Η Χρυσή Ορδή (Μογγολικά: Алтан Орд, Ρωσικά: Золотая Орда) είναι περιληπτικός ιστορικός όρος, ο οποίος περιγράφει τα μογγολικάφύλα που εισέβαλαν μέσω του Καυκάσου στην Ανατολική και Κεντρική Ευρώπη κατά τις πρώτες δεκαετίες του 13ου αιώνα (Μογγολική Εισβολή), καταλύοντας τη Βουλγαρία του Βόλγα και το Κράτος των Ρως. Χρησιμοποιείται επίσης για το χανάτο που συγκροτήθηκε από αυτά τα φύλα μετά την ολοκλήρωση της εισβολής, καταλαμβάνοντας στη μέγιστη ακμή του μια τεράστια επικράτεια, από τα Καρπάθια Όρη στα δυτικά έως την περιοχή της οροσειράς Αλτάι στα ανατολικά, σε εδάφη που σήμερα ανήκουν στις παρακάτω χώρες:
Η Χρυσή Ορδή το 1389. Με πιο ανοικτό χρώμα απεικονίζεται η Μοσχοβία.
ολόκληρη τη Μολδαβία και τη νότια Ουκρανία,
το ευρωπαϊκό τμήμα της Ρωσίας εκτός από το τμήμα που καταλάμβανε η Φεουδαλική Δημοκρατία του Νόβγκοροντ,
το μεγαλύτερο κομμάτι του Καζακστάν και ένα μικρό του Ουζμπεκιστάν,
τη δυτική Σιβηρία.
Η ονομασία Χρυσή Ορδή επινοήθηκε κατά τη σύγχρονη εποχή (όπως π.χ. ο όρος Βυζαντινή Αυτοκρατορία) - η πρώτη γραπτή αναφορά σε αυτήν γίνεται μόλις το 17ο αιώνα. Οι ίδιοι οι κάτοικοί του φαίνεται πως αποκαλούσαν το κράτος τους Ουλούς Ζούτσι (Γη του Ζούτσι, του πρωτότοκου γιου του Τζένγκις Χαν), ή Χανάτο των Κιπτσάκ (από ένα αρχαίο τουρκικό φύλο που κατοικούσε στην περιοχή). Είναι επίσης περιληπτικός όρος, αφού δεν περιγράφει ένα συγκεκριμένο έθνος, αλλά μία πανσπερμία νομαδικών φύλων με κοινή μογγολική και τουρκική καταγωγή που τέθηκαν υπό κοινή ηγεσία. Το μείγμα αυτό αναφέρεται συχνά και ως Τάταροι, από την αρχαία μογγολική φυλή Τατά. Αυτή η ονομασία έχει επιβιώσει στους αιώνες, χαρακτηρίζοντας τους τουρκομογγολικής καταγωγής κατοίκους της περιοχής του ποταμού Βόλγα.
Πίνακας περιεχομένων
1 Η Μογγολική Εισβολή (1227-1242)
2 Ιστορική διαδρομή του χανάτου
2.1 Αυτονόμηση της Μοσχοβίας (1380-1480)
2.2 Αποσύνθεση στο νότο (μέσα 14ου - μέσα 15ου αιώνα)
3 Διάδοχα κράτη
4 Βιβλιογραφία
5 Πηγές
Η Μογγολική Εισβολή (1227-1242)
Σύμφωνα με την εντολή του Τζένγκις Χαν, μετά το θάνατό του η διοίκηση των δυτικών κτήσεων της Μογγολικής Αυτοκρατορίας θα περνούσε στον γιο του, Ζούτσι (το όνομα στα Μογγολικά). Όταν όμως πέθανε ο Τζένγκις Χαν (1227), ο Ζούτσι ήταν ήδη νεκρός, με αποτέλεσμα η δυτική μογγολική επικράτεια να μοιρασθεί σε δύο μέρη και η ηγεσία της ν' ανατεθεί στα παιδιά του Ορντά (Λευκή Ορδή, δυτικά) και Μπατού (Μπλε Ορδή, ανατολικά), που απολάμβαναν αυτονομίας, υπό την επικυριαρχία όμως του εκλεγμένου ως Μεγάλου Χαγάνου των Μογγόλων, Ογκεντέι, τρίτου γιου του Τζένγκις Χαν.
Ο Μπατού αποδείχθηκε σύντομα καλύτερος ηγέτης από τον Ορντά. Σε μία δεκαετία έθεσε υπό τον έλεγχό του και τη "Λευκή Ορδή" του αδελφού του, ενώ παράλληλα ενσωμάτωσε τα συγγενικά τουρκικά φύλα του Καυκάσου και της βόρειας Μαύρης Θάλασσας, καθώς και τους Βουλγάρους του Βόλγα. Στη συνέχεια ο νέος ενωμένος στρατός κατέλυσε διάφορα νότια και κεντρικά πριγκιπάτα των Ρως, ισοπεδώνοντας τις σημαντικότερες πόλεις τους: Ριαζάν, Κολόμνα, Μόσχα, Βλαντίμιρ, Ροστόφ, Ούγκλιτς, Γιάροσλαβλ, Κοστρομά, Κάσιν, Σκνιάτινο, Γκοροντέτς, Γκαλίτς, Περεσλάβλ-Ζαλέσκι, Γιούριεφ-Πόλσκι, Ντμίτροφ, Βολοκολάμσκ, Τβερ, Τορζόκ, Κοζέλσκ. Μόνο δύο περιοχές στα βορειοδυτικά κατάφεραν να γλιτώσουν και να ακολουθήσουν αυτόνομη πορεία, το Νόβγκοροντ και το Πσκοφ.
Αφού κατέκτησε όλα σχεδόν τα ανατολικά σλαβικά εδάφη, ο Μπατού έστρεψε το βλέμμα του στην πιο πλούσια Κεντρική Ευρώπη. Με μία επιχείρηση - αστραπή το 1241 πέρασε σαν λαίλαπα από την Ουγγαρία και έφθασε στις πύλες της Βιέννης, αλλά η πολιορκία της πόλης έληξε άδοξα, διότι πέθανε ο Μέγας Χαν Ογκεντέι (ή Οκτάι) και ο Μπατού έσπευσε στην Κίνα, επιζητώντας ρόλο στη διαδικασία διαδοχής. Έκτοτε η "Μπλε Ορδή" αποτραβήχθηκε ανατολικά των Καρπαθίων και δεν ξαναδοκίμασε να κινηθεί δυτικότερα. Τον επόμενο χρόνο (1242), αφού απέτυχε να γίνει ο νέος Μέγας Χαν, ο Μπατού ίδρυσε την πόλη Σαράι (στα εδάφη του σημερινού Άστραχαν - Κάτω Βόλγα) ως πρωτεύουσά του, σηματοδοτώντας την πρόθεσή του για αυτονόμηση.
Ιστορική διαδρομή του χανάτου
Τμήμα μιας σειράς λημμάτων
Ιστορία της Ρωσίας
Coat of arms of Russia
Πρώιμοι Σλάβοι / Ρως προ 9ου αιώνα
Χαγανάτο των Χαζάρων 7ος–10ος αιώνας
Χαγανάτο των Ρως 9ος αιώνας
Βουλγαρία του Βόλγα 9ος–13ος αιώνας
Ρως του Κιέβου 882–1240
Βλαντίμιρ-Σούζνταλ 1157–1331
Δημοκρατία του Νόβγκοροντ 1136–1478
Ταταρικός ζυγός 1240–1480
Μεγάλο Δουκάτο της Μόσχας 1283–1547
Βασίλειο της Ρωσίας 1547–1721
Ρωσική Αυτοκρατορία 1721–1917
Ρωσική Δημοκρατία 1917
Σοβιετική Ρωσία 1917–1922
Σοβιετική Ένωση 1922–1991
Ρωσική Ομοσπονδία 1991–τώρα
Ιστορία
Flag of Russia.svg Ρωσία
π • σ • ε
Μετά την ίδρυση του Σαράι η Χρυσή Ορδή παρέμεινε τύποις τμήμα της Μογγολικής Αυτοκρατορίας έως τη διάσπαση της τελευταίας το 1294, όταν έγινε και επίσημα ανεξάρτητο χανάτο.
Σε επίπεδο εθνικής σύνθεσης κυρίαρχο στοιχείο ήταν το τουρκικό - εξάλλου οι συγκεκριμένες περιοχές κατοικούνταν από διάφορα τουρκικά φύλα και πριν την έλευση των νέων εισβολέων. Σταδιακά οι Τούρκοι επικράτησαν πολιτισμικά έναντι των νομάδων Μογγόλων, σε βαθμό που οι ιστορικοί μιλούν για εκτουρκισμό του χανάτου. Οι Μογγόλοι όμως κράτησαν την ηγεσία: αρχηγός του κράτους ήταν ο χαγάνος, που εκλεγόταν από τη "Χρυσή Συνέλευση" (Χουρουλτάι, το συμβούλιο των φυλάρχων) και κυβερνούσε το κράτος με τη βοήθεια των υπουργών (βεζίρηδων) και των τοπικών διοικητών (μπασκάκ).
Οι μη μογγολικοί λαοί που ζούσαν στα ευρωπαϊκά σύνορα του κράτους (Σλάβοι, Αρμένιοι, Γεωργιανοί και Έλληνες της Κριμαίας) έχαιραν σχετικής αυτονομίας, αρκεί να πλήρωναν το φόρο υποτέλειας και να ζητούσαν την έγκριση του Σαράι όταν άλλαζαν την ηγεσία της κοινότητάς τους. Σημαντικό ρόλο στην αυξημένη αυτονομία των σλαβικών περιοχών έπαιξε η ευέλικτη πολιτική του Αλέξανδρου Νιέφσκι, δούκα του Νόβγκοροντ. Υπήρξαν μάλιστα περιπτώσεις που ο Μογγόλος χαγάνος ανέθετε στους ίδιους τους υποτελείς τον έλεγχο των κατεχόμενων περιοχών και τη συλλογή των φόρων.
Θρησκευτικά οι Μογγόλοι της Χρυσής Ορδής ήταν ανιμιστές και ανεκτικοί προς τις θρησκείες των υποτελών τους, οι οποίοι μάλιστα προσπάθησαν να τους προσηλυτίσουν (οι Ρώσοι στο Χριστιανισμό και οι Τούρκοι στο Ισλάμ). Τελικά κατά την περίοδο του Ουζμπέγκ Χαν (1312 - 1341), προϊόντος του εκτουρκισμού στον οποίο έγινε αναφορά παραπάνω, υιοθετήθηκε ως επίσημη θρησκεία του κράτους το Ισλάμ. Την εποχή εκείνη η Χρυσή Ορδή έφθασε στη μέγιστη ακμή της, διαθέτοντας στρατό που αριθμούσε περίπου 300.000 άνδρες.
Αυτονόμηση της Μοσχοβίας (1380-1480)
Η πρόοδος της Χρυσής Ορδής ανακόπηκε από το Μαύρο Θάνατο, μία πανδημία πανώλης που εξαπλώθηκε ταχύτατα από την Ασία στην Ευρώπη στα μέσα του 14ου αιώνα, σκοτώνοντας συνολικά 75.000.000 ανθρώπους σε ολόκληρο τον τότε γνωστό κόσμο. Πάνω-κάτω την ίδια περίοδο το Μεγάλο Δουκάτο της Λιθουανίας αποπειράθηκε να επεκταθεί στην κεντρική Ρωσία, εις βάρος του χανάτου. Αδύναμο να ελέγξει την κατάσταση με τις δικές του δυνάμεις, το Σαράι έδωσε μεγαλύτερες ελευθερίες στους υποτελείς Μοσχοβίτες και τους επέτρεψε να ενσωματώσουν μία σειρά "επίφοβων" εδαφών στα βόρεια και δυτικά τους κατά τις επόμενες δεκαετίες, πριν προλάβουν οι Λιθουανοί.
Η γιγάντωση της Μοσχοβίας τόνωσε το σλαβικό πατριωτισμό και ταυτόχρονα δημιούργησε τους υλικούς όρους για διεκδίκηση πλήρους ανεξαρτησίας. Το 1380 ο στρατός του πρίγκηπα της Μοσχοβίας Ντμίτρι Ντονσκόι νίκησε τη Χρυσή Ορδή στο Κουλίκοβο, κοντά στον ποταμό Ντον (κεντρική Ρωσία) - έκτοτε ο πρίγκηπας έμεινε στην ιστορία ως Ντονσκόι. Η νίκη στο Κουλίκοβο οδήγησε σε ακόμα μεγαλύτερη αυτονομία μέχρι την οριστική εκδίωξη της Χρυσής Ορδής εκατό χρόνια αργότερα (1480), σε μια εποχή που ήδη το χανάτο είχε κατακερματισθεί στο νότο. Η εκδίωξη έγινε χωρίς τελική μάχη, αφού μόλις τα στρατεύματα των Τατάρων είδαν το πλήθος και τον εξοπλισμό των Μοσχοβιτών (η λεγόμενη ιστορικά Μεγάλη παράταξη στον ποταμό Ούγκρα) του Ιβάν Γ', προτίμησαν να αποχωρήσουν ειρηνικά παρά να αποδεκατισθούν.
Αποσύνθεση στο νότο (μέσα 14ου - μέσα 15ου αιώνα)
Η κατάσταση στον πυρήνα του κράτους, το Νότο, που περιελάμβανε κυρίως τους Μογγόλους και τους Τούρκους, δεν ήταν καλύτερη μετά το "Μαύρο Θάνατο". Στις τελευταίες δεκαετίες του 14ου αιώνα αναβίωσε η διαμάχη ανάμεσα στη "Λευκή Ορδή" και τη "Μπλε Ορδή", που εκδηλώθηκε με εμφύλιο πόλεμο ανάμεσα στον Μαμάι (ο "μπλε" στρατηγός που ηττήθηκε στο Κουλίκοβο) και τον Τοχταμίς (απόγονο του "λευκού" Ορντά). Ο Τοχταμίς μάλιστα πυρπόλησε τη Μόσχα σκοτώνοντας 24.000 ανθρώπους το 1382 σε μια επίδειξη δύναμης. Η διένεξη ανάμεσα στους δύο φυλάρχους αποδυνάμωσε τη στρατιωτική ισχύ και τη συνοχή του κράτους, κάνοντάς την εύκολο θύμα για τις ορέξεις ενός νέου ηγέτη που ανέτειλε στην Κεντρική Ασία: του Ταμερλάνου.
Ο Ταμερλάνος ήταν ένας Τουρκομογγόλος πολέμαρχος που ονειρευόταν να ανασυστήσει την κραταιά Μογγολική Αυτοκρατορία του Τζένγκις Χαν, με ορμητήριο τη Σαμαρκάνδη. Αρχικά παρενέβη στον εμφύλιο πόλεμο υποστηρίζοντας τον Τοχταμίς, μέχρι που ο τελευταίος έγινε χαγάνος και στράφηκε εναντίον της Σαμαρκάνδης μέσω του Αζερμπαϊτζάν (1385). Ακολούθησε δεκαετής πόλεμος από τον οποίο ο Ταμερλάνος βγήκε νικητής, λεηλατώντας τις δύο σπουδαιότερες πόλεις (Σαράι, Χατζιταρξάν) και βυθίζοντας τη Χρυσή Ορδή στο χάος πριν αποχωρήσει.
Λίγες δεκαετίες μετά, στα μέσα του 15ου αιώνα, η Χρυσή Ορδή διασπάσθηκε οριστικά σε διάφορα μικρότερα ταταρικά χανάτα, τα οποία βραχυπρόθεσμα ακολούθησαν διαφορετική εξέλιξη αλλά τελικά είχαν την ίδια κατάληξη, την κατάκτησή τους από τους Ρώσους.
Διάδοχα κράτη
Τα χανάτα που προέκυψαν από τη διάσπαση της Χρυσής Ορδής είναι τα ακόλουθα:
Η επέκταση των Μογγόλων κατά το 13ο αιώνα. Με κίτρινο χρώμα απεικονίζεται το Χανάτο της Χρυσής Ορδής κατά τη διάσπαση της Μογγολικής Αυτοκρατορίας το 1294.
Χανάτο της Σιβηρίας: Είχε αυτονομηθεί νωρίτερα υπό την ηγεσία του Σαϊμπάν, αδελφού του Μπατού. Εκτεινόταν στα εδάφη της Χαντιμανσίας και της Γιαμαλίας στα ανατολικά των Ουραλίων, φθάνοντας μέχρι τον Αρκτικό Ωκεανό. Έγινε τμήμα του Βασιλείου της Ρωσίας το 1582.
Χανάτο του Κασίμ: Δημιουργήθηκε το 1452 στα εδάφη της σημερινής Περιφέρειας Ριαζάν με την έγκριση της Μόσχας, στην οποία ήταν υποτελές μέχρι το 1681 που διαλύθηκε.
Χανάτο του Καζάν: Ανεξαρτητοποιήθηκε από το Σαράι το 1438. Εκτεινόταν στην περιοχή του Κάτω Βόλγα, είχε πρωτεύουσα το Καζάν και αποτελούταν κυρίως από εξισλαμισθέντες Βουλγάρους του Βόλγα. Γνώρισε σύντομη ακμή ως εμπορικό πέρασμα μέχρι το 1552, οπότε και κατακτήθηκε από τον Ιβάν τον Τρομερό.
Χανάτο του Χατζιταρξάν: Αποτελούμενο από τα εδάφη πέριξ του Χατζιταρξάν (το σημερινό Άστραχαν), στις εκβολές του Βόλγα στην Κασπία Θάλασσα, ιδρύθηκε τη δεκαετία του 1460. Κατακτήθηκε από τον Ιβάν τον Τρομερό μαζί με το χανάτο του Καζάν, αλλά προσωρινά του παραχωρήθηκε αυτονομία. Οριστικά εντάχθηκε στη Ρωσία το 1556, όταν επιχείρησε να αποτινάξει το ρωσικό έλεγχο.
Καζακικό Χανάτο: Ιδρύθηκε το 1456 και επιβίωσε για σχεδόν τρεις αιώνες έως το 1731, όταν έγινε τμήμα της Ρωσικής Αυτοκρατορίας. Θεωρείται προδρομική μορφή του σημερινού ανεξάρτητου Καζακστάν.
Ουζμπεκικό Χανάτο: Καταλάμβανε τα δυτικά εδάφη του σημερινού Ουζμπεκιστάν. Διαμοιράσθηκε λίγο αργότερα μεταξύ άλλων χανάτων που προήλθαν από τη διάσπαση της Αυτοκρατορίας των Τιμουριδών.
Χανάτο της Κριμαίας: Είναι το χανάτο που γνώρισε τη μεγαλύτερη ακμή μεταξύ των απομειναρίων της Χρυσής Ορδής. Ιδρύθηκε το 1441 στις βόρειες ακτές της Μαύρης Θάλασσας και συνεργάσθηκε στενά με τους Οθωμανούς που κατέλαβαν την Κωνσταντινούπολη το 1453. Ελέγχοντας το εμπόριο από και προς τη Μεσόγειο, οι Τάταροι της Κριμαίας έγιναν στόχος της Ρωσίας και αποτέλεσαν για αιώνες αιτία των ρωσοτουρκικών πολέμων. Το χανάτο καταλύθηκε τελικά από την Αικατερίνη τη Μεγάλη το 1783.
Βιβλιογραφία
Μπέρτολντ Σπούλερ: Die Goldene Horde. Βιζμπάντεν 1965
Ρενέ Γκρουσέ: Die Steppenvölker. Έσεν 1975
Ρασίντ αντ-Ντιν (übers. von John Andrew Boyle): The successors of Genghis Khan. Νέα Υόρκη 1971
Κλάους Λεχ: Das mongolische Weltreich: Al-Umaris Darstellung der mongolischen Reiche. Βιζμπάντεν 1968
Μίκαελ Βάιερς (Χρσγκ.): Die Mongolen: Beiträge zu ihrer Geschichte. Ντάρμσταντ 1986
Εμανουέλ Σαρκισγιάντς: Die orientalischen Völker Russlands vor 1917. Μόναχο 1961
Γ. Α. Φεντορόφ-Νταβιντόφ: Die Goldene Horde und ihre Vorgänger. Λειψία 1972
Τίλμαν Νέιτζελ: Timur der Eroberer und die islamische Welt des späten Mittelalters. Μόναχο 1993
Χένρι Χόιλ Χόγουρθ: History of the Mongols from the 9th to the 19th Century. Part 2. The So-Called Tartars of Russia and Central Asia Λονδίνο 1880.
Φαχρεντίν Ριζαεντίν: Altın Ordu ve Kazan Hanları. Κωνσταντινούπολη 2003
Α.Υ. Γιακουμπόφσκι: Altın Ordu ve İntihatı. Κωνσταντινούπολη 1955
Πηγές
Η συγγραφή του άρθρου βασίσθηκε κατά πολύ στην αγγλόφωνη και ρωσόφωνη wikipedia.
[απόκρυψη]π • σ • ε Μογγολική Αυτοκρατορία (1206–1368)
[απόκρυψη] Ορολογία
Τίτλοι
Χαγάνος Χαν Χατούν Χανούμ Τζινόνγκ Χονγκ Ταγίτζι Νογιόν Ταρκχάν
Bosoo mongol bicig.png
ΠολιτικήΣτρατιωτική
Τζιαρλικ Γιάμ Ορδή Pax Mongolica Γιάσα Κουρουλτάι Πάιζα Μανγκούντ Τουμεν Κεσίγκ
[απόκρυψη]
ΠολιτικήΟργάνωσηΖωή
Θέματα
Αυτοκρατορική Σφραγίδα των Μογγόλων Διοικητική Διαίρεση Εισβολές και κατακτήσεις Καταστροφικότητα Λάβαρο Στρατηγική και οργάνωση Σύστημα οργάνωσης του Τζένγκις Χαν Θρησκεία Κοινωνία και οικονομία
Βυζαντινή-Μογγολική συμμαχία Λίστα με Μογγολικές και Ταταρικές επιδρομές κατά των Ρως Μογγολικά και Ταταρικά κράτη στην Ευρώπη Μογγολική Αρμενία Οίκος του Μπορτζιγκιν Οίκος του Ογκεντέι Φράγκο-Μογγολική συμμαχία
Genghis Khan.jpg
Χανάτα
Δυναστεία Γιουάν Ιλχανάτο Χανάτο Τσαγκατάι Χρυσή Ορδή (Πτέρυγες)
Μεγάλες πόλεις
Αβαργκα Αζόφ Αλμάλικ Άστραχαν Ζαναντού Καρακορούμ Καρσί Μακαρ Μαραγκα Μπολγκαρ Μπουχάρα Ουκέκ Σαμαρκάνδη Σαράι Σαράι Τζούκ Σουλτανία Ταμπρίζ Χανμπαλικ
[απόκρυψη]
ΕκστρατείεςΜάχες
Ασία
Κεντρική
Σιβηρία (1207) Κάρα Κχιτάι (1216–18) Χωρεσμία (1218–1221)
Ανατολική
Δυτική Ξία (1205 / 1207 / 1209–10 / 1225–27) Βόρεια Κίνα και Μαντζουρία (1211–34) Νότια Κίνα (1235–79) Βασίλειο του Νταλι (1253–56) Θιβέτ (1236 / 1240 / 1252) Κορέα (1231–60) Ιαπωνία (1274 / 1281) Σαχαλίνη (1264–1308)
Νοτιοανατολική
Μπούρμα (1277 / 1283 / 1287) Ιάβα (1293) Βιετνάμ (1257 / 1284–88) Μπούρμα (1300–02)
Νότια
Ινδία (1221–1327)
Mongol Empire map 2.gif
Ευρώπη
Γεωργία (1220–22 / 1226–31 / 1237–64) Τσετσενία (1237–1300s) Βουλγαρία του Βόλγα (1229–36) Ρως (1223 / 1236–40) Πολωνία και Βοημία (1240–41) Ουγγαρία (1241-42) Βασίλειο της Σερβίας (1242) Βουλγαρία (1242) Λατινική αυτοκρατορία (1242) Λιθουανία (1258-59) Πολωνία (1259–60) Θέμα Θράκης (1264-65) Ουγγαρία (1285–86) Πολωνία (1287–88) Βασίλειο της Σερβίας (1291) Πολωνία (1340-1341)
Μέση Ανατολή
Ανατολία (1241–43) Ιράκ (1258) Συρία (1260–1323) Παλαιστίνη (1260 / 1301)
Εμφύλιοι πόλεμοι
Διαίρεση της Μογγολικής αυτοκρατορίας Εμφύλιος Πόλεμος του Τολούι (1260–64) Πόλεμος Μπέρκε-Χουλάγκου (1262) Πόλεμος Κάιντου-Κουμπλάι (1268–1301) Πόλεμος Έσεν Μπούκα-Αγιουρμπαρβάντα (1314–1318)
[απόκρυψη] Πρόσωπα
Μεγάλοι Χαν
Τζένγκις Χαν Τολούι (αντιβασιλέας) Ογκεντέι Χαν Τουρακίνα Χατούν(αντιβασιλέας) Κουγιούκ Χαν Oghul Qaimish (αντιβασιλέας) Μονγκε Χαν Κουμπλάι Χαν
Toda Mongke and His Mongol Horde.jpg
Χαν
Τζόκι Μπατού Χαν Σαρτάκ Όρντα Μπέρκε Τόκτα Οζ Μπεγκ Τσαγκατάι Χαν Ντού'α Κεμπέκ Χουλαγκου Αμπακα Αργκόν Καζάν
Στρατιωτικοί
Σουμπουτάι Ζουργκαντάι Μουκχάλι Νεγκουντάρ Μπο'όρτσι Γκούο Κ'αν Μποροκχούλα Τζέλμε Τσιλάουν Κουμπιλάι Αγιού Μπαγιάν Καντάν Μπουρουντάι Νογκάι Χαν
Category Κατηγορία Plan.svg Χρονολόγιο
Hellenica World - Scientific Library
Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License
