ART

 

Γεγονότα, Hμερολόγιο

 

.

Grafik4

Ο Νίκος Καζαντζάκης (18 Φεβρουαρίου 1883 - 26 Οκτωβρίου 1957) ήταν Έλληνας μυθιστοριογράφος, ποιητής, θεατρικός συγγραφέας και πολιτικός. Πιθανότατα ο σημαντικότερος αλλά και αμφιλεγόμενος Έλληνας συγγραφέας και φιλόσοφος του 20ου αιώνα, γνωστότερος για τα έργα του Βίος και Πολιτεία του Αλέξη Ζορμπά και Ο Τελευταίος Πειρασμός που έχουν γίνει και ταινίες. Είναι ο περισσότερο μεταφρασμένος σύγχρονος Έλληνας συγγραφέας.

Βιογραφία

Γεννήθηκε στους χωριό Βαρβάρους (σημερινή ονομασία Μυρτιά) στο Ηράκλειο της Κρήτης, το οποίο εκείνη την εποχή αποτελούσε ακόμα μέρος της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. (Η καταγωγή του Νίκου Καζαντζάκη ήταν απ' τους Βαρβάρους. Δηλαδή εκεί γεννήθηκε ο πατέρας του, ο Μιχάλης. Ο ίδιος γεννήθηκε στο Ηράκλειο). Εκεί ολοκλήρωσε το γυμνάσιο και το 1902 εγκαταστάθηκε στην Αθήνα όπου ξεκίνησε νομικές σπουδές. Εμφανίστηκε για πρώτη φορά στα ελληνικά γράμματα, το 1906, δημοσιεύοντας το δοκίμιο H Aρρώστια του Αιώνος και το πρώτο του μυθιστόρημα Όφις και Kρίνο (με το ψευδώνυμο Κάρμα Νιρβάμη). Tον επόμενο χρόνο ξεκίνησε μεταπτυχιακές σπουδές στα νομικά, στο Παρίσι. Παράλληλα, σημαντική επίδραση στον Καζαντζάκη είχαν οι διαλέξεις του Ανρί Μπεργκσόν τις οποίες παρακολουθούσε. Με την επιστροφή του στην Ελλάδα, δημοσίευσε αρκετές κριτικές μελέτες σε διάφορα περιοδικά ενώ εκδόθηκε το 1909 η διατριβή του επί υφηγεσία Ο Φρειδερίκος Νίτσε εν τη Φιλοσοφία του Δικαίου και της Πολιτείας. Το 1910 εγκαταστάθηκε στην Αθήνα και συμμετείχε στην κίνηση για την ίδρυση του Εκπαιδευτικού Ομίλου, μέσω του οποίου συνδέθηκε φιλικά, το 1914, με τον ποιητή Άγγελο Σικελιανό. Μαζί ταξίδεψαν στο Άγιον Όρος όπου διέμειναν περίπου σαράντα ημέρες ενώ περιηγήθηκαν και σε πολλά ακόμα μέρη της Ελλάδας. Την περίοδο αυτή, ήρθε σε επαφή και με το έργο του Δάντη, τον οποίο ο ίδιος χαρακτηρίζει στα ημερολόγια του ως έναν από τους δασκάλους του, μαζί με τον Όμηρο και τον Μπεργκσόν.


Το 1919 ο Ελευθέριος Βενιζέλος διόρισε τον Kαζαντζάκη ως Γενικό Διευθυντή του Yπουργείου Περιθάλψεως, έχοντας ως αποστολή τον επαναπατρισμό Eλλήνων από την περιοχή του Καυκάσου. Oι εμπειρίες που αποκόμισε αξιοποιήθηκαν αργότερα στο μυθιστόρημα του O Xριστός Ξανασταυρώνεται. Τον επόμενο χρόνο, μετά από την ήττα του κόμματος των Φιλελευθέρων, ο Καζαντζάκης αποχώρησε από το Υπουργείο Περιθάλψεως και πραγματοποίησε αρκετά ταξίδια στην Ευρώπη. Το 1922 επισκέφτηκε τη Βιέννη όπου ήρθε σε επαφή με το έργο του Φρόυντ και τις Βουδιστικές γραφές. Επισκέφτηκε ακόμα τη Γερμανία ενώ το 1924 έμεινε για τρεις μήνες στην Ιταλία. Την περίοδο 1923-1926 πραγματοποίησε επίσης αρκετά δημοσιογραφικά ταξίδια στη Σοβιετική Ένωση, στην Παλαιστίνη, στην Κύπρο και στην Ισπανία, όπου του παραχώρησε συνέντευξη ο δικτάτορας Πρίμο ντε Ριβέρα. Εργάστηκε ως ανταποκριτής των εφημερίδων Ελεύθερος Τύπος και Η Καθημερινή.


Τον Μάϊο του 1927 απομονώθηκε στην Αίγινα με σκοπό την ολοκλήρωση της Oδύσσειας. Τον ίδιο χρόνο ξεκίνησε την ανθολογία των ταξιδιωτικών του άρθρων για την έκδοση του πρώτου τόμου του Tαξιδεύοντας ενώ το περιοδικό Aναγέννηση δημοσίευσε την Aσκητική, το φιλοσοφικό του έργο. Τον Ιανουάριο του 1928 πραγματοποίησε ομιλία στην Αθήνα με θέμα την Σοβιετική Ένωση, εξυμνώντας το Σοβιετικό μοντέλο. Για την οργάνωση αυτής της ομιλίας στο θέατρο Αλάμπρα, η οποία κατέληξε σε μία ανοιχτή διαδήλωση, τόσο ο Καζαντζάκης όσο και ο συνδιοργανωτής Δημήτριος Γλυνός διώχθηκαν δικαστικά, ωστόσο η δίκη τους τελικά δεν πραγματοποιήθηκε. Tον Aπρίλιο, ο Kαζαντζάκης, ξαναβρέθηκε στη Ρωσία όπου ολοκλήρωσε ένα κινηματογραφικό σενάριο με θέμα τη Ρωσική Επανάσταση. Tον Mάιο του 1929 απομονώθηκε σε ένα αγρόκτημα της Tσεχοσλοβακίας όπου ολοκλήρωσε στα γαλλικά τα μυθιστορήματα Toda-Raba (μετονομασία του αρχικού τίτλου Moscou a crie) και Kapetan Elia. Τα έργα αυτά, εντάσσονταν στην προσπάθεια του Καζαντζάκη να καταξιωθεί διεθνώς ως συγγραφέας. Η γαλλική έκδοση του μυθιστορήματος Toda-Raba κυκλοφόρησε με το ψευδώνυμο Νικολάι Καζάν.


To 1931 επέστρεψε στην Eλλάδα και εγκαταστάθηκε εκ νέου στην Aίγινα όπου ανέλαβε τη συγγραφή ενός Γαλλοελληνικού λεξικού. Mετέφρασε ακόμα τη Θεία Κωμωδία του Δάντη, έγραψε ένα μέρος των ωδών που αργότερα ενσωματώθηκαν στις Τερτσίνες (1960) ενώ αργότερα ταξίδεψε στην Iσπανία ξεκινώντας παράλληλα τη μετάφραση έργων Ισπανών ποιητών. Το 1935 πραγματοποίησε ταξίδι στην Ιαπωνία και την Kίνα εμπλουτίζοντας τα ταξιδιωτικά του κείμενα. Το 1938 ολοκλήρωσε την Oδύσσεια, ένα επικό ποίημα στα πρότυπα της Οδύσσειας του Ομήρου, αποτελούμενο από συνολικά 33.333 στίχους και 24 ραψωδίες. Για το έργο αυτό, ο Καζαντζάκης εργαζόταν για δεκατρία χρόνια και πριν την τελική του μορφή, προηγήθηκαν οκτώ αναθεωρημένες γραφές. Το ίδιο διάστημα, πλήθος κειμένων του δημοσιεύτηκαν σε εφημερίδες ή περιοδικά ενώ το μυθιστόρημά του Ο Βραχόκηπος εκδόθηκε στην Ολλανδία και τη Χιλή.


Κατά την περίοδο της κατοχής, συνεργάστηκε με τον Ιωάννη Κακριδή για την μετάφραση της Ιλιάδας. Μετά την αποχώρηση των Γερμανών, δραστηριοποιήθηκε έντονα στην ελληνική πολιτική ζωή. Αποτέλεσε πρόεδρο της Σοσιαλιστικής Εργατικής Κίνησης ενώ διετέλεσε και υπουργός άνευ χαρτοφυλακίου της κυβέρνησης του Σοφούλη, από τις 26 Νοεμβρίου του 1945 έως τις 11 Ιανουαρίου του 1946. Παραιτήθηκε από το αξίωμα του μετά από την ένωση των σοσιαλδημοκρατικών κομμάτων. Το 1946, η Eταιρία Eλλήνων Λογοτεχνών πρότεινε τον Kαζαντζάκη μαζί με τον Σικελιανό για το Βραβείο Νομπέλ. Τον επόμενο χρόνο διορίστηκε στην UNESCO, αναλαμβάνοντας ως αποστολή, την προώθηση μεταφράσεων κλασικών λογοτεχνικών έργων, με απώτερο στόχο την γεφύρωση των διαφορετικών πολιτισμών. Παραιτήθηκε τελικά το 1948, προκειμένου να αφοσιωθεί στο λογοτεχνικό του έργο. Για το σκοπό αυτό εγκαταστάθηκε στην Αντίμπ, όπου τα επόμενα χρόνια ακολούθησε μία ιδιαίτερα παραγωγική περίοδος κατά την οποία ολοκλήρωσε το μεγαλύτερο μέρος του πεζογραφικού του έργου, συμπεριλαμβανομένων των μυθιστορημάτων Ο Χριστός ξανασταυρώνεται, Ο Αλέξης Ζορμπάς και ο Καπετάν Μιχάλης. (Το "Ζορμπά" του ο Καζαντζάκης τον έγραψε το 1943. Και μάλιστα εκδόθηκε στη Σουηδία το Φλεβάρη του 1947 και τον Αύγουστο στο Παρίσι).


To 1952 προσβλήθηκε από μία μόλυνση στο μάτι, γεγονός που τον υποχρέωσε να νοσηλευτεί αρχικά στην Ολλανδία και αργότερα στο Παρίσι, ωστόσο τελικά έχασε την όρασή του από το δεξί μάτι. Ενώ ο Καζαντζάκης είχε επιστρέψει στην Αντίμπ, στην Eλλάδα, η Ορθόδοξη Εκκλησία επιχειρούσε τη δίωξη του. Κατηγορήθηκε ως ιερόσυλος, με βάση αποσπάσματα του Kαπετάν Mιχάλη και ολόκληρου του Tελευταίου Πειρασμού (1953), ο οποίος δεν είχε ακόμα κυκλοφορήσει στην Ελλάδα. Ο ίδιος ο Καζαντζάκης, απαντώντας στις απειλές της εκκλησίας για τον αφορισμό του, έγραψε σε επιστολή του: «Μου δώσατε μια κατάρα, Άγιοι πατέρες, σας δίνω κι εγώ μια ευχή: σας εύχομαι να ‘ναι η συνείδηση σας τόσο καθαρή, όσο είναι η δική μου και να ‘στε τόσο ηθικοί και θρήσκοι όσο είμαι εγώ». Τελικά η Εκκλησία της Ελλάδος δεν τόλμησε να προχωρήσει στον αφορισμό του Νίκου Καζαντζάκη, καθώς ήταν αντίθετος σε κάτι τέτοιο ο οικουμενικός πατριάρχης Αθηναγόρας. Ο Τελευταίος Πειρασμός καταγράφτηκε και στον Κατάλογο των Απαγορευμένων Βιβλίων της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας, το καταργηθέν πλέον Index Librorum Prohibitorum. Ο Καζαντζάκης απέστειλε τότε τηλεγράφημα στην Επιτροπή του Index με τη φράση του χριστιανού απολογητού Τερτυλλιανού «Ad tuum, Domine, tribunal apello», δηλαδή «στο Δικαστήριό σου, Κύριε, κάνω έφεση».


Στις αρχές του 1954, δημοσιεύτηκε στη Γαλλία το μυθιστόρημα Βίος και πολιτεία του Αλέξη Ζορμπά, για το οποίο ο Καζαντζάκης βραβεύτηκε, καθώς ανακηρύχθηκε καλύτερο ξένο βιβλίο της χρονιάς. (Το 1947 εκδόθηκε ο "Ζορμπάς" στο Παρίσι, άσχετα αν πήρε το Α΄Βραβείο ξένου μυθιστορήματος το 1954). Το 1955 ανέλαβε μαζί με τον Κακριδή την έκδοση της μετάφρασης της Ιλιάδας, με προσωπικά τους έξοδα ενώ την ίδια χρονιά κυκλοφόρησε τελικά στην Eλλάδα ο Tελευταίος Πειρασμός. Τον επόμενο χρόνο, τιμήθηκε με το Bραβείο Eιρήνης στη Bιέννη.


Μετά από ένα δεύτερο ταξίδι στην Κίνα, προσκεκλημένος της Κινεζικής κυβέρνησης, επέστρεψε με κλονισμένη την υγεία του και νοσηλεύτηκε στην Κοπεγχάγη και το Φράιμπουργκ. Πέθανε στις 26 Οκτωβρίου του 1957 σε ηλικία 74 ετών. Η σορός του μεταφέρθηκε στην Αθήνα και εκτέθηκε στον μητροπολιτικό ναό του Ηρακλείου, χωρίς όμως εκκλησιαστική τελετή. Στον τάφο του, χαράχθηκε η επιγραφή: Δεν ελπίζω τίποτα. Δεν φοβούμαι τίποτα. Είμαι ελεύθερος.



Έργα


Μυθιστορήματα και άλλα πεζά

  1. Όφις και κρίνο (1906, με το ψευδώνυμο Κάρμα Νιρβαμή)
  2. Βίος και πολιτεία του Αλέξη Ζορμπά (1946)
  3. Ο καπετάν Μιχάλης (1953)
  4. Ο Χριστός ξανασταυρώνεται (1954) *
  5. Ο τελευταίος πειρασμός (1955) **
  6. Τόντα-Ράμπα (1956) ***
  7. Ο Φτωχούλης του Θεού (1956)
  8. Ο βραχόκηπος (1960)
  9. Αναφορά στον Γκρέκο (1961)
  10. Οι αδερφοφάδες. θέλει, λέει, να 'ναι λεύτερος, σκοτώστε τον! (1963)
  11. Συμπόσιον (1971)
  12. Στα παλάτια της Κνωσού (1981)


* "Ο Χριστός ξανασταυρώνεται" εκδόθηκε μεταφρασμένος πρώτα στη Νορβηγία, το Γενάρη του 1951 και το Φλεβάρη στη Γερμανία.


** "Ο τελευταίος πειρασμός" εκδόθηκε πρώτα στη Σουηδία και Νορβηγία, το 1952.


*** Το "Τόντα Ράμπα", το έγραψε ο Καζαντζάκης στα Γαλλικά κι εκδόθηκε στο Παρίσι το 1931. Μεταφρασμένο στα ελληνικά, απ' το Γιάννη Μαγκλή, εκδόθηκε στην Αθήνα το 1956.



Θεατρικά

Θέατρο. Σε τρεις τόμους που περιλαμβάνουν τα έργα:

  1. Προμηθέας
  2. Κούρος
  3. Οδυσσέας
  4. Μέλισσα
  5. Χριστός
  6. Ιουλιανός ο Παραβάτης
  7. Νικηφόρος Φωκάς
  8. Κωνσταντίνος ο Παλαιολόγος
  9. Καποδίστριας
  10. Χριστόφορος Κολόμβος
  11. Σόδομα και Γόμορα
  12. Βούδας


Ποιήματα

  1. Οδύσσεια (1938)

  2. Τερτσίνες (1960)


Ταξιδιωτικά

  1. Τι είδα στη Ρουσία - από τα ταξίδια μου
  2. Τι είδα στη Ρουσία - από τα ταξίδια μου
  3. Ταξιδεύοντας. Α΄, Ισπανία
  4. Ταξιδεύοντας. Β΄, Ιαπωνία - Κίνα
  5. Ταξιδεύοντας. Γ΄, Αγγλία
  6. Ταξιδεύοντας. Ιταλία, Ισπανία, Αίγυπτος, Σινά
  7. Ταξιδεύοντας. Ιταλία, Αίγυπτος, Σινά, Ιερουσαλήμ, Κύπρος


Φιλοσοφία

  1. Ασκητική (1927) Το 1927 δεν εκδόθηκε η "Ασκητική", απλώς δημοσιεύτηκε στο περιοδικό του Δημήτρη Γληνού, "Αναγέννηση". Η πρώτη έκδοση της "Ασκητικής" έγινε το 1945, στην Αθήνα.


Επιστολές

  1. Επιστολές προς τη Γαλάτεια
  2. 400 Γράμματα στον Παντελή Πρεβελάκη (Συνολικά ο Καζαντζάκης έστειλε κάπου 800 γράμματα: 456 στον Παντελή Πρεβελάκη, 200 στην πρώτη γυναίκα του, τη Γαλάτεια (Αλεξίου) Καζαντζάκη κι 150 στη δεύτερη γυναίκα του την Ελένη Σαμίου και σε μερικούς φίλους του).


Σημαντικές μεταφράσεις

  1. Ιλιάδα
  2. Οδύσσεια Ομήρου
  3. Θεία Κωμωδία του Dante
  4. Φάουστ του Γκαίτε
  5. Αγιος Φραγκίσκος της Ασίζης του Joergensen


Ταινίες

Βασισμένες σε έργα του Νίκου Καζαντζάκη είναι οι ταινίες:


Αλέξης Ζορμπάς -

Ο τελευταίος πειρασμός - πληροφορίες από το www.Cine.gr

Μια ακόμα ταινία γυρίστηκε το 1956 βασισμένη στο μυθιστόρημα του Καζαντζάκη, "Ο Χριστός ξανασταυρώνεται". Ο τίτλος της ταινίας που τη σκηνοθέτησε ο Ζιλ Ντασέν, είναι, "Εκείνος που έπρεπε να πεθάνει".



Βιβλιογραφία

Μ. Σταύρου, Ο υπαρξιακός Καζαντζάκης. Η μακρά πορεία προς τον «Καπετάν Μιχάλη», εκδόσεις Δρόμων, Αθήνα, 2001

Γ. Στεφανάκης, Αναφορά στον Καζαντζάκη, εκδόσεις Καστανιώτης, Αθήνα, 1997

Σταθης Μαράς, Νίκος Καζαντζάκης. Τέχνη και Μεταφυσική, εκδόσεις Καστανιώτη, Αθήνα, 1988

Θεοδώρα Παπαχατζάκη-Κατσαράκη, Το θεατρικό έργο του Νίκου Καζαντζάκη: η τραγωδία Μέλισσα, εκδόσεις Δωδώνη, Αθήνα, 1985

Πήτερ Μπήαν (μφ. Κατερίνα Αγγελάκι-Ρουκ), Νίκος Καζαντζάκης, εκδόσεις Κέδρος, Αθήνα, 1983

Friar K. (μετάφραση Θωμά Στραβέλη), Η πνευματική οδύσσεια του Νίκου Καζαντζάκη, εκδόσεις Κέδρος, Αθήνα, 1983

Εξωτερικοί δεσμοί

Σελίδα για τον Καζαντζάκη στο Ιστορικό Μουσείο Κρήτης

Η αλήθεια για τον ΜΗ αφορισμό του Καζαντζάκη


Grafik1Grafik2

Grafik3

Έλληνες του Πνεύματος και της Τέχνης: Νίκος Καζαντζάκης

Έλληνες

Κόσμος

Αλφαβητικός κατάλογος

Hellenica World - Scientific Library

Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License