράχης είναι ομοιόμορφα καστανόγκριζο και το ουροπύγιο σκοτεινόχρωμο. Το ράμφος είναι γκρίζο στο χρώμα του σχιστόλιθου (slate-grey). Στο μη-αναπαραγωγικό πτέρωμα (eclipse), το αρσενικό μοιάζει αρκετά με το θηλυκό, διατηρώντας τα μοτίβα των πτερύγων και το σκουρότερο ράμφος.

Το θηλυκό έχει, επίσης, μονότονο γκρίζο χρωματισμό αλλά, εκτός από την περιοχή του λαιμού και του στήθους, όπου μοιάζει με το αρσενικό, διαθέτει πλατύτερες σκούρες καφέ στίξεις και ραβδώσεις σε όλη την ράχη, ενώ το ράμφος της έχει αρκετό πορτοκαλί στα χείλη του, με μαύρη μέση ραχιαία γραμμή.[32] Το κάτοπτρο είναι μικρό και λευκό, χωρίς τις περιβάλλουσες έγχρωμες περιοχές του αρσενικού.

Στα νεαρά άτομα, το κάτοπτρο είναι δυσδιάκριτο ή -πρακτικά- ανύπαρκτο και το πτέρωμα ωχροκίτρινο, κάνοντας αντίθεση με το γκριζωπό κεφάλι.[30]
Βιομετρικά στοιχεία

Μήκος σώματος: 46 έως 56 (-58) εκατοστά
Άνοιγμα πτερύγων: (78-) 84 έως 90 (-95) εκατοστά
Μήκος χορδής πτέρυγας: ♂ 27,2 ± 0,7 εκατοστά [Εύρος 26,0 – 28,4 εκατοστά (σε δείγμα Ν=106 ατόμων στο Ηνωμένο Βασίλειο)], ♀ 25,6 ± 0,6 εκατοστά [Εύρος 24,5 – 26,5 εκατοστά (Ν=91)]
Βάρος: ♂ 675 έως 990 γραμμάρια (Ν=95), ♀ 630 έως 980 γραμμάρια (Ν=87) [33]

Πηγές:[14][34][35][36][37][38][39][30][31][13][32][40][41][42][43]
Τροφή
Ζευγάρι καπακλήδων με το αρσενικό στο κάτω μέρος

Οι καπακλήδες είναι παμφάγα αλλά, κατά κύριο λόγο, φυτοφάγα πτηνά,[20] με το διαιτολόγιο να αποτελείται από τα σπέρματα, τα φύλλα, τις ρίζες και τους μίσχους υδροχαρών φυτών (βυθισμένων και αναδυομένων).[20] Επίσης, τρέφονται με αγρωστώδη και χαροφύκη,[21] ενώ, περιστασιακά, λαμβάνουν κόκκους δημητριακών από το έδαφος.[22][44] Κατά την διάρκεια του χειμώνα (κυρίως στην Αφρική) τρέφονται με μικρές ποσότητες ζωικής ύλης, όπως έντομα, μαλάκια, δακτυλιοσκώληκες, αμφίβια, γόνο αμφιβίων και μικρά ψάρια.[44]

Πολύ χαρακτηριστική είναι η εικόνα ομάδας από καπακλήδες που βουτάνε σε κατακόρυφη θέση το μισό σώμα τους, ενώ το υπόλοιπο παραμένει έξω από το νερό, με την ουρά στον αέρα (bottoms-up).[34]

Ηθολογία

Στην μη-αναπαραγωγική εποχή, το είδος δεν είναι τόσο αγελαίο και τείνει να σχηματίζει ζευγάρια ή μόνο μικρά σμήνη, συχνά μαζί με άλλες πάπιες επιφανείας.[39] Ωστόσο, κατά τις μεταναστεύσεις ή κατά την περίοδο αλλαγής πτερώματος, μπορεί να συναθροίζεται σε μεγάλα σμήνη.[21][25]
Φωνή

Δείγματα φωνής (εξωτερικός σύνδεσμος)

Αναπαραγωγή

Η περίοδος φωλιάσματος ποικίλλει αλλά, συνήθως, ξεκινάει αργά στις αρχές Μαΐου μέχρι τον Ιούνιο ή και τον Ιούλιο.[21] Παρόλο που δεν σχηματίζει αποικίες, σε κάποιες περιπτώσεις οι φωλιές απέχουν μόλις 5μ. η μία από την άλλη.[22] Στους οικοτόπους αναπαραγωγής (βλ. Βιότοπος), οι καπακλήδες συνηθίζουν να φωλιάζουν στις θέσεις με την πυκνότερη και ψηλότερη βλάστηση, κοντά στο νερό έτσι, ώστε να υπάρχει μεγαλύτερη προστασία. Ωστόσο, κάποιες φορές, η θέση της φωλιάς είναι αρκετά μακριά από το νερό.[21][27] Η φωλιά είναι μια απλή κοιλότητα στο έδαφος επιστρωμένη με φυτικό υλικό και λίγα φτερά. Συνήθως χρησιμοποιούνται τσουκνίδες,[27] ή απλό γρασίδι. Η ωοτοκία πραγματοποιείται άπαξ σε κάθε περίοδο φωλιάσματος.[45]

Η γέννα αποτελείται από (7-) 8 έως 12 (-16) ελλειπτικά ή οβάλ αβγά, με κρεμ ή ανοιχτοπράσινο χρώμα, διαστάσεων 54,3 Χ 39,1 χιλιοστών [45] και βάρους 44 γραμμαρίων, από τα οποία ποσοστό 8% είναι κέλυφος.[33]. Η επώαση αρχίζει μετά την εναπόθεση του τελευταίου αβγού, πραγματοποιείται μόνον από το θηλυκό και διαρκεί (24-) 25 έως 26 (-27) ημέρες. Οι νεοσσοί (παπάκια) είναι φωλεόφυγοι (precocial), πλήρως ικανοί προς κολύμβηση μόλις εκκολαφθούν. Ωστόσο, από ένστικτο τείνουν να μένουν ενστικτωδώς κοντά στην μητέρα τους, όχι μόνο για ζεστασιά και προστασία, αλλά και για να μάθουν και να θυμούνται το μέρος που γεννήθηκαν, καθώς και το πώς και πού να αναζητήσουν τροφή. Όταν οι νεοσσοί ωριμάζουν σε «εφήβους» ικανούς προς πτήση, μαθαίνουν και θυμούνται τις παραδοσιακές μεταναστευτικές διαδρομές τους (εκτός αν έχουν γεννηθεί και εκτραφεί σε αιχμαλωσία). Μετά από αυτή την περίοδο, τα νεαρά άτομα και η μητέρα μπορεί να αποχωριστούν, ή να παραμείνουν μαζί μέχρι να έρθει η επόμενη εποχή αναπαραγωγής. Η πτέρωση πραγματοποιείται στις 45-50 ημέρες.[38]
Απειλές
Νεαρός καπακλής

Το είδος απειλείται από την ρύπανση [21] και την όχληση από την χρήση των υγροτόπων γλυκού νερού, για ψυχαγωγικούς λόγους.[21][46] Επίσης, υπάρχει αυξημένη θνησιμότητα, ως αποτέλεσμα κατάποσης μολύβδινων σκαγιών από τα κυνηγετικά όπλα [47] και την θήρευση της φωλιάς από νυφίτσες (κυρίως στην Ευρώπη).[48] Το είδος είναι ευαίσθητo στην γρίπη των πτηνών έτσι, ώστε μπορεί να απειλείται από μελλοντικές επιδημίες της νόσου.[49]
Κυνήγι

Ο καπακλής υφίσταται μεγάλη πίεση από το κυνήγι σε όλες τις χώρες όπου απαντάται, στις οποίες θηρεύεται εντατικά και, όχι μόνο για διατροφή, αλλά επίσης για «αναψυχή», ιδιαίτερα σε περιοχές όπου συγκεκντρώνεται σε μεγάλους αριθμούς.[50][51][52] Επίσης, τα αβγά του συλλέγονταν -και ίσως συλλέγονται ακόμη- στην Ισλανδία.[53]
Κατάσταση πληθυσμού

Το είδος, παρά το κυνήγι, λόγω του ευρέος φάσματος κατανομής του, δεν κινδυνεύει σε παγκόσμιο επίπεδο, ως εκ τούτου, χαρακτηρίζεται ως Ελαχίστης Ανησυχίας από την IUCN.[4] Ωστόσο, παρά το ευρύ φάσμα κατανομής του, χαρακτηρίζεται ως μη-κοινό,[39] διότι δεν σχηματίζει συμπαγείς πληθυσμούς.
Κατάσταση στην Ελλάδα

Οι πρώτες καταγραφές φωλιάσματος του καπακλή στην χώρα, καταγράφονται από το 1961. Γενικά, φωλιάζει σε πολύ περιορισμένους αριθμούς ζευγαριών (20 ζευγάρια, περίπου) στην Β. Ελλάδα, σε Μακεδονία και Θράκη.[54][55] και θεωρείται η λιγότερο κοινή πάπια επιφανείας (αφρόπαπια) στην χώρα.[54] Ακόμη, όμως, και ως χειμερινού επισκέπτη οι αριθμοί του δεν φαίνεται να είναι μεγάλοι, παρόλο που στο παρελθόν υπήρξαν κάποιες αξιόλογες συναθροίσεις στον Εβρο. Ως εκ τούτου, η Ελλάδα δεν θεωρείται σημαντικός διεθνής μεταναστευτικός σταθμός, παρόλο που, στο παρελθόν, υπήρχαν σημαντικοί αριθμοί στον Έβρο και στον Αμβρακικό.

Η σημαντικότερη απειλή στην Ελλάδα είναι το -νόμιμο- [56] κυνήγι και, μάλιστα, κινδυνεύουν οι διαχειμάζοντες πληθυσμοί του είδους από υπερθήρευση, αν και απαιτείται περαιτέρω διερεύνηση επί του προβλήματος.[54][57] Επίσης, η συνεχιζόμενη υποβάθμιση των ενδιαιτημάτων αναπαραγωγής του.[54]

Γενικά, ο καπακλής χαρακτηρίζεται ως αρκετά κοινός χειμερινός επισκέπτης, αλλά με πολύ αραιή και τοπική αναπαραγωγική πυκνότητα,[29] ως εκ τούτου, χαρακτηρίζεται ειδικά για την Ελλάδα ως Τρωτό Είδος [VU, κριτήρια B2ab (ii, iii, iv) D1].[54]

Μέτρα διαχείρισης

Προστασία των ενδιαιτημάτων αναπαραγωγής
Καταγραφή και μελέτη της οικολογίας του μικρού αναπαραγωγικού πληθυσμού
Απαγόρευση του κυνηγιού σε εθνικό ή σε τοπικό (περιφερειακό) επίπεδο

Πηγή:[54]
Άλλες ονομασίες

Στον ελλαδικό χώρο ο Καπακλής απαντά και με τις ονομασίες: Γαλάνι (Λεσίνι Αιτωλίας), Σταχτόπαπια, Φλυαρόπαπια [16][58] και Κανναούρα (Κύπρος).[59]
Παραπομπές

Howard and Moore, p. 65
Howard and Moore, p. 66
http://www.itis.gov/servlet/SingleRpt/SingleRpt?search_topic=TSN&search_value=175073
http://www.iucnredlist.org/details/full/22680149/0
http://www.hbw.com/species/gadwall-mareca-strepera
http://www.archives.nd.edu/cgi-bin/wordz.pl?keyword=strepo
Valpy, p. 448
http://en.wikisource.org/wiki/1911_Encyclop%C3%A6dia_Britannica/Gadwall#endnote_1
http://2gym-kalam.mes.sch.gr/onomata/eponyma.html
http://ibc.lynxeds.com/species/anas-strepera
http://avibase.bsc-eoc.org/species.jsp?lang=EN&avibaseid=C235A4D7&sec=summary&ssver=1
http://maps.iucnredlist.org/map.html?id=22680149
http://ibc.lynxeds.com/species/mallard-anas-platyrhynchos
Grimmett et al, p. 56
Scott & Rose
Όντρια (Ι), σ. 63
Κόκκινο Βιβλίο, σ. 151
Κόκκινο Βιβλίο, σ. 241
Σφήκας, σ. 38
del Hoyo et al. 1992
Kear 2005b
Snow & Perrins 1998
Χανδρινός, σ. 285
Johnsgard 1978
Madge & Burn, 1988
Flint et al. 1984
Madge & Burn 1988
Scott & Rose 1996
Handrinos & Akriotis
Mullarney et al, p. 24
Scott & Forrest, p. 32
Singer, p. 103
http://blx1.bto.org/birdfacts/results/bob1820.htm
Gray, p. 39
Avon & Tilford, p. 21
Flegg, p. 66
Heinzel et al, p. 64
Perrins, p. 80
Bruun, p. 52
Όντρια, σ. 63
http://www.ibercajalav.net
Πάπυρος Λαρούς Μπριτάνικα
planetofbirds.com
Brown et al. 1982
Harrison, p. 83
Pease et al. 2005
Mondain-Monval et al. 2002
Opermanis et al., 2001
Melville & Shortridge 2006
Kear
Bregnballe et al
Balmaki & Barati
Gudmundsson
Χανδρινός & Καζαντζίδης σ. 285
ΣΠΕΕ, σ. 80
http://www.kinigotopos.gr/2013/08/2013-2014_11.html#more
Χανδρινός, σ. 231
Απαλοδήμος, σ. 16

avibase.bsc-eoc.org

Βιβλιογραφία

Howard and Moore, Checklist of the Birds of the World, 2003.
Bertel Bruun, Birds of Britain and Europe, Hamlyn 1980.
Bob Scott and Don Forrest, The Birdwatcher’s Key, Frederick Warne & Co, 1979
Christopher Perrins, Birds of Britain and Europe, Collins 1987.
Colin Harrison & Alan Greensmith, Birds of the World, Eyewitness Handbooks, London 1993
Colin Harrison, Nests, Eggs and Nestlings Of British and European Birds, Collins, 1988.
Dennis Avon and Tony Tilford, Birds of Britain and Europe, a Guide in Photographs, Blandford 1989
Detlef Singer, Field Guide to Birds of Britain and Northern Europe, The Crowood Press, Swindon 1988
Gray, Mary Taylor The Guide to Colorado Birds, Westcliffe Publishers, 1998
Hermann Heinzel, RSR Fitter & John Parslow, Birds of Britain and Europe with North Africa and Middle East, Collins, 1995
Jim Flegg, Field Guide to the Birds of Britain and Europe, New Holland, London 1990
Killian Mullarney, Lars Svensson, Dan Zetterström, Peter J. Grant, Τα Πουλιά της Ελλάδας Της Κύπρου και της Ευρώπης, ΕΟΕ, 2007
Killian Mullarney, Lars Svensson, Dan Zetterström, Peter J. Grant, Τα Πουλιά της Ελλάδας Της Κύπρου και της Ευρώπης, Collins
Peter Colston and Philip Burton, Waders of Britain and Europe, Hodder & Stoughton, 1988
Rob Hume, RSPB Complete Birds of Britain and Europe DK, 2002
Handrinos & Akriotis, The Birds of Greece, Helm 1997
R. Grimmett, C. Inskipp, T. Inskipp, Birds of Nepal, Helm 2000
Γιώργος Σφήκας, Πουλιά και Θηλαστικά της Κρήτης, Ευσταθιάδης, 1989
Γιώργος Σφήκας, Πουλιά και Θηλαστικά της Κύπρου, Ευσταθιάδης, 1991
Πάπυρος Λαρούς, εκδ. 1963 (ΠΛ)
Πάπυρος Λαρούς Μπριτάνικα, εκδ. 1996 (ΠΛΜ)
Ιωάννη Όντρια (I), Πανίδα της Ελλάδας, τόμος Πτηνά.
Ιωάννη Όντρια (II), Συστηματική Ζωολογία, τεύχος 3.
Ντίνου Απαλοδήμου, Λεξικό των ονομάτων των πουλιών της Ελλάδας, 1988.
Σημαντικές Περιοχές για τα Πουλιά της Ελλάδας (ΣΠΕΕ), ΕΟΕ 1994
«Το Κόκκινο Βιβλίο των Απειλουμένων Σπονδυλοζώων της Ελλάδας», Αθήνα 1992
Χανδρινός Γιώργος, «Το Κόκκινο Βιβλίο των Απειλουμένων Σπονδυλοζώων της Ελλάδας»
Ιωάννου Χατζημηνά, Επίτομος Φυσιολογία, εκδ. Γρ. Παρισιάνου, Αθήνα 1979
Βασίλη Κλεισούρα, Εργοφυσιολογία, εκδ. Συμμετρία, Αθήνα 1990
Γεωργίου Δ. Μπαμπινιώτη, Λεξικό της Νέας Ελληνικής Γλώσσας, Αθήνα 2002
Valpy, Francis Edward Jackson, An Etymological Dictionary of the Latin Language
Linnaeus, Carolus (1758). Systema naturae per regna tria naturae, secundum classes, ordines, genera, species, cum characteribus, differentiis, synonymis, locis. Tomus I. Editio decima, reformata (in Latin). Holmiae (Laurentii Salvii).

Πηγές

Balmaki, B.; Barati, A. 2006. Harvesting status of migratory waterfowl in northern Iran: a case study from Gilan Province. In: Boere, G.; Galbraith, C., Stroud, D. (ed.), Waterbirds around the world, pp. 868–869. The Stationary Office, Edinburgh, UK.
Brazil, M. 2009. Birds of East Asia: eastern China, Taiwan, Korea, Japan, eastern Russia. Christopher Helm, London.
Bregnballe, T., Noer, H., Christensen, T.K., Clausen, P., Asferg, T., Fox, A.D. and Delany, S. 2006. Sustainable hunting of migratory waterbirds: the Danish approach. In: G. Boere, C. Galbraith, and D. Stroud (eds), Waterbirds around the world, pp. 854–860. The Stationary Office, Edinburgh, UK.
Brown, L.H., Urban, E.K. and Newman, K. 1982. The Birds of Africa, Volume I. Academic Press, London.
Delany, S.; Scott, D. 2006. Waterbird population estimates. Wetlands International, Wageningen, The Netherlands.
del Hoyo, J., Collar, N.J., Christie, D.A., Elliott, A. and Fishpool, L.D.C. 2014. HBW and BirdLife International Illustrated Checklist of the Birds of the World. Lynx Edicions BirdLife International.
del Hoyo, J.; Elliot, A.; Sargatal, J. 1992. Handbook of the Birds of the World, vol. 1: Ostrich to Ducks. Lynx Edicions, Barcelona, Spain.
Flint, V.E., Boehme, R.L., Kostin, Y.V. and Kuznetsov, A.A. 1984. A field guide to birds of the USSR. Princeton University Press, Princeton, New Jersey.
Giles, N. 1994. Tufted Duck (Aythya fuligula) habitat use and brood survival increases after fish removal from gravel pit lakes. Hydrobiologia 279/280: 387-392.
Gudmundsson, F. 1979. The past status and exploitation of the Myvatn waterfowl populations. Oikos 32(1-2): 232-249.
IUCN. 2012. IUCN Red List of Threatened Species (ver. 2012.1). Available at:http://www.iucnredlist.org. (Accessed: June 2015).
Johnsgard, P.A. 1978. Ducks, geese and swans of the World. University of Nebraska Press, Lincoln and London.
Kear, J. 2005. Ducks, geese and swans volume 2: species accounts (Cairina to Mergus). Oxford University Press, Oxford, U.K.
Madge, S. and Burn, H. 1988. Wildfowl. Christopher Helm, London.
Melville, D. S.; Shortridge, K. F. 2006. Migratory waterbirds and avian influenza in the East Asian-Australasian Flyway with particular reference to the 2003-2004 H5N1 outbreak. In: Boere, G.; Galbraith, C., Stroud, D. (ed.), Waterbirds around the world, pp. 432–438. The Stationary Office, Edinburgh, UK.
Mondain-Monval, J.Y., Desnouhes, L. and Taris, J.P. 2002. Lead shot ingestion in waterbirds in the Camargue, (France). Game and Wildlife Science 19(3): 237-246.
Murphy-Klassen, H.M., Underwood, T.J., Sealy, S.G. and Czyrny, A.A. 2005. Long-term trends in spring arrival dates of migrant birds at Delta Marsh, Manitoba, in relation to climate change. The Auk 122: 1130-1148.
Opermanis, O., Mednis, A. and Bauga, I. 2001. Duck nests and predators: interaction, specialisation and possible management. Wildlife Biology 7(2): 87-96.
Pease, M.L., Rose, R.K. and Butler, M.J. 2005. Effects of human disturbances on the behavior of wintering ducks. Wildlife Society Bulletin 33(1): 103-112.
Scott, D. A.; Rose, P. M. 1996. Atlas of Anatidae populations in Africa and western Eurasia. Wetlands International, Wageningen, Netherlands.
Snow, D.W. and Perrins, C.M. 1998. The Birds of the Western Palearctic, Volume 1: Non-Passerines. Oxford University Press, Oxford.
Χανδρινός Γιώργος, Σάββας Καζαντζίδης, στο «Το Κόκκινο Βιβλίο των Απειλουμένων Σπονδυλοζώων της Ελλάδας»