Ποινικός Κώδικας, ή Γενικός Ποινικός Νόμος, ή Π.Κ. (προφέρεται Πι-Κάπα), ονομάζεται η οποιαδήποτε συλλογή κανόνων του Ποινικού Δικαίου κάθε χώρας που έχει κωδικοποιηθεί σ΄ ένα νομοθέτημα, που εκδίδουν και στη συνέχεια ασκούν ειδικά από το Σύνταγμα θεσμοθετημένα όργανα. Συνηθέστερα ο ποινικός κώδικας διαιρείται σε δύο μέρη, το ειδικό και το γενικό μέρος.

Στην Ελλάδα, Π.Κ. συντάχθηκε για πρώτη φορά από τα μέλη της Αντιβασιλείας του Όθωνα και συγκεκριμένα από τον Γεώργιο φον Μάουρερ, με βάση τον βαυαρικό κώδικα του 1813, όπως αυτός είχε στη συνέχεια τροποποιηθεί με νεότερα βαυαρικά νομοσχέδια των ετών 1822, 1827 και 1831.
Ο Κώδικας αυτός δημοσιεύτηκε στις 10 Ιανουαρίου του 1834 οπότε και άρχισε να εφαρμόζεται από τις 19 Απριλίου του 1834. Το κείμενο του νόμου αυτού δημοσιεύτηκε στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως σε δύο γλώσσες, στην ελληνική και τη γερμανική. Μετά όμως από κάποιες αναγκαίες μεταφραστικές κυρίως διορθώσεις που έγιναν, εκδόθηκε νεότερο διάταγμα για επαναδημοσίευση μόνο του ελληνικού κειμένου δύο χρόνια μετά, στο ΦΕΚ στις 3 Νοεμβρίου του 1836 ως παράρτημα του προηγουμένου. Έκτοτε παρέμεινε σε ισχύ μόνο το ελληνικό κείμενο σύμφωνα με σχετικό διάταγμα. Παρά ταύτα αν και ο ουσιαστικά γερμανικός αυτός νόμος υπήρξε σπουδαίο και λίαν πολύτιμο όργανο ειδικά επί των ερμηνειών της νομικής επιστήμης, δεν μπορούσε να λειτουργήσει επί των λεγομένων τότε «παραλλαγών».

Έτσι ο νόμος αυτός υπέστη πολλές τροποποιήσεις με νεότερα διατάγματα φθάνοντας το 1910 στην ανάγκη έκδοσης νέου ανακαινισμένου ποινικού κώδικα που να περιέχει κωδικοποιημένα όλες τις τροποποιήσεις που στο μεταξύ είχαν πραγματοποιηθεί. Έτσι το 1911 συνεστήθη ειδική τριμελής επιτροπή για το σκοπό αυτό που λόγω όμως συνεχών εμποδίων και κωλυμάτων το σχέδιο του νέου νόμου άρχισε να χαρακτηρίζεται «πέπλος της Πηνελόπης» όταν και εκδόθηκε τελικά 40 περίπου χρόνια μετά, το 1950, με την έκδοση του Νόμου 1492/ από 17-8-1950, όπου ουσιαστικά μέχρι τότε ίσχυε ο από του 1836 Π.Κ..

Τέλος με την έκδοση του ΠΔ.283/1985 που δημοσιεύτηκε στο ΦΕΚ Α-106/1985 τέθηκε σε ισχύ ο τελευταίος Ποινικός Κώδικας επί τον οποίο όμως έχουν εκδοθεί και άλλοι τροποποιητικοί νόμοι.

Το περιεχόμενο του Ποινικού Κώδικα κατανέμεται σε δύο μέρη, το μεν πρώτο είναι το Γενικό, το δε δεύτερο το Ειδικό μέρος. Αυτών ακολουθούν οι λεγόμενες "μεταβατικές διατάξεις". Στον Π.Κ. δεν περιλαμβάνονται οι Ειδικοί Ποινικοί Νόμοι επειδή αφορούν ιδιαίτερες περιπτώσεις που δεν εμπίπτουν στη βάση του πάγιου και ευρύτερου χαρακτήρα της κοινωνικής ζωής.

Πηγές

* "Μεγάλη Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια" τομ.Κ΄, σελ.