Ο Διεθνής Τραπεζικός Λογαριασμός (ΔΤΛ), ή Διεθνής Αριθμός Τραπεζικού Λογαριασμού, ακριβέστερα, (International Bank Account Number) - IBAN, (προφέρεται Άι-μπι-εν), είναι ένας λογαριασμός που έχει προσδιοριστεί η δόμησή του σύμφωνα με τις προδιαγραφές που έχει δώσει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή Τραπεζικών Προτύπων. Σε τέτοιο τραπεζικό λογαριασμό μπορεί να μετατραπεί οποιοσδήποτε τραπεζικός λογαριασμός φυσικού ή νομικού προσώπου που τηρείται σε μια Χώρα. Πρόκειται δηλαδή για αναγωγή βασικού αριθμού λογαριασμού σε διεθνή τραπεζικό αριθμό βάσει προτύπου.

Υιοθετήθηκε αρχικά από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή Τραπεζικών Προτύπων, και αργότερα ως ISO 13616:1997.

Ο IBAN αναπτύχθηκε για να βοηθήσει στη βελτίωση του συστήματος πληρωμών εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Πελάτες, κυρίως ιδιώτες και μικρομεσαίες επιχειρήσεις, μπερδεύονται συχνά από τα διαφορετικά εθνικά πρότυπα για τους αριθμούς τραπεζικού λογαριασμού. Σκοπός του ΙΒΑΝ είναι να διευκολύνει την αυτόματη επεξεργασία των διασυνοριακών μεταφορών κεφαλαίων. Με τη χρήση του ΙΒΑΝ διασφαλίζεται η σωστή μετάδοση του Αριθμού Λογαριασμού και περιορίζεται η χειρογραφική επέμβαση κατά την πίστωσή του.

Ενώ το σύστημα είναι δυνατό να χρησιμοποιηθεί για λόγους δρομολόγησης, δεν μπορεί αυτή τη στιγμή να χρησιμοποιηθεί πλήρως, δεδομένου ότι το IBAN δεν έχει υιοθετηθεί ευρέως έξω από την Ευρώπη, ενώ η Ευρωπαϊκή Επιτροπή Τραπεζικών Προτύπων αναμένει ότι η διαδικασία της υιοθέτησης μπορεί να πάρει πέντε έως δέκα έτη. Μέχρι τότε, είναι απαραίτητο να συνεχιστει να χρησιμοποιείται το τρέχον σύστημα BIC (Bank Identifier Code) ή αλλίως SWIFT (Society for Worldwide Interbank Financial Telecommunication) του ISO 9362 ή από κοινού με το IBAN προκειμένου να εξασφαλιστεί κατάλληλη δρομολόγηση.

Σκοπός

Η δημιουργία αυτού του λογαριασμού στοχεύει αφενός στην ταχύτερη (αυτόματη) επεξεργασία των διασυνοριακών μεταφερομένων κεφαλαίων και αφετέρου τη διασφάλιση της σωστής μετάδοσης του αριθμού του λογαριασμού περιορίζοντας τη γραφειοκρατική χειρόγραφη επέμβαση σε περιπτώσεις πίστωσης. Συνέπεια αυτών είναι η ταχύτερη εξυπηρέτηση των συναλλασσομένων.

Διάγραμμα χρήσης

Το διάγραμμα της χρήσης ενός ΔΤΛ συνίσταται σε απλή κυκλική δραστηριότητα μεταξύ Δικαιούχου (του λογαριασμού) και Εντολέα, οι οποίοι και οι δύο διατηρούν συναλλαγή με τράπεζα της δικής τους επιλογής. Τα στάδια του διαγράμματος αυτού είναι τα ακόλουθα τέσσερα:

Ο ΔΤΛ γνωστοποιείται στον δικαιούχο από την Τράπεζα που συναλλάσσεται.
Ο Δικαιούχος διαβιβάζει τον ΔΤΛ του στον Εντολέα.
Ο Εντολέας υποβάλλει στη συνέχεια διασυνοριακή εντολή μεταφοράς κεφαλαίου στη δική του τράπεζα περέχοντας τον ΔΤΛ του Δικαιούχου.
Τέλος ο ΔΤΛ του Δικαιούχου αφού ελεχθεί η ορθότητά του από την Τράπεζα του Εντολέα, παραλαμβάνεται απ΄ αυτήν η οποία και πιστώνει τον λογαριασμό του Δικαιούχου (στη Τράπεζα του τελευταίου).

Δόμηση του ΔΤΛ

Ο ΔΤΛ είναι δομικά ένας αλφαριθμητικός αριθμός με μέγιστο πλήθος 34 χαρακτήρων. Ιδιαίτερα για την Ελλάδα ο αριθμός αυτός συγκροτείται από 27 τέτοιους χαρακτήρες.
Οι δύο πρώτοι γενικά καθορίζουν τη Χώρα στης οποίας Τράπεζα τηρείται ο λογαριασμός και αποτελούνται από λατινογράμματα π.χ. GR για Ελλάδα. Στη συνέχεια ακολουθούν ψηφία ελέγχου που επικυρώνουν ολόκληρο τον ΔΤΛ. Αυτών ακολουθεί το τελευταίο τμήμα που είναι και ο βασικός αριθμός (BA) του ΔΤΛ (basic account number) ο οποίος στις περισσότερες των περιπτώσεων περιέχει κωδικό αριθμό της τράπεζας, του τραπεζικού καταστήματος και τον αριθμό του λογαριασμού του Δικαιούχου. Σημειώνεται ότι αν ο αριθμός του Δικαιούχου (πελάτη της Τράπεζας) είναι μικρότερος των 16 στοιχείων τότε η ίδια η Τράπεζα που τηρεί τον λογαριασμό φροντίζει για την συμπλήρωσή του, τοποθετώντας μηδενικά στην αρχή του.

Βασικός αριθμός ΔΤΛ

Έτσι με βάση τα παραπάνω ο BA ενός ΔΤΛ που τηρείται στην Ελλάδα αποτελείται από:

Τρία (3) ψηφία που δηλώνουν την Τράπεζα, (ο κωδικός αριθμός της Τράπεζας).
Τέσσερα (4) ψηφία που δηλώνουν το κατάστημα της ίδιας Τράπεζας, (που τηρείται ο ΔΤΛ), και
Δεκαέξι (16) ψηφία που δηλώνουν τον τραπεζικό λογαριασμό του Δικαιούχου (πελάτη). Σύνολο 23 ψηφία.

Συνεπώς για την Ελλάδα ο βασικός αριθμός ενός ΔΤΛ λαμβάνει την ακόλουθη π.χ. μορφή: 01101250000000012300675.

Μετατροπή του βασικού σε ΔΤΛ

Για να μετατραπεί ένας ΒΑ τραπεζικού λογαριασμού σε ΔΤΛ αρκεί να προστεθούν στην αρχή ο κωδικός της Χώρας και ο κωδικός ελέγχου. Το παραπάνω παράδειγμα βασικού αριθμού θα πάρει την ακόλουθη μορφή: GR-16-01101250000000012300675

Αναγραφή ΔΤΛ

Ο ΔΤΛ χρησιμοποιείται σε ηλεκτρονική καθώς και σε έντυπη μορφή. Και οι δύο μορφές είναι όμοιες με τη διαφορά ότι ο έντυπος ΔΤΛ αναγράφεται σε ομάδες τεσσάρων χαρακτήρων που διαχωρίζονται με κενό.

Παραδείγματα

Ελληνικού ΔΤΛ

Βασικός αριθμός λογαριασμού: 01101250000000012300675
ΔΤΛ (ηλεκτρονική μορφή): GR1601101250000000012300675
ΔΤΛ (στην έντυπη μορφή): GR16 0110 1250 0000 0001 2300 675

Γαλλικού ΔΤΛ

Βασικός αριθμός λογαριασμού: 20041010050500013Μ02605
ΔΤΛ (ηλεκτρονική μορφή): FR1420041010050500013Μ02605
ΔΤΛ (στην έντυπη μορφή): FR14 2004 1010 0505 0001 3Μ02 605

Ο ΙΒΑΝ έχει σταθερό πλήθος χαρακτήρων για κάθε χώρα με μέγιστο μήκος 34 αλφαριθμητικούς χαρακτήρες από τους οποίους:

οι δύο πρώτοι αλφαβητικοί χαρακτήρες καθορίζουν τη χώρα στην οποία τηρείται ο λογαριασμός σύμφωνα με το ISO 3166-1 (π.χ. GR για την Ελλάδα).
οι δύο επόμενοι είναι ψηφία ελέγχου που επικυρώνουν ολόκληρο τον ΙΒΑΝ και
το τελευταίο τμήμα του είναι ο Βασικός Αριθμός Λογαριασμού (Basic Bank Account Number ή BBAN), ο οποίος στις περισσότερες περιπτώσεις εμπεριέχει την Τράπεζα, το Κατάστημα και τον Αριθμό Λογαριασμού του πελάτη.

Στην Ελλάδα έχει σταθερό μήκος 27 αλφαριθμητικών χαρακτήρων.

Εξωτερικές συνδέσεις

Δωρεάν IBAN υπολογιστής και validator

Πηγές

Οδηγία Ελληνικής Ένωσης Τραπεζών 12/2006