Στην ελληνική μυθολογία ο Ερεχθέας (Ερεχθεύς) ήταν ήρωας και βασιλιάς των Αθηνών.

Για τον Ερεχθέα, ο οποίος ταυτίζεται σε πολλά σημεία με τον Εριχθόνιο, υπάρχουν πολλοί μύθοι, που σχετίζονται με τις απαρχές της πόλεως των Αθηνών. Κατά τον Όμηρο ήταν γιος του Ηφαίστου και της Γαίας, η οποία τον παρέδωσε στη θεά Αθηνά για να τον αναθρέψει. Η Αθηνά τοποθέτησε το βρέφος σε ένα μικρό κιβώτιο και το εμπιστεύθηκε με τη σειρά της στις κόρες του Κέκροπα, την Πάνδροσο, την Άγλαυρο και την Έρση, τις οποίες διέταξε να κρατήσουν κλειστό το κιβώτιο. Η Άγλαυρος και η Έρση δεν μπόρεσαν να αντισταθούν στην περιέργειά τους και άνοιξαν το κιβώτιο. Τότε είδαν μέσα ένα φίδι ή το βρέφος τυλιγμένο με φίδια. Το θέαμα αυτό τις τρόμαξε τόσο, ώστε τρελάθηκαν και γκρεμίσθηκαν από την Ακρόπολη. Μόνη λοιπόν τροφός του Ερεχθέως έμεινε η Πάνδροσος. Ο Ερεχθεύς μεγάλωσε μέσα στον τότε ναό της Αθηνάς στην Ακρόπολη, που αργότερα ονομάσθηκε Ερεχθείο. Μετά την ενηλικίωσή του, πήρε ως σύζυγό του την Πραξιθέα, κόρη ή εγγονή του Κηφισού.

Σύμφωνα με άλλες παραδόσεις, ο Ερεχθέας ήταν γιος της ίδιας της Αθηνάς, ή του Εριχθονίου ή της Νεμέσεως, ή του Πανδίονα Α΄ και της Ζευξίππης. Ο Διόδωρος Σικελιώτης γράφει ότι ο Ερεχθέας καταγόταν από την Αίγυπτο και έγινε βασιλιάς των Αθηναίων επειδή τους βοήθησε να γλιτώσουν από την έλλειψη σιταριού που είχαν κάποτε. Αδελφός του Ερεχθέα ήταν ο Βούτης και αδελφές του η Φιλομήλα και η Πρόκνη, που αργότερα μεταμορφώθηκαν σε πουλιά. Με τον θάνατο του Πανδίονα, ο Ερεχθέας και ο Βούτης μοιράσθηκαν τη βασιλεία: ο πρώτος ανέλαβε την άσκηση της κοσμικής εξουσίας, ενώ ο δεύτερος ήταν ο αρχιερέας των δύο θεοτήτων που προστάτευαν την πόλη, της Αθηνάς και του Ποσειδώνα.

Από τον γάμο του με την Πραξιθέα, ο Ερεχθέας απέκτησε πολλά παιδιά. Ανάμεσά τους ήταν ο Κέκρωπας ο νεότερος, ο Άλκωνας, ο Ορνέας, ο Θέσπιος, ο Ευπάλαμος, ο Πάνδωρος, ο Μητίωνας, η Μερόπη, η Κρέουσα, η Ωρείθυια, η Πρόκρις, η Πρωτογένεια, η Πανδώρα και η Χθονία.

Κάποτε ο Ερεχθέας βρέθηκε σε πόλεμο με τους Ελευσίνιους. Σύμμαχος των Ελευσινίων ήρθε τότε ο βασιλιάς των Θρακών Εύμολπος, γιος του Ποσειδώνα, με πολύ στρατό. Ο Ερεχθέας θυσίασε μετά από χρησμό του μαντείου μια κόρη του για να νικήσει. Υπάρχουν πολλές εκδοχές περί του ονόματος αυτής που θυσιάσθηκε: άλλες πηγές αναφέρουν τη Χθονία, άλλες την Πρωτογένεια και άλλες ότι μετά τη θυσία της μιας συμφώνησαν να σκοτωθούν όλες. Εξαιτίας αυτής της θυσίας, ο Ερεχθεύς μπόρεσε να σκοτώσει τον Εύμολπο και να νικήσει στον πόλεμο. Ο Ποσειδώνας όμως οργίσθηκε για τον θάνατο του παιδιού του και γι' αυτό χτύπησε με την τρίαινά του τον Ερεχθέα και τον σκότωσε (ή, κατ' άλλη εκδοχή, μεσολάβησε στον Δία και εκείνος κεραυνοβόλησε τον Ερεχθέα).

Ο Ερεχθέας είναι εκείνος που έδωσε την πολιουχία των Αθηνών στη θεά Αθηνά και μετονόμασε τους κατοίκους τους, που μέχρι τότε λέγονταν «Κεκροπίδες», σε «Αθηναίους». Αμέσως μετά, ίδρυσε ναό της θεάς, εισήγαγε τη λατρεία της στην Αττική και καθιέρωσε την εορτή Παναθήναια.

Οι Αθηναίοι τιμούσαν εξαιρετικά τον Ερεχθέα ως επώνυμο ήρωά τους και του έστησαν ανδριάντα. Αλλά και οι κάτοικοι της Επιδαύρου του προσέφεραν θυσίες κάθε χρόνο. Οι αρχαίοι ποιητές και καλλιτέχνες ασχολήθηκαν με τον μύθο του Ερεχθέα. Μεταξύ αυτών, ο Ευριπίδης συνέγραψε ομώνυμο δράμα, που όμως δεν διασώθηκε.

Πηγή

* Emmy Patsi-Garin: «Επίτομο λεξικό Ελληνικής Μυθολογίας», εκδ. οίκος Χάρη Πάτση, Αθήνα 1969