Ιάκωβος Καμπανέλλης

 

 

.

Ο Ιάκωβος Καμπανέλλης του Στεφάνου (2 Δεκεμβρίου 1922 – 29 Μαρτίου 2011) ήταν Έλληνας θεατρικός συγγραφέας και δημοσιογράφος.

Βιογραφικά στοιχεία

Γεννήθηκε στη Νάξο στις 2 Δεκεμβρίου 1922[1]. Το 1935 η οικογένειά του έρχεται για μόνιμη εγκατάσταση στην Νίκαια. Στη κατοχή αναμείχθηκε στην αντίσταση αλλά όταν συνελήφθη από τους Γερμανούς (1943) οδηγήθηκε και κρατήθηκε στο στρατόπεδο συγκέντρωσης Μαουτχάουζεν μέχρι τις 5 Μαΐου 1945, οπότε και απελευθερώθηκε από τις συμμαχικές δυνάμεις.

Όταν γυρίζει στην Ελλάδα, οι παραστάσεις του Θεάτρου Τέχνης του Καρόλου Κουν, το χειμώνα του 1945-46, τον συναρπάζουν... «εκεί ανακάλυψα τον εαυτό μου και τον προορισμό μου». Αν και δεν ολοκλήρωσε γυμνασιακή μόρφωση, έδειξε ιδιαίτερη αφοσίωση στο γράψιμο. Θα προσπαθήσει να γίνει ηθοποιός, « ελλείψει όμως γυμνασιακού απολυτηρίου δεν θα γίνει αποδεκτός από τη συντεχνία. Έτσι θα σπουδάσει οικοδομικό σχέδιο στη Σιβιτανίδειο».[2] Τον Καμπανέλλη ανακάλυψε ο Αδαμάντιος Λεμός. Το πρώτο θεατρικό έργο του ήταν ο Χορός πάνω στα στάχυα, που παρουσιάστηκε τη θερινή θεατρική περίοδο 1950 από τον θίασο Λεμού στο Θέατρο «Διονύσια» της Καλλιθέας.[3]

Τον Οκτώβριο του 1981 τοποθετήθηκε στη θέση του διευθυντή ραδιοφωνίας της ΕΡΤ.

Από τα θεατρικά του έργα τα πλέον γνωστά είναι Η Στέλλα με τα κόκκινα γάντια, Έβδομη μέρα της δημιουργίας, Η Αυλή των θαυμάτων, Ηλικία της νύχτας, Παραμύθι χωρίς όνομα, Γειτονιά των Αγγέλων, Βίβα Ασπασία, Οδυσσέα γύρισε σπίτι, Αποικία των τιμωρημένων, Το μεγάλο μας τσίρκο, Ο εχθρός λαός και Πρόσωπα για βιολί και ορχήστρα.

Βρισκόταν νοσηλευόμενος σε μονάδα εντατικής θεραπείας μετά από επιπλοκή λόγω της νεφροπάθειας από την οποία έπασχε.[4].

Απεβίωσε στις 29 Μαρτίου 2011, λίγες μέρες μετά το θάνατο της γυναίκας του Νίκης[5].

Όλα τα έργα που παίχτηκαν

* Χορός πάνω στα στάχυα - Θίασος Αδ. Λεμού, 1950
* Έβδομη μέρα της δημιουργίας - Εθνικό Θέατρο, Β' Σκηνή, 1955-56
* Αυτός και το παντελόνι του και Κρυφή ζωή (μονόπρακτα) - Βασ. Διαμαντόπουλος, 1957
* Η Αυλή των Θαυμάτων - Θέατρο Τέχνης, 1957-58
* Η ηλικία της νύχτας - Θέατρο Τέχνης, 1958-59
* Ο Γορίλας και η Ορτανσία - Θίασος Ε. Βεργή, 1959
* Παραμύθι χωρίς Όνομα - Νέο Θέατρο Βασ. Διαμαντόπουλου - Μαρ. Αλκαίου 1959-60
* Γειτονιά των αγγέλων - Θίασος Καρέζη, 1963-64
* Βίβα Ασπασία - Θίασος Καρέζη, 1966-67
* Οδυσσέα γύρισε σπίτι - Θέατρο Τέχνης, 1966-67
* Αποικία των τιμωρημένων - Πειραματικό Θέατρο Ριάλδη, 1970-71
* Ασπασία - Θίασος Καρέζη-Καζάκου, 1971-72
* Το μεγάλο μας τσίρκο - Θίασος Καρέζη-Καζάκου, 1972-73
* Το κουκί και το ρεβύθι - Θίασος Καρέζη-Καζάκου, 1974
* Ο εχθρός λαός - Θίασος Καρέζη-Καζάκου, 1975
* Πρόσωπα για βιολί και ορχήστρα - Θέατρο Τέχνης, 1976-77
* Τα τέσσερα πόδια του τραπεζιού - Θέατρο Τέχνης, 1978-79
* Ο μπαμπάς ο πόλεμος - Θέατρο Τέχνης, 1981
* Ο αόρατος Θίασος - Εθνικό Θέατρο, 1988
* Ο δρόμος περνά από μέσα - 1992

Έγραψε επίσης σενάρια κινηματογραφικών ταινιών κυριότερα των οποίων είναι:

* Στέλλα σε σκηνοθεσία Κακογιάννη.
* Ο δράκος σε σκηνοθεσία Κούνδουρου.
* Αρπαγή της Περσεφόνης σε σκηνοθεσία Γρηγορίου.
* Το κανόνι και τ΄ αηδόνι σε σκηνοθεσία Ιάκωβου και Γιώργου Καμπανέλλη.
* Κορίτσια στον ήλιο σε σκηνοθεσία Βασίλη Γεωργιάδη.

Επίσης ο Ιάκωβος Καμπανέλλης συνέγραψε και το βιβλίο Μαουτχάουζεν, όπου εξιστορεί όσα έζησε στο στρατόπεδο συγκέντρωσης και εξόντωσης από το 1943 ως το 1945. Η διήγηση γίνεται σε δύο χρόνους, καθώς ο αφηγητής αναφέρεται εναλλάξ στη ζωή στο απελευθερωμένο πλέον στρατόπεδο και στη ζωή κατά τη διάρκεια της αιχμαλωσίας. Η αφήγηση, συνταρακτικά απλή και ανθρώπινη, παρέχει πληροφορίες για τις θηριωδίες που έλαβαν χώρα στα στρατόπεδα συγκέντρωσης κατά τη διάρκεια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, αλλά ρίχνει φως και σε μία πιο άγνωστη πτυχή του δράματος: της επανάκτησης της ζωής από τους επιζήσαντες μέσα από την περιγραφή των αντικειμενικών συνθηκών αλλά και της ψυχολογικής κατάστασης των θυμάτων τις πρώτες μέρες της απελευθέρωσής τους. Το βιβλίο κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Κέδρος.

Έργα του Καμπανέλλη έχουν μεταφρασθεί και παιχτεί στην Αγγλία, Αυστρία, Γερμανία, Ουγγαρία, Ρουμανία, Βουλγαρία, Ρωσία, Κίνα, Η.Π.Α και Σουηδία. Ασχολήθηκε επίσης με τη δημοσιογραφία στις εφημερίδες Ελευθερία (1963-65), Ανένδοτος (1965-66) και από το 1975 στα Νέα. Υπήρξε επίσης μέλος της Εταιρίας Ελλήνων Θεατρικών Συγγραφέων.

Πηγές

* Who's Who 1979 σ. 245-246.

Παραπομπές

1. ↑ Γιώργος Πεφάνης,Μικρό οδοιπορικό στη χώρα Καμπανέλλη, Νέα Εστία ,τομ.141, τ/χ.1673,(1997), σελ.406 [1]
2. ↑ όπ.π. σελ.406[2]
3. ↑ όπ.π.σελ.407[3]
4. ↑ [4]
5. ↑ «Πέθανε ο Ιάκωβος Καμπανέλλης», Τα Νέα, 29 Μαρτίου 2011

Βιβλιογραφία

* Γιώργος Πεφάνης, Ιάκωβος Καμπανέλλης. Ανιχνεύσεις και προσεγγίσεις στο θεατρικό του έργο, εκδ. Κέδρος, 2000
* Γιώργος Πεφάνης, Τοπίο μέσα σε Τοπίο. Πρωτεϊσμοί του δραματικού χώρου στο έργο του Ιάκωβου Καμπανέλλη, Δρώμενα 14(1995), σελ.31-40
* Γιώργος Πεφάνης, Στις απαρχές της Καμπανελλικής δημιουργίας. Άνθρωποι και ημέρες (1946-1947), Παράβασις 8(2008),σελ.257-305
* Γιώργος Πεφάνης, Οι γενικευτικές αποφάνσεις στη δραματουργία του Ιάκωβου Καμπανέλλη. Περιεκτικοί στοχασμοί και σύντομοι συλλογισμοί εν μέσω διαλόγων,στον αφιερωματικό τόμο ΄΄Στέφανος΄΄.Τιμιτική προσφορά στον Βάλτερ Πούχνερ, (επιμ. Ιωσήφ Βιβιλάκης),εκδ.Ergo ,Αθήνα 2007, σελ.987-1008
* Γιώργος Πεφάνης, Τα θεατρικά τραγούδια του Ιάκωβου Καμπανέλη, Επιστημονική Επετηρίδα της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών, τομ ΛΣ (2004-2005),Αθήνα 2005, σελ.257-327
* Γιώργος Πεφάνης, Η ιστορική διάσταση στην πολιτική τριλογία του Ιάκωβου Καμπανέλλη: Το μεγάλο μας τσίρκο, Το κουκί και το ρεβύθι, Ο εχθρός λαός,Θέματα Λογοτεχνίας 30 (2005),σελ.58-101
* Γιώργος Πεφάνης,Απόσταγμα πενήντα θεατρικών χρόνων. Ο μοντέρνος Καμπανέλλης, Επιστημονική Επετηρίδα της Φιλοσοφικής Σχολής Αθηνών, τομ.ΛΓ' (2001),σελ.177-183
* Γιώργος Πεφάνης, Νέες όψεις αρχαίων κόσμων.Μορφές και ιδέες της αρχαίας ελληνικης λογοτεχνίας στη δραματουργία του Ιάκωβου Καμπανέλλη, Μανδραγόρας 20-21, (1999),σελ.73-84
* Γιώργος Πεφάνης, Χρόνοι του δράματος και χρόνοι της ζωής. Οι πρόσφατοι θεατρικοί καρποί του Ιάκωβου Καμπανέλλη, στον τόμο Πανελλήνια πολιτιστική κίνηση :20 χρόνια νεοελληνικό θεατρικό έργο, Α συμπόσιο νεοελληνικού θεάτρου. εκδ. Ελληνικά Γράμματα, Αθήνα, 1999,σελ.97-121
* Γιώργος Πεφάνης, Μικρό οδοιπορικό στη χώρα Καμπανέλλη Νέα Εστία ,τομ.141, τ/χ.1673,(1997), σελ.406-414
* Βάλτερ Πούχνερ, Τοπία ψυχής και μύθοι πολιτείας. Το θεατρικό σύμπαν του Ιάκωβου Καμπανέλλη, εκδ. Παπαζήση, Αθήνα , 2010
* Bάλτερ Πούχνερ, Φιλολογικά και θεατρολογικά ανάλεκτα. Πέντε μελετήματα, εκδ. Καστανιώτης, Αθήνα,1995, σελ.393-420
* Θεόδωρος Γραμματάς, «Νεοτερικότητα και μεταμοντερνισμός στη δραματουργία του Ιάκωβου Καμπανέλλη», Πρακτικά Πανελληνίου Συνεδρίου προς τιμήν του Ιάκωβου Καμπανέλλη, Πάτρα, Εκδόσεις «Περί Τεχνών»2006, 57-62
* Θεόδωρος Γραμματάς,«Ερρίκος Ίψεν-Ιάκωβος Καμπανέλλης. Βρικόλακες-Στη χώρα Ίψεν» στο : Ζαχαρίας Σιαφλέκης Ράνια Πολυκανδριώτη [επιμ.] Ταυτότητα και Ετερότητα στη Λογοτεχνία, 18ος-20ος αι. [Πρακτικά Συνεδρίου], τομ.2, Αθήνα, Δόμος, 2000, 197-203
* Θεόδωρος Γραμματάς, «Xρονικότητα του “είναι” και διαχρονικότητα του τραγικού. Διαστάσεις της “μοίρας” στο έργο του Ιάκωβου Καμπανέλλη» Δρώμενα 14 (1995) 27-30.
* Καίτη Διαμαντάκου-Αγάθου,Εναλλαγές και παραλλαγές του κωμικού: Από τον Αριστοφάνη στον Καμπανέλλη», στο Σχολή Ανθρωπιστικών και Κοινωνικών Επιστημών, Τμήμα Θεατρικών Σπουδών: Πρακτικά Πανελλήνιου Συνεδρίου προς τιμήν του Ιάκωβου Καμπανέλλη. Πανεπιστήμιο Πατρών, Εκδόσεις περί Τεχνών, Πάτρα, 2006, σσ. 410-434
* Καίτη Διαμαντάκου-Αγάθου,«Ο χώρος μιας τριλογίας: `Εβδομη Μέρα της Δημιουργίας - Η Αυλή των Θαυμάτων - Η Ηλικία της Νύχτας του Ιάκωβου Καμπανέλλη», Δρώμενα, Τόμ. 3ος/τεύχ. 14 (Μάιος-Ιούνιος 1995), σσ. 41-46.
* Καλλιόπη Εξάρχου, «Ημέρες κρίσεως των θεατρικών προσώπων στα έργα του Ιάκωβου Καμπανέλλη: Αόρατος Θίασος, Ο Δείπνος και Μια Συνάντηση Κάπου αλλού», Συμπόσιο Νεοελληνικού Θεάτρου, «Το Νεοελληνικό Θεατρικό Έργο κατά τη διάρκεια του 1990», Ελληνικά Γράμματα,2000 \Η Τέχνη του Θεάματος, σσ. 105-113.
* Καλλιόπη Εξάρχου,«Η φαντασιακή παράσταση του θανάτου στο έργο Μια Κωμωδία του Ιάκωβου Καμπανέλλη».Δημοσιευμένη στα Πρακτικά του Πανελληνίου Συνεδρίου προς τιμήν του Ιάκωβου Καμπανέλλη, Πάτρα, Περί τεχνών, 2006, σσ.401-409.
* Τιτίκα Δημητρούλια, ◦«Ελληνική στρατοπεδική λογοτεχνία: το Μαουτχάουζεν του Ιάκωβου Καμπανέλλη», Νέα Παιδεία, 124, Οκτ.-Δεκ. 2007
* Μανώλης Σέργης, «Ο Ιάκωβος Καμπανέλλης από πλατείας: θέσεις και απόψεις του σε ζητήματα του λαϊκού πολι-τισμού», περιοδικό Νέα Εστία, έτος 74ο, τχ. 1729 (Δεκέμβριος 2000), 997-1013.
* Κυριακή Πετράκου, «Ο μύθος, η ιστορία και η ανατροπή σε δύο πρώιμα έργα του Καμπανέλλη: Οδυσσέα γύρισε σπίτι και Ο Μπαμπάς ο Πόλεμος», Θέματα Λογοτεχνίας 30 (2005), σ. 102-117, 114-115.
* Γιώργος Λαζάνης, « Ο Καμπανέλλης και το θαύμα της αυλής του », Η Λέξη, τ/χ34 (Μάης 1984), σελ.326-329
* Ελίζα-Άννα Δελβερούδη, «Ο Ιάκωβος Καμπανέλλης και ο ελληνικός κινηματογράφος», Αριάδνη, Επιστημονική Επετηρίδα της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Κρήτης, τ. 7 (1994), Ρέθυμνο, σ. 165-195.
* Κωνστάντζα Γεωργακάκη, «"Παραμύθι" για μικρούς ή για μεγάλους; Κρίσεις, συγκρίσεις και επικρίσεις για το Παραμύθι χωρίς όνομα», Πρακτικά του Πανελληνίου Συνεδρίου προς τιμήν του Ιάκωβου Καμπανέλλη, Πάτρα: Περί Τεχνών 2006, σσ. 111-134.

Εκδόσεις των έργων του

* Καμπανέλλης Ιάκωβος, Θέατρο, τομ 1-8, εκδ. Κέδρος, Αθήνα, 1999-2010
* Καμπανέλλης Ιάκωβος, Η αρπαγή της Περσεφόνης: Σενάριο για την ομώνυμη ταινία του Γρηγόρη Γρηγορίου, εκδ. Αιγόκερως, Αθήνα, 1996
* Καμπανέλλης Ιάκωβος, Μαουτχάουζεν, εκδ. Κέδρος, Αθήνα 1995

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

* Βιογραφικό Ι.Καμπανέλλη: Έκθεση βιβλίου Φραγκφούρτης 2001 - Ελλάδα τιμώμενη χώρα
* «Ο Ιάκωβος Καμπανέλλης, η ζωή του, η τέχνη, το θέατρο, η Ελλάδα, σε μια αδημοσίευτη συνέντευξή του στην «Κ» », ιστότοπος της εφημερίδας «Καθημερινή», 3 Απριλίου 2011.
* «Φιλολογικές παρατηρήσεις στα θεατρικά έργα του Ιάκωβου Καμπανέλλη, του Βάλτερ Πούχνερ»,[5]
* Ιάκωβος Καμπανέλης, Η Θεία και η άγρια ιστορία της κάθε μέρας, Η Λέξη, τ/χ.34(1984),σελ. 315-321 [6]
* Γιώργος Πεφάνης, Μικρό οδοιπορικό στη χώρα Καμπανέλλη Νέα Εστία ,τομ.141, τ/χ.1673,(1997), σελ.406-414[7]
* Το τελευταίο μάθημα ζωής από τον Ιάκωβο Καμπανέλλη Μια συνέντευξή του που δημοσιεύτηκε στο ΒΗΜΑmen τον Ιούλιο του 2008
* Εθνικό Θέατρο ψηφιοποιημένο αρχείο

• Ντοκιμαντέρ: Ιάκωβος Καμπανέλλης 1957 (προβολή) (Αρχείο ντοκιμαντέρ της ΕΡΤ)
• Ντοκιμαντέρ: Ιάκωβος Καμπανέλλης (Μέρος 1ο) (προβολή) (Αρχείο ντοκιμαντέρ της ΕΡΤ)
• Ντοκιμαντέρ: Ιάκωβος Καμπανέλλης (Μέρος 2ο) (προβολή) (Αρχείο ντοκιμαντέρ της ΕΡΤ)

Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License