.

Ελλάδα

Περιφέρεια : Κεντρική Μακεδονία
Νομός : Θεσσαλονίκης

Νομός Θεσσαλονίκης Δήμος Καλλινδοίων

- Δήμος Καλλινδοίων --

Το χωριό Αδάμ βρίσκεται στη νότια πλευρά του Νομού Θεσσαλονίκης και αποτελεί το 4ο Τοπικό Διαμέρισμα του Δήμου Καλλινδοίων. Το Αδάμ απέχει μόλις 45 χλμ από την πόλη της Θεσσαλονίκης (ανατολικά), και περίπου την ίδια απόσταση από τις ακτές του Στρυμονικού Κόλπου (Σταυρός – Ασπροβάλτα) και της Χαλκιδικής. Βρίσκεται στα νότια των λιμνών Κορώνειας και Βόλβης.

Το Αδάμ είναι κτισμένο στο χαμηλότερο σημείο της πλαγιάς Τρανή Δίπλα, της οροσειράς Χορτιάτη – Χολομώντα. Το υψόμετρο δεν ξεπερνά τα 240 μέτρα.

Το χωριό αναπτύσσεται ανάμεσα σε δύο χείμαρρους (οι οποίοι πλέον δεν έχουν σχεδόν καθόλου νερό), της Αγίας Παρασκευής και του Κουρεμένου. Η συνολική του έκταση ανέρχεται σε 18 τετραγωνικά χιλιόμετρα εκ των οποίων τα 9 είναι καλλιεργήσιμη γη και τα 4 δασική έκταση. Είναι χωριό πεδινό που ο κάμπος του εκτείνεται προς Βορρά, Ανατολή και Δύση, ενώ η ορεινή και δασική έκταση βρίσκεται εξ ολοκλήρου προς Νότο. Στη γύρω περιοχή εκτός από το Ζαγκλιβέρι υπάρχουν τα χωριά Καλαμωτό, ο οικισμός Μεσόκωμο, τα Πετροκέρασα, ο Άγιος Χαράλαμπος, η Σαρακήνα και στο δρόμο προς Χαλκιδική τα Ζερβοχώρια Δουμπιά, Σανά, Γεροπλάτανος, Ριζά , Παλαιόχωρα.[1]

Διοικητική Θέση

Το Αδάμ έχει πληθυσμό 889 κατοίκους σύμφωνα με την τελευταία απογραφή. Σήμερα μένουν στο χωριό 300 περίπου μόνιμοι κάτοικοι. Διοικητικά ανήκει στην Επαρχία Λαγκαδά και από τον Οκτώβριο του 1998 με την εφαρμογή του προγράμματος « Καποδίστριας », στο Δήμο Καλινδοίων με έδρα το Ζαγκλιβέρι. Στον ίδιο δήμο ανήκουν και τα χωριά Ζαγκλιβέρι, Πετροκέρασα, Καλαμωτό, Μεσόκομο, Σαρακίνα και Άγιος Χαράλαμπος.[2]
Ιστορικά Στοιχεία

Η έρευνα της προέλευσης και η χρονολόγησης του οικισμού είναι ιδιαίτερα δύσκολη, γιατί στα σημάδια κατοίκησης της γύρω περιοχής εμπλέκονται σημαντικά οι μυθικές ιστορίες της καταγωγής του χωριού.

Λέγεται πως το χωριό υπήρχε από τα προ Χριστού χρόνια και υπέστη συνολικά τρεις καταστροφές.

Η πρώτη ίδρυσή του παραμένει άγνωστη. Η παράδοση αναφέρει πως επιδρομείς από την Ασία, ήρθαν στην Χαλκιδική, πέρασαν από την Ποτίδαια και μέσο Γαλάτιστας ήρθαν και στρατοπέδευσαν στην κοιλάδα του Ζάγκλη (Ζαγκλιβέρι). Τότε το Αδάμ υπέστη και την πρώτη ολοκληρωτική καταστροφή του.

Έπειτα από τη θέση "Παλιαδάμ" όπου ήταν χτισμένο αρχικά, μεταφέρθηκε στην τοποθεσία "Αδαμιώτισα". Ακολούθησε δεύτερη καταστροφή μετά την άλωση της Θεσσαλονίκης από τους Τούρκους το 1430μ.Χ.

Το σημερινό χωριό λέγεται ότι το έχτισε ο Εντέμ-μπέης, Τούρκος διοικητής της περιοχής και το είχε για τσιφλίκι του.

Ο δάσκαλος Β. Ηλιάδης δίνει τη δική του εκδοχή πιθανολογώντας ότι το χωριό δεν είναι τόσο παλιό. Υποστηρίζει ότι χτίστηκε στα Βυζαντινά χρόνια και άλλαξε τρεις τοποθεσίες.

Η αρχική ήταν στην θέση "Πέρα μεριά". Χώρος πεδινός και με αρκετά νερά. Ιδιαίτερα βολικός λοιπόν για κατοίκους που ασχολούταν ως επί το πλείστον με τη γεωργία και την κτηνοτροφία. Ακόμη και σήμερα η τοποθεσία αυτή ονομάζεται "Παλιαδάμ".

Αδάμ Θεσσαλονίκης, www.adamiotes.gr

Κατά την άλωση της Θεσσαλονίκης το 1430 στο χωριό εγκαταστάθηκε και αρκετά μεγάλος Τουρκικός πληθυσμός. Επειδή όμως οι Τούρκοι δεν ήθελαν τους Έλληνες στο χώρο τους, με τον "τρόπο" τους, τους ανάγκασαν να αποσυρθούν στα παραπάνω, πιο ορεινά, εδάφη. Έτσι πιθανόν, σιγά σιγά, το Αδάμ μεταφέρθηκε στη δεύτερή του τοποθεσία. Τη θέση Αδαμιώτισα. Πιθανολογείτε πως τα σπίτια εκεί δεν ξεπερνούσαν τα 25 με 30. Λόγω του μικρού αριθμού των σπιτιών, συμπεραίνεται πως κάποιοι κάτοικοι, την περίοδο αυτή μεταφέρθηκαν προς το Ζαγκλιβέρι.

Σε σχετικά μικρή απόσταση από αυτή τη θέση, μέσα σε μια ρεματιά, οι κάτοικοι έχτισαν το ξωκλήσι της Αγίας Παρασκευής για να εκκλησιάζονται.

Η ορεινή και δύσβατη ευρύτερη περιοχή, εκείνα τα χρόνια, βοηθούσε τους κατοίκους να βρίσκονται μακριά από τις ενοχλήσεις των Τούρκων. Μόνη πηγή εσόδων αποτελούσε η κτηνοτροφία και κατά δεύτερο λόγο η αμπελουργία.

Ο ήσυχος βίος δεν κράτησε πολύ και οι Τούρκοι άρχισαν πάλι να ενοχλούν τους κατοίκους. Τότε οι Αδαμιώτες μετακινήθηκαν λίγο χαμηλότερα, στην περιοχή που βρίσκεται το σημερινό χωριό. Αιτία για αυτή τη μετακίνηση στάθηκε το εξής περιστατικό.

Στην περιοχή στάλθηκε ως διοικητής ο Τούρκος Εντέμ-μπέης. Αυτός ανάγκασε τους κατοίκους να χτίσουν το χωριό σ' αυτή την τοποθεσία και δημιούργησε το νέο χωριό, χρησιμοποιώντας το ως τσιφλίκι του.

Ακόμα και σήμερα δεν είναι λίγες οι φορές που σκάβοντας στην ευρύτερη περιοχή οι κάτοικοι εντοπίζουν ίχνη του παλιού χωριού.

Οι κάτοικοι του Αδάμ συμμετείχαν στην Ελληνική Επανάσταση του 1821, με γνωστότερο αγωνιστή τον Στέργιο Θεοχάρη.[3][Σημ. 1]. Το Αδάμ ελευθερώθηκε από τους Τούρκους το 1912, μαζί με τη Θεσσαλονίκη. Αργότερα, το 1923 με την ανταλλαγή των πληθυσμών απαλλάχτηκε από την παρουσία των Τούρκων οριστικά. Σ' αυτό το διάστημα το χωριό αύξανε διαρκώς τον πληθυσμό και την έκτασή του. Μέχρι το Σεπτέμβριο του 1930 στη δύναμή του άνηκαν και τα χωριά Μεσόκωμο (Γκιρέν), Καλαμωτό (Καρά-γκιολ) και Αγγελοχώρι (Σουφλάρ), τα οποία μετά αποσπάστηκαν και δημιούργησαν χωριά με έδρα το Καλαμωτό.

Τις επόμενες δεκαετίες το χωριό στηρίχθηκε οικονομικά στις καλλιέργειες του καπνού, στην παραγωγή κτηνοτροφικών προϊόντων και κρασιού. Επίσης υπήρχε η παραγωγή σιτηρών και το εμπόριο ψάθινων ειδών φτιαγμένα από σαμάκο, ραγάλι, ιτιά ή λυγαριά που βρισκόταν στις όχθες του βάλτου (βάλτα) που υπήρχε στα βορειοανατολικά του χωριού. Η βάλτα αποστραγγίστηκε στα 1953 για να δοθεί για καλλιέργειες σιτηρών καλαμποκιού και λεύκας. Στο σημείο αυτό αξίζει να αναφερθεί ότι η βάλτα ήταν πλούσια σε ψάρια και οι παλιότεροι αναφέρονται συχνά για τα ιδιαίτερης νοστιμιάς τους γριβάδια.

Σήμερα σε μεγάλο ποσοστό στο χωριό υπάρχουν συνταξιούχοι και οι περισσότεροι κάτοικοι απασχολούνται στον τομέα της τριτογενής παραγωγής στο πολεοδομικό συγκρότημα της Θεσσαλονίκης.[4]
Ποδοσφαιρικός Σύλλογος
Λογότυπο Α.Σ. Πρόοδος Αδάμ

Ο ποδοσφαιρικός σύλλογος του χωριού ιδρύθηκε το 1954 και ονομάζεται Πρόοδος Αδάμ. Τα χρώματα της ομάδας είναι μπλε και άσπρο και αγωνίζεται (2012) στον 6ο όμιλο της Β' Ερασιτεχνικής κατηγορίας της Ένωσης Ποδοσφαιρικών Σωματείων της Μακεδονίας.[5]
Εκδηλώσεις και πανηγύρια

Το Αδάμ έχει μία εκλησία και 7 παρεκλήσια. Η εκλησία του Αδάμ βρίσκεται στη δυτική πλευρά του χωριού. Η ανέγερσή της έγινε το 1836 και φέρει το όνομα της Αγίας Παρασκευής.

Τα 6 από τα 7 ξωκλήσια βρίσκονται περιμετρικά και το 1 εντός του χωριού. Αυτά είναι του Αγ. Παντελεήμονα, της Αγ. Παρασκευής, του Αγ. Μόδεστου, του Αγ. Φανούριου, του Προφήτη Ηλία και της Παναγίας Φανερωμένης, ενώ το έβδομο που βρίσκεται εντός είναι των Αγίων Αναργύρων.[6]

Το Αδάμ τιμά ιδιαίτερα τη μνήμη τριών Αγίων. Του Αγίου Χριστόφορου και του Αγίου Παντελεήμονα και της Αγίας Παρασκευής. Στα άλλα παρεκκλήσια την ημέρα της γιορτής του κάθε Αγίου τελείται απλά λειτουργία.

Αξιοσημείωτο είναι πως ενώ η εκκλησία φέρει το όνομα της Αγίας Παρασκευής, την ημέρα της γιορτής της η λειτουργία πραγματοποιείται στο ομώνυμο παρεκκλήσι.[7]
Το πανηγύρι του Αγίου Χριστόφορου

Το πανηγύρι του Αγίου Χριστόφορου τελείται στις 9 του Μάη. Για λόγους διευκόλυνσης των επισκεπτών, συνηθίζεται βέβαια να μεταφέρεται στο πλησιέστερο στην 9 Μάη Σαββατοκύριακο, αν αυτή πέφτει μεσοβδόμαδα.

Οι κάτοικοι πιστεύουν πως ο Άγιος προστατεύει τα αμπέλια, τους μπαχτσέδες και γενικότερα τα σπαρτά του χωριού, από τις θεομηνίες. Λέγεται πως έτυχε για κάποιες χρονιές το χαλάζι να καταστρέψει τις φυτείες, χρονιές στις οποίες η γιορτή του Αγίου Χριστόφορου είχε αγνοηθεί. Έτσι έγινε σύνδεση της τέλεσης του πανηγυριού με τη θεομηνία.

Ακόμη λέγεται πως κάποια εποχή είχε πέσει στο Αδάμ μεγάλη ανομβρία. Τότε οι πιστοί τέλεσαν λιτανεία την ημέρα της γιορτής του Αγίου και στο χωριό ήρθαν οι πολυπόθητες βροχές. Από τότε, σχεδόν πάντα, την ημέρα του πανηγυριού κάνουν, έστω και για λίγο, την εμφάνισή τους.

Εδώ και πολλά χρόνια πλέον, το πανηγύρι του Αγίου Χριστοφόρου είναι το αδιαμφισβήτητο γεγονός του χωριού. Οι δουλειές σταματούν, την παραμονή τελείται εσπερινός και την επομένη λειτουργία, καθώς και περιφορά (λιτανεία) της εικόνας στα σοκάκια του χωριού.

Στα παλιότερα χρόνια υπήρχε η επιτροπή του πανηγυριού που έκανε μετάνοια την ημέρα του πανηγυριού και προετοίμαζε το επόμενο πανηγύρι σε όλη τη διάρκεια της χρονιάς. Επίσης το μοσχάρι που θα σφαζόταν στο πανηγύρι όλη τη χρονιά γυρνούσε ελεύθερο και έβοσκε όπου ήθελε στο χωριό (βακούφκου). Το πανηγύρι παλιά γινόταν στον προαύλιο χώρο της εκκλησίας

Τα τελευταία χρόνια το πανηγύρι το έχει αναλάβει ο πολιτιστικός σύλλογος και με τη βοήθεια όλων των χωριανών φροντίζουν για τα καζάνια, για το φαγητό, το οποίο διανέμεται στους κατοίκους (κουρμπάνι), αλλά και τις υπόλοιπες εκδηλώσεις που λαμβάνουν χώρα εκείνη τη μέρα στις δύο πλατείες του χωριού και κυρίως στη μεγάλη.[8]
Το πανηγύρι του Αγίου Παντελεήμονα

Το πανηγύρι του Αγίου Παντελεήμονα γιορτάζεται πάντα με της Αγίας Παρασκευής στις 26 και 27 Ιουλίου. Την παραμονή το πρωί γίνεται λειτουργία στο παρεκκλήσι της Αγίας Παρασκευής και το απόγευμα εσπερινός στον Άγιο Παντελεήμονα και την επομένη το πρωί μεγάλη λειτουργία. Στα παλιά τα χρόνια οι κάτοικοι γλεντούσαν δύο και τρεις μέρες. Σήμερα γίνεται ένα γλέντι ανήμερα της Αγίας Παρασκευής και παραμονή του Αγίου Παντελεήμονα στην πλατεία του χωριού.[9]
Ο πολιτιστικός Σύλλογος

Πριν από 24 χρόνια, τον Νοέμβριο του 1986, μία ομάδα 23 νέων παιδιών από το χωριό Αδάμ, ανατολικά της Θεσσαλονίκης, ίδρυσε το Πολιτιστικό Σύλλογο Αδάμ. Η ανάγκη αυτής της κίνησης προήλθε από το γεγονός ότι το χωριό είχε αρχίσει να ερημώνει και γενικότερα υπήρχε ο κίνδυνος να χαθούν τα ήθη και οι παραδόσεις του. Έτσι αυτά τα παιδιά ανέλαβαν την "διατήρηση των ηθών και παραδόσεων του χωριού μέσα από εκδηλώσεις και αναβίωση εθίμων".

Ο Σύλλογος, έκτοτε - αν και με κάποια διαλείμματα "αδράνειας" - έχει αναλάβει την οργάνωση του πανηγυριού του Αγίου Χριστόφορου - από τα μεγαλύτερα γεγονότα του χωριού - και διάφορες ακόμα εκδηλώσεις συνδεδεμένες με την ιστορία και τα έθιμα του τόπου. Σημαντικές χρονιές για τον σύλλογο ήταν η διετία 1996 - 1997, όπου επαναλειτούργησε μετά από κάποια χρόνια ο σύλλογος, εκλέχτηκε το πρώτο Διοικητικό Συμβούλιο και στην συνέχεια οργάνωσε πλήθος εκδηλώσεων με αποκορύφωμα την συναυλία του Μανώλη Μητσιά, το καλοκαίρι του 1997. Το νέο συμβούλιο συνέχισε κατά παράδοση την διοργάνωση του πανηγυριού του Αγίου Χριστοφόρου και διάφορες άλλες εκδηλώσεις που αναφέραμε και παραπάνω καθώς και παράσταση Καραγκιόζη, εκδρομές σε διάφορα μέρη της Ελλάδος κλπ. Επίσης όπως αναφέρεται σχεδόν σε όλα τα πρακτικά των Διοικητικών Συμβουλίων όλων των διοικήσεων, ο Πολιτιστικός Σύλλογος πάντα μεριμνούσε για την οικονομική ή υλική ενίσχυση των άπορων οικογενειών του χωριού μας. Τα τελευταία χρόνια, συστάθηκε μικρό χορευτικό τμήμα, αναβίωσαν οι "Φωτιές του Αΐ Γιάννη" στις 24 Ιουνίου, και οργανώθηκαν εκδρομές στην Φλώρινα (ετήσια), στο Μέτσοβο και στην Καστοριά[10]

Αναφορές

↑ Γεωγραφική Θέση. Γεωγραφική Θέση. adamiotes.gr. Ανακτήθηκε στις 2012-30-05.
↑ Διοικητική Θέση. Διοικητική Θέση. adamiotes.gr. Ανακτήθηκε στις 2012-30-05.
↑ Γενικά Αρχεία του Κράτους, Φάκελοι Αγωνιστών του 1821
↑ Ιστορικά Στοιχεία. Ιστορικά Στοιχεία. adamiotes.gr. Ανακτήθηκε στις 2012-30-05.
↑ Ποδοσφαιρικός Σύλλογος. Β' Κατηγορία ΕΠΣΜ 6ος όμιλος. ΕΠΣΜ. Ανακτήθηκε στις 2012-30-05.
↑ Εκκλησίες. Εκκλησίες. adamiotes.gr. Ανακτήθηκε στις 2012-30-05.
↑ Εκδηλώσεις και πανηγύρια. Εκδηλώσεις και πανηγύρια. adamiotes.gr. Ανακτήθηκε στις 2012-30-05.
↑ Το πανηγύρι του Αγίου Χριστόφορου. Το πανηγύρι του Αγίου Χριστόφορου. adamiotes.gr. Ανακτήθηκε στις 2012-30-05.
↑ Το πανηγύρι του Αγίου Παντελεήμονα. Το πανηγύρι του Αγίου Παντελεήμονα. adamiotes.gr. Ανακτήθηκε στις 2012-30-05.
↑ Πολιτιστικός Συλλογος. Πολιτιστικοί σύλλογοι in.gr. in.gr. Ανακτήθηκε στις 2012-30-05.

Σημειώσεις

↑ Από το ιστολόγιο του αρχαιολόγου Νικόλαου Παπαοικονόμου: doumbia-istoria.blogspot.com

Τ.δ. Αδάμ -- ο Αδάμ [ 781 ]

Νομός Θεσσαλονίκης : Δήμος

Για πλήρη κατάλογο των πόλεων και οικισμών του νομού, δείτε επίσης : Διοικητική διαίρεση νομού Θεσσαλονίκης

Γεωγραφία της Ελλάδας

Γεωγραφία της Ελλάδας : Αλφαβητικός κατάλογος

Α - Β - Γ - Δ - Ε - Ζ - Η - Θ - Ι - Κ - Λ - Μ -
Ν - Ξ - Ο - Π - Ρ - Σ - Τ - Υ - Φ - Χ - Ψ - Ω

Χώρες της Ευρώπης

1. Κράτος μερικώς σε ασιατικό έδαφος. 2. Γεωγραφικά ανήκει στην Ασία, αλλά θεωρείται ευρωπαϊκό κράτος για ιστορικούς και πολιτισμικούς λόγους. 3. Βρετανικό έδαφος μέσα στην Κυπριακή Δημοκρατία.

Κόσμος

Αλφαβητικός κατάλογος

Hellenica World - Scientific Library

Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License