Στη φυσική γεωγραφία η τούνδρα (επίσης Τούντρα) είναι περιοχή όπου η ανάπτυξη δέντρων εμποδίζεται από τις χαμηλές θερμοκρασίες και τις βραχείες εποχές κατάλληλες για ανάπτυξη δέντρων . Ο όρος τούντρα προέρχεται από την γλώσσα των Σάμι ( δια μέσου των Ρώσικων ) και σημαίνει πεδιάδα χωρίς δέντρα .

Υπάρχουν τρείς τύποι τούντρας : η αρκτική τούντρα , η ανταρκτική τούντρα και η αλπική τούντρα . Και στους τρείς αυτούς τύπους η κυρίαρχη βλάστηση αποτελείται από χόρτα , βρύα και λειχήνες . Σε μερικά μέρη της τούντρας αναπτύσσονται και δέντρα .

Αρκτική τούντρα

Η αρκτική τούντρα συναντάται στο Βόρειο ημισφαίριο , βορείως της ζώνης τάιγκα . Ο όρος “τούντρα” συνήθως αναφέρεται μόνο σε περιοχές όπου το υπέδαφος είναι μονίμως παγωμένο και περιέχει μονίμως παγωμένο νερό . ( Μπορεί επίσης να αναφέρεται και σε μια άδεντρη πεδιάδα γενικά , οπότε συμπεριλαμβάνει και την βόρεια Λαπωνία .) Η μονίμως παγωμένη τούντρα περιλαμβάνει μεγάλες περιοχές της βόρειας Ρωσίας και του Καναδά . Η αρκτική τούντρα κατοικείται από κυρίως ομάδες νομάδων βοσκών ταράνδων όπως οι Νγκανάσαν και οι Νένετς στην μονίμως παγωμένη περιοχή ( και οι Σάμι στην Λαπωνία ) .

Η βιοποικιλότητα της τούντρας είναι χαμηλή : υπάρχουν λίγα είδη με μεγάλους πληθυσμούς . Βασικά ζώα της αρκτικής τούντρας είναι τα : καριμπού ή τάρανδοι , βόδια , τρωκτικά γένους lemmus , και πολικές αρκούδες ( μόνο στον ακραίο βορρά ) .

Εξαιτίας του σκληρού κλίματος της αρκτικής τούντρας αυτές οι περιοχές δεν έχουν γνωρίσει μεγάλη εκμετάλλευση αν και μερικές είναι πλούσιες σε φυσικές πηγές όπως πετρέλαιου και ουρανίου . Πρόσφατα αυτό έχει αλάξει και έτσι στην Αλάσκα , τη Ρωσία και κάποια άλλα μέρη η τούντρα υφίσταται όλο και αυξανόμενη ανθρώπινη εκμετάλλευση .

Η παγκόσμια υπερθέρμανση αποτελεί σοβαρή απειλή στην αρκτική τούντρα εξαιτίας της μονίμως παγωμένης φύσης της . Ουσιαστικά , το μονίμως παγωμένο υπέδαφος είναι παγωμένος βάλτος . Κατά το καλοκαίρι μόνο το επιφανειακό του στρώμα λιώνει . Σε περίπτωση που λιώσει εντελώς , ολόκληρο το οικοσύστημα θα καταστραφεί , ενώ τα αρκτικά είδη δεν θα μπορούσαν να προσαρμοστούν σε τόσο ξαφνική αλλαγή . Μια άλλη απειλή είναι πως το 1/3 του εδαφικού άνθρακα βρίσκεται στις περιοχές της τάιγκα και της τούντρας . Όταν το αειπαγωμένο έδαφος λιώνει αποδεσμεύει περισσότερο άνθρακα από αυτόν που μπορεί να δεσμεύσει . Το αποτέλεσμα έχει παρατηρηθεί στην Αλάσκα : τη δεκαετία του ’70 η τούντρα αποτελούσε λεκάνη-δεξαμενή άνθρακα , ενά σήμερα αποτελεί πηγή άνθρακα . Αυτό επιβαρύνει το πρόβλημα της παγκόσμιας υπερθέρμανσης περαιτέρω .

Ανταρκτική τούντρα

Η Ανταρκτική τούντρα συναντάται στην Ανταρκτική και σε μερικά ανταρκτικά και υπόανταρκτικά νησιά , συμπεριλαμβανομένων των Νήσων Νοτίου Γεωργίας και των Νοτίων Σάντουιτς Νήσων καθώς και των Νήσων Κεργκουέλεν . Η Ανταρκτική είναι βασικά πολύ κρύα και στεγνή για να υποστηρίξει βλάστηση και το μεγαλύτερο μέρος της ηπείρου καλύπτεται από περιοχές πάγου . Ωστόσο , κάποια μέρη της ηπείρου , ιδιαίτερα η Ανταρκτική Χερσόνησος , διαθέτουν περιοχές βραχώδους εδάφους ικανών να υποστηρίξουν την ύπαρξη τούντρας . Η χλωρίδα της αποτελείται από περίπου 250 λειχήνες , 100 βρύα , 25-30 βότανα και περίπου 700 χερσαία και θαλάσσια είδη φυκιών , που ζούν στις περιοχές με εκτεθειμένους βράχους και έδαφος γύρω από τις ακτές της ηπείρου .

Σε αντίθεση με την αρκτική τούντρα , η ανταρκτική τούντρα δεν διαθέτει μεγάλη θηλαστική πανίδα , κυρίως εξαιτίας στην φυσική της απομόνωση από τις άλλες ηπείρους . Θαλάσσια θηλαστικά και θαλασσοπούλια , στα οποία περιλαμβάνονται φώκιες και πιγκουίνοι , κατοικούν περιοχές κοντά στην ακτή και μερικά μικρά θηλαστικά όπως λαγοί και γάτες έχουν εισαχθεί από ανθρώπους σε μερικά από τα υποανταρκτικά νησιά .

Η χλωρίδα και πανίδα της Ανταρκτικής και των Ανταρκτικών Νησιών προστατεύονται από την Ανταρκτική Συνθήκη .

Αλπική τούντρα

Η αλπική τούντρα συναντάται σε αρκετά μεγάλα ύψη σε οποιοδήποτε γεωγραφικό πλάτος της Γης . Η αλπική τούντρα δεν διαθέτει δέντρα , αλλά συνήθως δεν έχει μονίμως παγωμένο υπέδαφος και τα αλπικά εδάφη είναι γενικότερα καλύτερα αποξηραμένα από τα μονίμως παγωμένα εδάφη .

Βασικά ζώα στην αλπική τούντρα είναι η μαρμότα , η ορεινή αίγα κ.α. .

Εξωτερικές συνδέσεις

* Οικολογικές πληροφορίες για την τούντρα από το Πανεπιστημιο της Καλιφορνιας

* Οικολογικές πληροφορίες για την Αρκτική τούντρα από το WWF

* Πληροφορίες για την Αλπική τούντρα από το WWF

* Η Αρκτική οικολογική κοινότητα στην Σχολική τάξη του Μέλλοντος .