Ο Γιαν Μασσάις (φλαμανδικά: Jan Massijs ή Jan Matsys[3], Αμβέρσα, περ. 1510 - Αμβέρσα, 8 Οκτωβρίου 1575) ήταν Φλαμανδός ζωγράφος, γνωστός για τους πίνακές του με ιστορικά θέματα, τις σκηνές καθημερινότητας και τα τοπία του.[4]
Card Players or The Prodigal Son
The Apocalypse of Saint John the Evangelist on the Island of Patmos
Virgin and Child with an Angel
Βιογραφία
Δαβίδ και Βηθσαβέε, 1562
Ήταν γιος του κορυφαίου ζωγράφου της Αμβέρσας Κουέντιν Μασσάις και μεγαλύτερος αδελφός του Κορνέλις Μασσάις, ζωγράφου και χαράκτη.[5] Εκπαιδεύτηκε από τον πατέρα του. Έγινε δεκτός, μαζί με τον αδελφό του Κορνέλις ως "Δάσκαλος" στη Συντεχνία του Αγίου Λουκά της Αμβέρσας το 1531, ένα χρόνο μετά τον θάνατο του πατέρα τους. Εικάζεται ότι έφυγε από την Αμβέρσα αμέσως μετά και εργάστηκε για ένα διάστημα στο Ανάκτορο του Φοντεναιμπλώ, αλλά αυτά τα γεγονότα δεν είναι επαρκώς τεκμηριωμένα.[6] Επέστρεψε στην Αμβέρσα το 1536. Νυμφεύτηκε την εξαδέλφη του Άννα φαν Τούιλτ (Anna van Tuylt) το 1538. Το ζευγάρι απέκτησε τρία παιδιά.[4][7]
Το 1544 ο Γιαν και ο αδελφός του Κορνέλις εξορίστηκαν από την Αμβέρσα λόγω των θρησκευτικών τους πεποιθήσεων. Πιθανόν ο Γιαν να πήγε στο Φοντεναιμπλώ και στη Γερμανία.[7] Είναι βεβαιωμένο ότι πέρασε κάποιο διάστημα στη Γένοβα.[6] Επέστρεψε στην Αμβέρσα πριν το τέλος του 1555, όταν έληξε η περίοδος εξορίας του. Εκεί ενεπλάκη σε μια σειρά δικαστικών αγώνων με τους αδελφούς και τις αδελφές του για κληρονομικά θέματα.[4]
Αποκαταστάθηκε επαρκώς από το τοπικό δημοτικό συμβούλιο, το οποίο του παράγγειλε μερικά έργα. Αυτά καταστράφηκαν το 1576, όταν τα ισπανικά στρατεύματα πυρπόλησαν το Δημαρχείο της Αμβέρσας κατά τη διάρκεια της ισπανικής εισβολής και της λεηλασίας της Αμβέρσας. Ο Γιαν Μασσάις είχε αποβιώσει το προηγούμενο έτος, έχονταν περιπέσει σε καθεστώς σχεδόν ολοσχερούς πτώχευσης Ο γιος του Κουέντιν Μασσάις ο νεότερος είχε γίνει "Δάσκαλος" στη Συντεχνία του Αγίου Λουκά της πόλης το 1574 και απεβίωσε στη Φρανκφούρτη το 1589. Η θυγατέρα του, Σούζαν, μετανάστευσε στην Ιταλία. Εικάζεται ότι και τα τρία παιδιά του Γιαν εγκατέλειψαν την Αμβέρσα για θρησκευτικούς λόγους.[7]
Γνωστοί μαθητές του ήταν οι Φρανς φαν Τούιλτ (1536), Φρανς ντε Βίττε (1543) και Ολίβιερ ντε Κάιπερ (1569).[4]
Έργο
Η Αποκάλυψη του Αγίου Ιωάννη του Ευαγγελιστή (1563)
Είναι δυνατό να διακριθούν τρεις περίοδοι στο έργο του Γιαν Μασσάις. Κατά την πρώτη περίοδο, πριν την εξορία του το 1544, συνεργάστηκε με και είχε το ύφος του πατέρα του. Συμπλήρωσε, επίσης, μερικά έργα που είχαν μείνει ανολοκλήρωτα με τον θάνατο του πατέρα του. Ο πρώτος χρονολογημένος πίνακας από αυτή την περίοδο, είναι Ο Άγιος Ιερώνυμος στο κελί του, του 1537, που έχει απόλυτα το ύφος του πατέρα του.[4][8]
Από τη δεύτερη περίοδο, η οποία συμπίπτει με την απομάκρυνσή του από την Αμβέρσα από το 1544 ως το 1555, μπορούν να ταυτοποιηθούν μόνον εννέα έργα του. Αυτά εμφανίζουν την επιρροή της Σχολής του Φοντεναιμπλώ. Παραμένει ασαφές αν ο Γιαν Μασσάις πήγε πράγματι στο Φοντεναιμπλώ ή δέχθηκε αυτή την επιρροή με έμμεσο τρόπο. Κατά τη διάρκεια της παραμονής του στην Ιταλία, ζωγράφισε ένα πορτρέτο του Αντρέα Ντόρια, μια από τις ελάχιστες περιπτώσεις που ασχολήθηκε με την προσωπογραφία. Μόνον δύο εργα αυτής της περιόδου φέρουν και υπογραφή και χρονολογία, και τα δύο του 1552.[6]
Μετά την επιστροφή του στην Αμβέρσα, ο Γιαν έφθασε στο μέγιστο των καλλιτεχνικών του ικανοτήτων. Ανέπτυξε ευδιάκριτο ύφος και ασχολήθηκε με ορισμένα θέματα που αποτέλεσαν χαρακτηριστικά του έργου του. Αξιομνημόνευτος είναι ο σημαντικός ρόλος που το γυναικείο γυμνό και ο ερωτισμός διαδραμάτισαν στο έργο του. Συχνά χρησιμοποιούσε μορφές της Παλαιάς Διαθήκης, όπως οι Ιουδήθ, η Σωσσάνα (από το Βιβλίο του Δανιήλ), η Βηθσαβεέ και οι θυγατέρες του Λωτ, ως "δικαιολογία" για την απεικόνιση γυναικείου γυμνού.[6] Ο αισθησιασμός αυτών των μορφών είναι χαρακτηριστικό της Σχολής του Φοντεναιμπλώ.[4] Κύριες αρσενικές μορφές στο έργο του ήταν ο Τωβίας και ο Ηλίας.[6]
Ο Μασσάις ορισμένες φορές θεωρείται ως ένας από τους πρωτοπόρους στη Φλαμανδική και Ολλανδική τέχνη ορισμένων "κοσμικών" θεμάτων, όπως ο "αταίριαστος έρωτας" (απεικονίζει ένα ζευγάρι με μεγάλη διαφορά ηλικίας) και των "χαρούμενων συντροφιών". Στους πίνακες αυτούς ο πειρασμός και ο αγοραίος έρωτας πάντα φαίνεται να διαδραματίζουν τον βασικό ρόλο. Άλλα θέματα στα οποία υπήρξε πρωτοπόρος ήταν ο αργυραμοιβός, ο φοροσυλλέκτης και ο φιλάργυρος, αν και άλλοι ιστορικοί τέχνης διαβλέπουν τον πατέρα του ως δημιουργό αυτών των θεμάτων.[4] Τα έργα αυτά θεωρείται ότι επιτελούν ηθικοπλαστικό σκοπό.[6][7]
Ο Γιαν Μασσάις ζωγράφισε, επίσης, μερικά τοπία αλλά το έργο του σε αυτή τη μορφή ζωγραφικής δεν είναι τόσο σημαντικά, όσο του αδελφού του, Κορνέλις.[4]
Δείτε επίσης
Κατάλογος Φλαμανδών ζωγράφων
Παραπομπές
Χαρούμενη συντροφιά
www.britannica.com/EBchecked/topic/368625/Jan-Massys.
artist list of the National Museum of Sweden. 12 Φεβρουαρίου 2016.
Παραλλαγές του οικογενειακού του ονόματος: Massys, Matsijs, Messijs, Messys, Metsijs, Metsys)
Jane Campbell Hutchison and Jan Van der Stock. "Jan Massys." Grove Art Online. Oxford Art Online. Oxford University Press. Web. 27 Jun. 2014
Jan Massijs στο Ολλανδικό Ίδρυμα Ιστορίας της Τέχνης (Dutch)
Lauran Toorians, Eerherstel voor Jan Massys, in: Ons Erfdeel. Jaargang 39. Stichting Ons Erfdeel, Rekkem/Raamsdonksveer 1996 (Dutch)
Jean Matsys at the Biographie Nationale de Belgique, Volume 14, p. 633-638 (French)
St. Jerome in his cell at the Kunsthistorisches Museum
Περαιτέρω ανάγνωση
Leontine Buijnsters-Smets, Jan Massys : een Antwerps schilder uit de zestiende eeuw, Publisher: Zwolle (Nederland) : Waanders uitg., cop. 1995. Dissertation History of Art, Katholieke Universiteit Nijmegen, 1995 (Dutch),
Hellenica World - Scientific Library
Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License
